Archiefdiensten en hun gezichtspunt: particuliere archieven Overheidsarchieven zijn gevormd vanuit de gezichtspunten van overheden. Vanuit die gezichtspunten hebben overheden de samenleving gedefinieerd en gedocumenteerd. Ze hebben hun archieven gevormd als gevolg en in dienst van hun interactie met de maatschappij, of liever gezegd: met een maatschappij die zij hebben gedefinieerd als het object van hun handelen. De samenleving bestaat voor hen niet uit mensen in het algemeen, maar uit burgers in het bijzonder. Particuliere archieven zijn gevormd vanuit het gezichtspunt van particulieren. Vanuit hun eigen gezichtspunt geven particulieren vorm en inhoud aan hun interactie met hun omgeving, die voor een deel uit overheden, maar voor een veel groter deel uit andere particulieren bestaat, meestal niet in hun hoedanigheid van burgers. Zij hebben een andere perceptie van de samenleving dan overheden. Het is duidelijk dat de maatschappelijke interactie niet alleen in overheidsarchieven wordt gedocumenteerd en dat particuliere archieven van groot belang zijn voor ons collectieve geheugen. Als we archieven bekijken vanuit hun documentaire belang, dan kunnen we inderdaad vaststellen dat tegenwoordig particuliere archiefvormers en hun archieven voor kennis over de samenleving de belangrijkste bron zijn, niet alleen in kwantitatieve maar ook in kwalitatieve zin. Verreweg de meeste archieven zijn tegenwoordig particuliere archieven en vooral persoonsarchieven en archieven van informele gemeenschappen. Hun aantal en omvang nemen ook snel toe. Op ongeëvenaarde schaal documenteren mensen zichzelf, hun omgeving en hun onderlinge relaties met hun smartphones en via Facebook, Twitter en andere sociale media. Die persoonlijke documentatie is overal aanwezig en online beschikbaar. Ze is vluchtig, maar je komt er ook moeilijk vanaf. Ook in kwalitatieve zin worden particuliere archieven steeds belangrijker. Ze documenteren alles en iedereen, inclusief de relatie van burgers met hun overheden. Het gaat misschien wat ver om bij het documenteren van de samenleving overheidsarchieven als aanvullingen op particuliere archieven te beschouwen, maar het is een interessant gedachte-experiment. Aan de eigenaardigheden van particuliere archieven hebben we in atelierverband ook een college besteed. De besproken literatuur benadrukte de variëteit aan particuliere archieven (het gaat om archieven van grote bedrijven, persoonsarchieven en alles wat daar in omvang en structuur tussen zit), maar ook de onduidelijkheid en veranderlijkheid van de grens met overheidsarchieven. Je zou je zelfs kunnen afvragen hoe zinnig het onderscheid is. De term particuliere archieven is door archivarissen bedacht om overheidsarchieven van andere archieven te onderscheiden. Een ander onderscheidend criterium, zoals het onderscheid tussen formele of informele archiveringssystemen,

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Schetsboek | 2015 | | pagina 110