Nieuws
ns
Gen-LIAS
Desert Storm
Vereniging Beboudsmedewerker
papier
Nieuwbouw centraal archief
Paramaribo
Goudgeld in Russisch pakhuis
Verzelfstandiging Centrale
Archief Selectiedienst
28
Debat 'Overheidsinformatie:
toegankelijk en bereikbaar in de
21e eeuw'.
29
Voor het jaar 2002 heeft de Rijksar
chiefdienst zich een aantal ambitieuze
doelen gesteld. Een daarvan biedt
geïnteresseerden in familiegeschie
denis de mogelijkheid om binnen
korte tijd vanaf één locatie het frame
van een kwartierstaat tot 1780 te
kunnen reconstrueren. Dit betekent
dat het zoeken naar en raadplegen van
de akten uit de Burgelijke Stand (BS)
aanzienlijk moet worden gemoderni
seerd. Hiertoe worden nu in een groot
aantal rijksarchieven de BS-akten
digitaal geïndiceerd. De huwelijksak
ten krijgen hierbij voorrang. Dit inci-
deren gebeurt door grote groepen
vrijwilligers, begeleid door eigen me
dewerkers van rijksarchieven. Verder
worden er allerlei samenwerkingsver
banden met de andere archiefdiensten
en genealogische verenigingen aan
gegaan. De invulling hiervan verschilt
per provincie. Het is de bedoeling dat
het publiek deze index straks via
GEN-Lias in een landelijk netwerk
kan raadplegen.
Daarnaast is onderzocht of images van
de BS-akten aan een database als
GEN-Lias te koppelen zijn. Deze ima
ges zouden dan met behulp van een
scanner worden gemaakt van de aan
wezige microfilms en microfiches. De
uitkomsten van dit onderzoek zijn
volgens de Rijksarchiefdienst veelbelo
vend, zij het dat er enorme kosten mee
gemoeid zijn. Vlak voor Kerstmis
kwam echter het verheugende bericht
dat het Nationaal Actieprogramma
Electronische Snelwegen aan de Rijks
archiefdienst een bedrag van 500.000
gulden heeft toegekend voor het uit
voeren van een proefproject op dit ter
rein.
Het Belgische blad De Standaard
wijdde onlangs een artikel aan het on
derzoek dat het Pentagon is begonnen
om de oorzaken te achterhalen van de
geheimzinnige aandoeningen waaraan
enkele duizenden Amerikaanse solda
ten lijden die in 1990 en 1991 in de
Golfoorlog actief waren. Het Institu
te of Medicine in Washington heeft
een rapport opgesteld waarin het con
cludeert dat de vele miljoenen dollars
die beschikbaar zijn gesteld om de
oorzaken van het Golfsyndroom boven
tafel te krijgen "weggegooid geld (is)
als niets aan het gammele rapporte
ringssysteem van het Amerikaanse le
ger wordt gedaan". Het Amerikaanse
leger moet zijn archieven beter leren
bijhouden als het wil dat wetenschap
pers ooit achter de oorzaak komen van
het Golfsyndroom. De chaos in de ar
chieven is zo groot dat niet eens is te
achterhalen op welke plaatsen leger
eenheden in actie waren, aan welke
scheikundige stoffen zij werden bloot
gesteld, of welke inentingen of ge
neesmiddelen zij tijdens de operatie
Desert Storm ontvingen.
Voor de derde maal heeft de opleiding
behoudsmedewerker papier diploma's
kunnen uitreiken aan deelnemers van
de twee-jarige opleiding. De cursus is
ontwikkeld op verzoek van een aantal
archiefdiensten ten behoeve van kwa
liteitsverhoging op het gebied van
passieve en actieve conservering. Het
Grafisch Opleidingscentrum en het
Regionaal Opleidingscentrum Zuid-
Holland hebben samen met een aantal
deskundigen uit het archiefwezen de
handen ineen geslagen, hetgeen heeft
geresulteerd in de cursus behouds
medewerker papier.
Uit de groep van opgeleide behouds-
medewerkers hebben twee mede
werkers afkomstig uit de provincie
Noord-Brabant het initiatief genomen
tot de oprichting van de Vereniging
Behoudsmedewerker papier.
Naar aanleing van de brand die in
augustus van vorig jaar het centrale
archief in de as legde, heeft minister
Pronk voor Ontwikkelingssamen
werking aan Suriname aangeboden de
bouw van een nieuw archief te finan
cieren. De Surinaamse regering heeft
dit aanbod inmiddels geaccepteerd.
Over de verdere invulling van de
plannen is volgens het ministerie nog
niets bekend.
De Volkskrant bracht onlangs een
verhaal over het enorme geluidsarchief
dat in Moskou te gelde wordt ge
maakt. In een pakhuis in Moskou trof
fen de Russische omroepdirecteur en
de Californische zakenman Tristan Del
1,2 miljoen geluidsbanden aan van de
voormalige Russische staatsradio Gos-
telradio. Vierhonderdduizend banden
bevatten muziek. De Californische
zakenman kocht de rechten op dit ar
chief en begon een enorm restauratie
project. De totale waarde van het
materiaal zou in het Westen in de
miljarden kunnen lopen. Del is tot on
genoegen van Russische politici en
kunstenaars begonnen met het op
nieuw uitgeven van de banden. Tot
september 1997 zullen er 150 cd's
worden uitgebracht.
