n
094
Gluren bij de buren
databases die van minuut tot minuut worden bijgewerkt. Geen
telefoongesprekken meer over de omstandigheden in de kamer
of appartement, zijn er bijzonderheden in de buurt? Online krijg
je die informatie meteen aangeboden in de taal van je keuze.
Daarbij komt nog de feedback die andere gasten en gebruikers
hebben gegeven en die je vaak vertellen wat je graag wilt weten:
op loopafstand van het centrum, lekkere restaurants, goede
verbindingen, lastig parkeren etc. Al die informatie kun je tot je
nemen wanneer het jou uitkomt: thuis op de bank, of onderweg
aan de stadsgrens waar je de nacht wilt doorbrengen. Alles
onder de tip van je vinger en snel geregeld met een simpele klik.
Daar ga je het als mens altijd tegen afleggen.
De digitale vraagbaak komt er onherroepelijk aan. Sterker nog,
in een aantal gevallen is die al aanwezig. Ook bij archieven.
25 jaar geleden was de stamboomonderzoeker verplicht de
studiezaal van het archief te bezoeken om aan zijn ontdekkings-
drang toe te kunnen geven. Nu staat een heel groot gedeelte
van die informatie online in de vorm van databases al dan niet
met de gescande papieren bron erbij. In die afgelopen 25 jaar
hebben zij hun eigen netwerk opgebouwd, via het bulletinboard
in de jaren 90 naar de verschillende hedendaagse sociale
platforms. In toenemende mate organiseren zij hun vraag en
antwoord buiten de geëigende archiefpaden om. De genealoog
is daarmee niet een klant die bediend wordt door een robot, of
een systeem waar mensen geen enkele rol meer spelen, maar
via goed faciliteren van de kant van archieven en slim
organiseren en gebruik maken van de beschikbare middelen
aan de kant van de onderzoeker, is het stamboomonderzoek
verregaand onafhankelijk geworden van de menselijke input
van de archivaris/dienstverlener.
De geschetste bestaande werkelijkheid van de steeds auto-
nomer werkende stamboomonderzoekers krijgt binnen
afzienbare tijd opvolgers voor specifieke informatiebronnen
van archieven en gemeenten. De informatie die archiefdiensten
in hun depot hebben liggen komt in steeds sneller tempo ter
beschikking via de diverse websites. Een aantal van die
informatiebronnen leent zich uitstekend om zonder tussenkomst
van mensen door onderzoekers geraadpleegd te worden.
Het gaat dan om bronnen als bouwdossiers, milieuvergunningen
e.d. Die informatie wordt bijna uitsluitend op adres bevraagd.
Die manier van zoeken is heel eenvoudig te automatiseren
en het duurt geen vijf jaar meer voordat het grootste deel van
de bouwvergunningen online, zonder menselijke tussenkomst
doorzocht en geraadpleegd zal worden.
Het zou van arrogantie getuigen om vol te blijven houden dat
de voortdurende ontwikkeling op het gebied van KI geen
invloed heeft - en zal hebben - op het gebruik van
archiefinformatie, of de verwachtingen van gebruikers van die
informatie. Archieven moeten zich opnieuw positioneren in het
spel van vraag en antwoord. Met de toenemende digitale
beschikbaarheid van informatie in de vorm van open,
herbruikbare, (overheids)data zullen gemeenten en daarmee ook
archieven niet langer de exclusieve toegang tot die informatie
kunnen bieden. Als ze de vragen uit de samenleving willen
blijven beantwoorden, of in die beantwoording een rol willen
blijven spelen dan zijn andere manieren van werken noodzakelijk.
Het toelaten van die gedachte en het introduceren van steeds
verdergaande technische tools is daar onlosmakelijk mee
verbonden. Opnieuw geldt hier, net als bij de hele ontwikkeling
rondom web 2.0: omkijken naar het verleden en het koesteren
