Archiefdiensten en community archives
samenleving. De huidige focus op community archives verwijst
expliciet naar de rol die archieven (kunnen) spelen bij de vorming
en documentatie van collectieve geheugens van afzonderlijke
groepen in de samenleving, in relatie tot identiteitsvorming. Een
bundel onder redactie van Jeanette Bastian en Ben Alexander
behandelt uiteenlopende aspecten van dit onderwerp. De
bijdragen gaan over zowel online als offline communities in
verschillende delen van de wereld. Onder andere stelt men
vragen bij de onpartijdigheid van archiefdiensten en wordt er
aandacht gevraagd voor de archieven van minderheidsgroepen.
In zijn bijdrage aan die bundel ("Conclusion. The archivist and
community") geeft Richard Cox een overzicht van de redenen
die het concept communities belangrijk maken voor
archivarissen. Hij waarschuwt echter ook voor mogelijke
complicaties bij bemoeienissen met communities en hierbij stelt
hij: "Archives are not just devices to create community,
add self-respect or pride, and improve identity of particular
societal groups. In fact, if we are doing our job well, we often will
hold archival materials challenging the identity or role or even
value of other groups. We want the records of both the
Association of the Advancement of Colored People and the
Ku Klux Klan" (Cox, 2009:257).
De aandacht voor communities gaat vergezeld van een pleidooi
voor een proactieve houding ten aanzien van ondervertegen
woordigde groeperingen in archieven die tot herziening moet
leiden van beleid, onder andere ten aanzien van acquisitie.
Verschillende auteurs pleiten ervoor tegenwicht te bieden aan
marginalisering en uitsluiting. Ook wijst men erop dat overheids
archieven een eenzijdig beeld van deze bevolkingsgroepen
kunnen geven. Als voorbeeld noem ik Ellen Rosjo die in haar
artikel "Majority and minority perspectives in archives selection
and preservation", Comma, 2013-1) een onderzoek behandelt
dat de onvolledigheid en eenzijdigheid van documentatie
betreffende immigrantenorganisaties in Noorse openbare
archieven beschrijft. Waardevolle aanvullende documentatie
vanuit het perspectief van de immigranten zelf is elders te
vinden, in archieven van betrokken organisaties en van
individuele immigranten.
Tegelijkertijd proberen archivarissen wantrouwen te
overbruggen van minderheidsgroeperingen ten aanzien van
openbare archiefdiensten en de manier waarop die instellingen
minderheden representeren. Gebrek aan vertrouwen in
vertegenwoordigers van de overheid is vaak diepgeworteld en
kan zo sterk zijn dat het zelfs een belangrijke drijfveer kan
vormen voor de oprichting van community archives, zoals blijkt
uit de publicatie van Diana Wakimoto, Christine Bruce en Helen
Partridge uit 2013 ("Archivist as activist: lessons from three queer
community archives in California", Archival Science, 13/4).
Andrew Flinn, Mary Stevens en Elizabeth Shepherd doen
verslag van een experiment in Groot-Brittannië waarbij openbare
archiefdiensten met een flexibele houding er in slaagden om
minderheidsgroepen voor zich te winnen. Zij deden dit in een
project waarbij de overheidsinstellingen samenwerkten met drie
particuliere organisaties: een archiefbewaarplaats voor
Afrikaanse, Aziatische en Caribische dramatische kunsten, een
organisatie die ervaringen van zwarte LGBT (lesbian, gay,
bisexual, transgender) - groepen in het Verenigd Koninkrijk
documenteert en de Migrant and Refugee Communities Forum.
Deze en andere voorbeelden wijzen op een zeker succes bij de
verbreding van het perspectief van openbare archiefdiensten.
Dit leidt tot een verrijking van hun collecties en tot een
verruiming van de gedocumenteerde samenleving.
De samenwerking van archiefdiensten met (achtergestel
de) particuliere actoren is echter niet zonder risico. Uit de