Per 1 januari 1997 is de Centrale Ar
chief Selectiedienst (CAS) in Winscho
ten verzelfstandigd tot agentschap.
Op woensdag 15 januari is deze ver
zelfstandiging feestelijk ingeluid in
bijzijn van staatssecretaris mr. J.
Kohnstamm. In een mini-symposium
werd stilgestaan bij de belangrijke
ontwikkelingen op het gebied van in
formatiebeheer en archivering: de op
komst van de digitale overheid.
Donderdagmiddag 12 december was
het gebouw van de Eerste Kamer be
zet door ambtenaren van verschillende
ministeries, archiefinspecteurs en me
dewerkers van vooral de rijksarchief
dienst. Dit ter gelegenheid van het
door Pivot georganiseerde debat over
toegankelijkheid en bereikbaarheid
van overheidsinformatie in de 21e
eeuw. Er waren opvallend weinig his
torische onderzoekers aanwezig; voor
zitters van vakgroepen geschiedenis
hadden wel een vooraankondiging van
de bijeenkomst gekregen, maar helaas
geen uitnodiging.
Het discussiepanel bestond uit drs J.F.
Jeekel, lid van de Tweede Kamer voor
D'66, drs I.W.L.A. Caminada, ge
meentesecretaris van Almere, prof.ir.
J.W.J, van Till, hoogleraar bedrijfs
netwerken aan de TU Delft,
mr P.C.M.M. Terporten, advocaat,
mw drs M.G.T. van Reijsen, hoofd on
derzoek van New Media Marketplace
en dr W.A.G.A. Bouwman, senior on
derzoeker en adviseur TNO Studie
centrum voor Technologie en Beleid.
De leiding was in handen van dr M.
van Rossum, historicus.
Voor een discussie tussen panel en zaal
was nauwelijks ruimte en de panelle
den zelf hadden weinig gelegenheid
om zich te verduidelijken mede omdat
de discussieleider het geheel nogal
domineerde. Een aantal thema's kwam
een paar keer terug, zoals de vraag
"Wat wil de burger precies weten en
wat vindt de overheid dat de burger
moet weten?" De overheid zou zich
meer kunnen inspannen om de burger
informatie geven, die nuttig en -ook
zonder adviseur- begrijpelijk is. Om
erachter te komen naar welke infor
matie de burger precies op zoek is,
zouden ambtenaren moeten leren luis
teren naar vragen uit de maatschappij.
Is eenmaal duidelijk om welke infor
matie het gaat, dan komt de vraag
aan de orde via welk medium deze het
beste kan worden aangeboden. Krant,
folder, telefoon of Internet?
Van Rossum had veel kritiek op Inter
net. Niet alleen was naar zijn mening
het aantal gebruikers gering, maar
waren ook de voordelen betrekkelijk.
Daarbij voerden volgens hem degenen
die hier wèl hoog van opgeven -de
'Internetgoeroes'- een nieuwe religie
in. Van Till daarentegen zag veel
voordelen in Internet omdat het men-
Jeekel stelde dat ambtenaren er geen
belang bij hebben de burger in de
keuken van de bureaucratie te laten
kijken. Zij zorgen er dan ook voor
uitsluitend goedgekeurde, formele
informatie te geven, die past in het
beeld dat de overheid wil scheppen.
Zelfs voor leden van de Tweede Ka
mer blijkt het moeilijk informele in
formatie te krijgen. Het geheim hou
den van digitale informatie is tamelijk
eenvoudig te bereiken door beveili
ging of door ze in veel schillen te ver
pakken.
Daarnaast vormt het bewaren van di
gitale informatie -de duurzaamheid
een probleem. Verandert de hardware,
dan moet de informatie in een andere
vorm worden gegoten, wil men ze nog
Van Rossum, nadrukkelijk aanwezig
sen in staat stelt snel informatie te
krijgen en bovendien met anderen in
contact te komen en te communice
ren. Op dit moment zijn er volgens
Van Reijsen 700.000 Internet aanslui
tingen, waarvan tweederde op de
werkplek en in wetenschappelijke
instellingen. Maar ook zij was in de
ogen van Van Rossum een goeroe.
Voordat haar de mond gesnoerd werd,
kon ze er nog net op wijzen dat
ministeries en gemeenten informatie
op het Internet zetten die vaak al in
gedrukte vorm aanwezig is en geen
extra zoekmogelijkheden biedt. Op
die manier wordt het principe van
internet niet optimaal benut.
kunnen gebruiken. De kans bestaat
dat hiervoor slechts de formele, goed
gekeurde informatie en niet de infor
mele in aanmerking komt.
E- mails zijn een voorbeeld van ge
makkelijk te verliezen informele in
formatie; is de electronische postbus
vol dan is de inhoud snel vernietigd.
Maar in de beleidsvoorbereiding
spelen e-mails op dit moment een be
langrijke rol. Voor het behoud van die
informatie zijn dus duidelijke richt
lijnen noodzakelijk. Ambtenaren moe
ten hier het belang van inzien en we
ten hoe ze er mee om moeten gaan.
Ook internationaal is informatie ge-
100/1 januari 1997
