n ~i
Archiefateliers als leerstrategie
Woord vooraf
Het archiefvak bevindt zich in de snelst veranderende omgeving die wij kennen: de omgeving van
informatie en data. Er is geen maatschappelijk terrein dat niet door deze veranderingen beïnvloed
wordt: economie, politiek, religie, gezondheidszorg, industrie, bestuur, wetenschap, conflict. Ik vind
vooral twee aspecten daarvan fascinerend. Ten eerste de afstand tussen ons gedrag en de technologie.
Het tempo waarin wij zelf veranderen haalt het niet bij het tempo waarin technologie en toepassingen
zich ontwikkelen. Ten tweede de onvoorspelbaarheid. Big data guru's voorzien mogelijkheden die vaak
overdreven klinken. Maar ondertussen struikelen nieuwe toepassingen over elkaar die we nooit
verzonnen hadden, maar die wel verreikende gevolgen hebben. Verder dan we kunnen voorzien.
Daarvoor worden denk ik terecht termen gebruikt als gamechanging en disruptive.
Hoe moet een vakgebied als archiefwetenschap zich verhouden tot dit geweld? Door te leren,
door snél te leren. Door af te leren dat we alles onder controle kunnen hebben. Door ons bewust te zijn
van de expertise die wij te brengen hebben. Door af te leren dat alles 'af' moet zijn voordat we het met
de rest van de informatiewereld delen. Het is niet mogelijk op alles antwoorden te hebben, maar het
blijft onverminderd belangrijk de goede vragen te stellen. Vanuit de archiefdiscipline zijn er elementen
waar andere informatieprofessionals gemakkelijk overheen kijken. Dat blijkt telkens weer. Er worden
slimme systemen bedacht voor de jeugdzorg, voor de Wabo, de rechtspraak, workflowmanagement en
dienstverlening. Maar aan kwesties als openbaarheid, vernietiging, duurzame formats of
toegankelijkheid wordt vaak weinig gedacht. Bij archivarissen zitten juist die aspecten in hun genen.
Maar om ervoor te zorgen dat die kennis en waarden op de juiste plek en het juiste moment de nodige
aandacht krijgen, moeten we soms anders omgaan met de beroepspraktijk zoals we die tot nu hoog
hebben gehouden. De kwaliteit van sommige traditionele inventarissen zullen we niet meer halen,
maar er ontstaan dan ook heel andere zoektechnologieën. De kwaliteit van waardering en selectie die
wij nastreven zullen we vaak niet bereiken, maar informatieproducenten krijgen daar zelf dan ook een
veel grotere rol in. Zo is ons vak in razendsnel tempo aan het veranderen. Wij staan middenin die
informatie- en datasamenleving en dat vereist snel leren en snel aanpassen. Niet alleen de inhoud
verandert, maar ook onze rol en de bijbehorende competenties.