De legatiearchieven:
een eindeloze zaak
Theo H. P. M. Thomassen
GnfxieiP "V^drade Hoogmogende Heereii
Staat en 'Oexiei'aal deTP^èreeiitHediei'IajnLcLeix.
bestuderen van deze en andere vragen een belang
rijke rol kunnen spelen, al gaat de boude uitspraak
in de inventaris dat zij evenveel voor de geschiede
nis van Europa betekenen als de archieven van de
Verenigde Oostindische Compagnie voor de ge
schiedenis van Azië mij veel te ver.
Inleiding
De schrijver Borges citeert een zekere Chinese en
cyclopedie waarin geschreven staat dat
de dieren kunnen worden verdeeld in:
a die de keizer toebehoren,
b gebalsemde,
c tamme,
d speenvarkens,
e sirenen,
f fabeldieren,
g Loslopende honden,
h die in deze indeling voorkomen,
i die in het rond slaan als gekken,
j ontelbare,
k die meteen fijn, kameelharen penseeltje
getekend zijn,
I etcaetera,
m die juist een kruik gebroken hebben,
n die uit de verte net op vliegen lijken
Archivarissen zouden dat nu anders doen:
a dieren in het algemeen,
b dieren in het bijzonder en
c wezens waarvan het verband met het dierenrijk
niet duidelijk is.
En in die laatste categorie zouden ze dan de fa
beldieren onderbrengen.
Moeten archivarissen ook ordeningen respecteren
die ze niet begrijpen? Ik denk het wel. De onbegrij
pelijke classificatie van de Chinese encyclopedie
zou wel eens de uitdrukking kunnen zijn van een
andere kijk op de wereld, een andere kijk waarin
mogelijk de essentie ligt van de cultuur die deze
encyclopedie heeft voortgebracht. Wie het myste
rie verstoort maakt inzicht onmogelijk.
Wat voor de classificatie van de Chinese encyclo
pedie geldt, geldt ook voor de ordening van de ar
chieven van het Ancien Régime. De overgang van
Ancien Régime naar de moderne tijd is een funda
mentele breuk in onze westerse cultuur die vooral
tot uiting komt in de manier waarop kennis wordt
vergaard en geclassificeerd. En het eigene van het
Ancien Régime zou wel eens meer gelegen kunnen
zijn in ordeningen die we niet begrijpen, dan in or
deningen die met onze inzichten overeenkomen.
Het inventariseren van archieven uit het Ancien
Régime vraagt om verdraagzaamheid tegenover
het ogenschijnlijk doelloze, het afwijkende en het
onbegrijpelijke. Respect voor de oude orde is re
spect voor het fabeldier.
Het belang van de legatiearchieven
De oude gezantenarchieven bevatten veel van die
fabeldieren. Geen staat ter wereld heeft per hoofd
van de bevolking zoveel gezantschapspapieren
[10]
elScj^itmon ai/, nags- £>riprirt■JcAiZ/Fcspy Zy (ZtrcjZèf (FriffiirTTtifi/u/eZ \7.lffcuZraictz fic
Francois Fagel, griffier van de Staten-Generaal, 1687-
1:744. Uit: Wagenaar, VaderlandscheHistoriën,xix
