Digitale bezoekcijfers Rijksarchief Overijssel
23 t/m 29 oktober 19953
Dag
Maandag 23-10
Dinsdag 24-10
Woensdag 25-10
Donderdag 26-10
Vrijdag 27-10
Zaterdag 28-10
Zondag 29-10
Tijdens openingsuren Buiten openingsuren Totaal
3 11 14
9
17
76
21 30
8 25
9 4 13
32 13 45
6 8 14
21 21
86 162
46,9% 53,1% 100,0%
Totaal
In percentage
denken aan toegangen op macro- en mesoniveau,
in latere instantie ook aan nadere toegangen en ge
digitaliseerde bronnen.
Archiefdiensten
In de loop van 1995 heeft een klein aantal Neder
landse archiefdiensten een eerste stap gezet op In
ternet: de gemeentearchieven van Den Haag,
Zwolle, Deventer en Tilburg, het Rijksarchief
Overijssel en het Huisarchief Twickel. De aange
boden informatie varieert daarbij op dit moment
nog van enkele pagina's met wat algemene infor
matie (Gemeentearchief Tilburg) tot een home
page, een archievenoverzicht en een aantal belang
rijke toegangen (Rijksarchief Overijssel en Ge
meentearchief Zwolle).
Opmerkelijk is dat de eerste Nederlandse erva
ring wordt opgedaan met het via Internet beschik
baar stellen van archieftoegangen op micro-niveau
buiten de directe sfeer van het openbare archiefwe
zen. Dat gebeurt namelijk door de Vrienden van
de West Zeeuws-Vlaamse archieven die behalve
gewone archieftoegangen ook een nadere toegang
op Zeeuwse emigranten presenteren. Wie hier een
zoekopdracht geeft wordt via een gateway verbon
den met een 'gewone' database. Op kleine schaal is
hier de nieuwe hyperwereld van het World Wide
Web verbonden met de bekende structuur van een
database. In deze richting liggen grote toepassings
mogelijkheden in het verschiet, die verder moeten
worden onderzocht door de openbare archiefdien
sten.
Zelfs zonder gebruik te maken van de extra facilitei
ten die Internet biedt, vormt de beschikbaarstelling
van archievenoverzicht en toegangen op het net al
een belangrijke extra service. Als onderzoeker is
men immers niet langer afhankelijk van tijd en
plaats. In dit verband is het interessant om te zien
dat de meeste raadplegingen van de web-sites der
archiefdiensten 's avonds plaatsvinden, wanneer de
deuren van het archief gesloten zijn. Op de in om
vang nog zeer beperkte web-site van het Gemeente
archief Zwolle kwamen zonder veel bijzondere pu
bliciteit of verwijzingen in de eerste maand onge
veer 85 gebruikers af, waarvan ca. 40% gerekend
kan worden tot de categorie netsurfers.2 De veel
omvangrijker web-site van het Rijksarchief Overijs
sel, met behalve een archievenoverzicht en een digi
tale folder enkele belangrijke inventarissen, trok in
dezelfde maand vele honderden digitale bezoekers.
Uit de cijfers van de tabel bovenaan de bladzijde
wordt duidelijk dat het digitale bezoek zich niet
beperkt tot de openingsuren van het Rijksarchief,
maar dat zelfs een kleine meerderheid van de raad
pleging 's avonds en in het weekeinde plaatsvindt.
Zelfs als men een zeker percentage netsurfers van
het totaal aantal digitale bezoekers aftrekt, dan nog
is het duidelijk dat het aantal digitale bezoekers bij
het Rijksarchief in deze week van dezelfde orde van
grootte is als het aantal fysieke bezoekers. Het is
geen overdrijving om te stellen dat met deze vorm
van beschikbaarstelling een groot en nieuw poten
tieel is aangeboord.
