n
105
De vermaatschappelijking van de selectie
In de eerste colleges werd vooral aandacht besteed aan de relevante ontwikkelingen in het denken
over waardering en selectie in binnen- en buitenland na de Tweede Wereldoorlog. In die periode
verbreedde de bijna exclusieve oriëntatie op de overheid zich tot een meer maatschappelijke
oriëntatie. Het bekendste voorbeeld van deze benadering is het Canadese Total archives concept dat
in 1980 werd ontwikkeld. Dit werd toen omschreven als een "attempt to document all aspects of
historical development, seeking the records not just of officialdom or of a governing elite but of all
segments of a community by] combining official administrative records and related private files,
architectural drawings, maps, microfilm, and other documentary forms all touching on the development
of the organization or region".
In Nederland was vooral het laatste decennium sprake van een vermaatschappelijking van
het selectiebeleid. In 1991 was het baanbrekende Project Invoering Verkorting Overbrengingstermijn
(PIVOT) van start gegaan, gericht op het waarderen en selecteren van de naoorlogse archieven van
de rijksoverheid met behulp van een speciaal daarvoor ontwikkelde methode van functionele
macroselectie. Selectiedoelstelling was het voor blijvende bewaring selecteren van die overheids
archieven die een reconstructie mogelijk moesten maken van het handelen van de rijksoverheid op
hoofdlijnen. Maar ook hier groeide het besef dat de historische werkelijkheid wordt vertekend als
men alleen overheidsarchieven selecteert met het oog op de reconstructie van het overheidshandelen
zelf. De burger, het subject van het overheidshandelen, moest zichtbaarder worden, onder meer door
de selectie ook op particuliere archiefvormers te richten. In 2007 werd een nieuw selectiebeleid
aangekondigd in het rapport Gewaardeerd Verleden, waarin werd gesteld dat de archieven die door
het archiefwezen werden bewaard de ontwikkelingen in de maatschappij moesten representeren en
dat dus ook particuliere archieven bij de selectie moesten worden betrokken. "Niet langer is de (rijks)
overheid de focus, de blik richt zich op de maatschappij als geheel en op de interactie tussen overheid
en burger". De programmalijn Documenteren van de Samenleving van Archief2020 is een vertaling van
deze oriëntatie. Tijdens het symposium over PIVOT voorafgaand aan een Open Atelier werd de
vraag opgeworpen of de in Gewaardeerd Verleden ontwikkelde selectiemethode de PIVOT-methode
had vervangen. Ex-PIVOT-medewerkers beantwoordden deze vraag ontkennend. De methode van
Gewaardeerd Verleden was voor hen de gereedschapskist van PIVOT met wat extra selectie
instrumenten.
