110
Een zachte aanpak
Inleiding
Mariken Lamers
Bij de term 'by design' wordt voor informatiesystemen vaak
gedacht aan het ontwerpen van applicaties of het ontwikkelen
en implementeren van standaarden (bijvoorbeeld voor metadata
of gedrag) en gebruiksprotocollen. Het ontwerpgedeelte van
'design' gaat vaak uit van een 'hard approach' (hierna: de 'harde
aanpak', zie kader Terminologie). Overwegingen worden
gebaseerd op kosten-batenanalyses, functionele eisen,
business modellen, standaarden, etc. Het onderzoek dat door
Jeroen van Oss, Ronald Rommelse en Jan-Willem de Reus is
gedaan binnen het atelier Actieve Openbaarheid sluit aan bij
deze harde aanpak. Zie voor de resultaten van hun onderzoek
de Beslisboom (pagina 024) en actieve openbaarheid by design
(pagina 096). Mijn invalshoek is anders, ik heb onderzocht hoe
de zogenaamde 'soft approach' (hierna: de zachte aanpak,
zie kader Terminologie) een bijdrage kan leveren aan
actieve openbaarheid by design en bekijk daarmee hoe de
'informatiecultuur' van een organisatie de werkprocessen
rondom actieve openbaarheid beïnvloedt.
In dit artikel beschrijf ik eerst de twee verschillende
invalshoeken, te weten het 'dienende systeem' en het 'te
bedienen systeem'. Daarna beschrijf ik drie 'zachte aanpak'-
methoden die de harde aanpak kunnen aanvullen. Vervolgens
deel ik een aantal resultaten van de enquête die - met de zachte
aanpak als meetinstrument - is gehouden onder de deelnemers
aan het symposium Actieve Openbaarheid: een Open Aanpak.
Ik eindig met een korte conclusie, waarin ik inga op de
mogelijkheden die het gebruik van de zachte aanpak als
meetinstrument kan bieden om de kloof tussen 'wat hoort'
en 'wat is' te dichten.