Een fundamentele keuze
In Gouda ligt in het centrum een braakliggend stuk terrein,
waarvoor de gemeente lang geen bestemming had en waarvoor
een groep burgers uit eigen beweging een idee bedacht, een
'pauzelandschap'. Het plan werd in 2014 uitgewerkt, de
gemeente gaf een vergunning en de afspraak was, dat als de
gemeente het gebied wilde ontwikkelen, het 'pauzelandschap'
zou worden verplaatst naar een ander braakliggend terrein.
Vervolgens maakte één van de werkgroepleden een openbare
Facebook- pagina aan met een oproep voor vrijwilligers. Op de
website van Gouda Bruist ("Ontmoetingsplek voor iedereen
die bij wil dragen aan meer plezier, creativiteit en verbondenheid
in Gouda") presenteerde de werkgroep zijn plannen en een
crowdfunding actie. En binnen drie maanden veranderde het
braakliggend stuk land in een parkje met gele bloemen, blauwe
bestrating, een koe van vijf meter hoog en was er een
programma met allerlei activiteiten als een stadsbarbecue en
stadstuinieren.
Pauzelandschap Potterspoort telde intussen 215 leden
op Facebook en binnen de groep werd elke geplaatste post en
foto gemiddeld 176 keer bekeken. Op Twitter was het
Pauzelandschap moeilijker te volgen. Twitteraars maakten veel
gebruik van hashtag Pauzelandschap, maar die is niet uniek voor
het Goudse initiatief, #Potterspoort is dat wel en vaak werden
de hashtags in combinatie gebruikt.
Om nu een idee te krijgen van de complexiteit van
sociale media, heb ik de oudst gevonden tweet over het
Pauzelandschap gevolgd, verstuurd door @Bvd7v (Boven de
7e Verdieping) op 9 maart 2014. Via een link in deze tweet kom
je op de Facebookpagina van Boven de 7e Verdieping met een
uitnodiging voor een inloopbijeenkomst Pauzelandschap
Potterspoort. Deze uitnodiging is door een van de initiatief
nemers op Facebook gezet, gedeeld door Boven de 7e
Verdieping, die er ook een tweet over heeft gestuurd met een
link naar Facebook. Uit dit voorbeeld blijkt hoe moeilijk het is om
de archival bond op sociale media te archiveren. Maar voor het
achterhalen van de ontstaansgeschiedenis en de ontwikkeling
van het Pauzelandschap zijn de sociale media inclusief websites
toch de belangrijkste bronnen. De vraag is wel hoe lang deze
links nog raadpleegbaar zijn. Straks blijft van een veelbesproken
project als Pauzelandschap Potterspoort alleen de vergunning
over, samen met een beperkt aantal artikelen in Goudse analoge
media. Dus blijft de vraag: hoe kunnen we de benodigde
informatie op sociale media behouden en beheren?
Archiefinstellingen kampen met grote achterstanden in het
ontsluiten van analoge particuliere archieven. Het bedenken van
methodes om sociale media te archiveren krijgt daardoor niet
veel tijd en aandacht. Maar informatie op sociale media blijft niet
veilig in het archiefdepot op een plank liggen totdat ze
toegankelijk wordt gemaakt. Wanneer archivarissen toe zijn aan
sociale media is de achterstand al onoverbrugbaar. Er moet dan
ook een fundamentele keuze worden gemaakt tussen het
wegwerken van achterstanden in het ontsluiten van analoog
materiaal en het documenteren van de samenleving aan de hand
van sociale media.
Stel dat het SAMH ervoor kiest om prioriteit te geven aan
het ontsluiten van analoge particuliere archieven. Dat brengt
zeker voordelen mee: er komen pareltjes tevoorschijn, vaste
klanten zijn tevreden met de aanvulling van het materiaal en
onderzoekers kunnen dieper graven. Het grote nadeel is, dat de
achterstand niet snel zal afnemen en dat, als archivarissen zich
daarop blijven concentreren, er nooit tijd zal zijn om over nieuwe
en innovatieve manieren van waarborgen na te denken. Met als
gevolg dat digitale informatie op sociale media verloren gaat,
waardoor er een groot gat in het geheugen van de stad ontstaat