Bovendien is sprake van een 'onzichtbare', maar
niettemin essentiële drempelverlaging. Men kan
immers als gebruiker anoniem op elke gewenst tijd
stip een archiefdienst bezoeken en even ongemerkt
desnoods na enkele seconden weer vertrekken. De
impact van deze bezoekvorm is nog nauwelijks te
overzien. Het archief is nu een gewone digitale win
kel geworden, die de aandacht moet trekken, maar
vooral ook moet vasthouden. Traditionele archiva
rissen die de digitale marketing maar een ordinaire
activiteit vinden, dreigen voorbijgestreefd te wor
den door handige amateurs die genealogische en
historische databanken van uiteenlopende kwaliteit
al of niet tegen betaling op het net presenteren.
Het archiefwezen zal aan zijn traditionele kwali
teitsnormen moeten vasthouden, maar zal tevens
tot een opwaardering moeten komen van vorm en
presentatie.
Een eigen web-site
Het is van essentieel belang dat de web-site helder,
overzichtelijk en goed gestructureerd in elkaar zit.
De grote mogelijkheden van hyperlinks gaan te
niet, wanneer op een slechte manier wordt verwe
zen, of wordt verwezen naar lege pagina's. Enkele
vuistregels die men zou kunnen hanteren zijn de
volgende:
Een aantrekkelijke startpagina (homepage) moet
een overzicht geven wat er op de web-site te vinden
is;
Wees op de home-page spaarzaam met afbeel
dingen. Met de huidige technologie duurt het vaak
nog ergerlijk lang voordat het hele plaatje op het
scherm staat. Voorkom ergernis bij de klant, die
vaak niet het geduld opbrengt om te wachten tot
de hele foto op het scherm staat.
Maak duidelijk hoe actueel de geboden infor
matie is;
Zorg voor een duidelijke aanwijzing hoe men
kan reageren, hetzij direct via e-mail, hetzij via an
dere communicatiemiddelen;
Verwijs nooit naar pagina's zonder informatie;
Voeg een pagina toe met voor de klant essentiële
verwijsadressen, uiteraard gekoppeld aan de be
treffende web-sites. Dit kunnen zijn de archief
diensten in de onmiddellijke omgeving; bibliothe
ken en musea en instellingen als nhda (voor
adresinformatie en historische databestanden) en
HSG; op dit vlak is standaardisering het meest wen
selijk en mogelijk. Waarom hier niet streven naar
een volgens vast stramien opgebouwde pagina met
elektronische links onder het hoofd Archiefnet*.
(zie de site van het Gemeentearchief Zwolle);
Voeg een pagina toe met actueel nieuws over
toekomstige veranderingen en toevoegingen aan
de web-site en nieuws van de archiefdienst. Uiter
aard moeten frequentie en continuïteit gegaran
deerd zijn;
Zorg ervoor dat andere web-sites waar nodig
rechtstreeks verwijzen naar, c.q. gekoppeld wor
den aan de eigen web-site. Dit is een buitenge
woon krachtig middel om gebruik en bekendheid
van de eigen site te verhogen;
Er is geen enkel bezwaar tegen het full-text be
schikbaar stellen van historische informatie uit het
werkgebied van de archiefdienst, die niet recht
streeks voortvloeit uit de fysiek beheerde bronnen.
Dit kan zowel door het verschaffen van hyperlinks
naar plaatsen op het net met dergelijke informatie,
als door het zelf op de eigen web-site plaatsen van
dergelijke informatie (Korte geschiedenis van
Friesland). Uiteraard moet men wel zelfde rechten
op de betreffende tekst bezitten.
Bijzonder interessant en technisch vrij eenvou
dig is ook de mogelijkheid om door middel van di
gitale (gescande) afbeeldingen en tekst on-line ten
toonstellingen te vervaardigen. Hierbij dient de re
solutie van de plaatjes rekening te houden met de
snelheid van de verbinding: met andere woorden
de scherpste afbeeldingen komen zeer langzaam op
het scherm en zijn dus met de huidige stand van de
infrastructuur nog af te raden. Op de web-sites van
de Canadese en Amerikaanse archiefdiensten kan
men aardige voorbeelden zien.
Populair is ook een teller op de startpagina met
het aantal raadplegingen per dag, week of maand.
Noodzakelijk is dit niet.
[5]
