Oorlog en bezetting
Het 'Deutsches Archivamt
in den Hliederlanden'
en het Koninklijk Huisarchief1
Roger-Alexander Lamberigts
helft) 541 -542;dl6(eerstehelft)
424.
43 ara, a: 1944-41, lijst'betrouw
bare' genealogen.
44 Citaat ara, b: 1944-9.
45 ara, a: 1942-57.
46 Citaten vro a 1943,1944.
47 ara, a: 1944-26.
48 ara, a: 1944-28.
49 ara, a: i945-i;Y.H.M.Nijgh,
'Genealogie gedurende de bezet
ting', Liberamicorum Jhrmr. C. C.
van ValkenburgCs-GravenhsLge,
1985)233
50 CitaatARA, a: 1943-6.
51 ara, Can 1het bureau waar de
cartotheek zich bevond was sinds
voorjaar 1943 gevestigd aan de
Brinklaan inApeldoorn. DecDS
kreeg een krediet van 100.000 van
het departement van Financiën,
met daarbovenop jaarlijkse subsi
dies ten bedrage van 10.000 van
Binnenlandse Zaken en 2.000 van
owe. Het fotograferen startte in
april 1944.
52ara, Cann.
53 ara, Cann.
54 ara, Can 11, aide-mémoire
Meihuizen.
55 ara, Cann, rapportMensonides.
56 Niet te verwarren met zijn gelijkna
mige zoon, geb. 1915, die directeur
was van het Centraal Bureau voor
Genealogie.
57 ara, Can in.
58 Landstorm: 'een Waffen-ss organi
satie, die in Nederland opgesteld
werd voor de inzet tegen de Geal
lieerden', De Jong, 'Koninkrijk',
dl 6 (eerste helft) 407.
59 RIOD: Doei 278; kb 1 1343.
60 Staatscourant6 februari 1946.
61 ara, Can ui; nab 87(1983) 314.
62 vroa: 1945,1946.
[78]
Via een later als politiek met de fluwelen handschoen' aangemerkte aan
pak probeerde de Duitse bezetter de Nederlandse samenleving naar Duits
voorbeeld gelijk te schakelen. Zo ook het archiefwezen. Speciaal voor de
ze taak werd, zoals we in het vorige artikel zagen, in juli 1940 dr B.
Vollmerz aangesteld als hoofd van het op te richten Deutsches Archivamt
in den Niederlanden (verder afgekort als: dan), 1 ater HbteilungArchivwe-
sen van het Generalkommissariat für Verwaltung und Justitz genaamd.
Centraal staan in dit artikel de verwikkelingen rond het 'uitwisselings
programma met het Koninklijk Huisarchief, of beter gezegd: de perike
len rond de overbrenging van archiefbestanden naar Duitsland.
Uitwisseling van archieven
Wat betreft deze uitwisseling van archiefstukken
tussen het Derde Rijk en Nederland, in een brief
aan Generalkommissar zur besonderen Verwendung
Schmidt3, gaat Vollmer dieper in op de juridische
achtergrond van het uitwisselingsprogramma:
Für den Archivalienaustausch zwischen
dem Deutschen Reich und den Niederlanden
bildet nicht der Machtsstandpunkt, sondern
die objektieve, archivwissenschafiliche Grund-
satz, das sogenannte Provenienzprinzip, die
Grundlage.'4
Verder heeft er een
...Geschenkweise Übergabe der wertvollen
Handelsbiicher des einstigen Middelburger
Reeders und spateren Generalmarinedirektors
des Grofien Kurfürsten Benjamin Raule.
plaatsgevonden ten gunste van het Rijksarchief
Middelburg en op 23/24 september 1940 de eerste
grote Austauschaktion'. In het verhullende taalge
bruik van de bezetter: wanneer een enkel archiefje
uit Duitsland naar Nederland wordt overgebracht
heet dat een 'Geschenkweise Übergabe', wanneer
kistenvol waardevolle archiefstukken de omgekeer
de weg afleggen is er sprake van een 'Austausch
aktion Archieven die niet voor uitwisseling in aan
merking komen, worden gekopieerd (zoals oor
konden van de stadhouders van Holland, Zeeland
en Henegouwen uit het Staatsarchief te München
ten gunste van het Algemeen Rijksarchief) of 'ge
deponeerd'5 (zoals enkele stukken uit het Rijks-
[79]
