Rijkscommissie voor Vaderlandse Geschiedenis
95 u
Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie, het - (te
Amsterdam) 292
Rijksken Willemsen 255
rijmeen geschreven - 79
runsaterwoude, nog geen diakenen in de Her
vormde Gemeente te - 46
Rijnsdorp, het persoonlijk archief van dr. C.
302
Rijper Sociëteit, de - (dpsg.) 172
russen, attestaties in het archiet van de kerkeraad
der Hervormde Gemeente te - 300
RIJSWUK (z.-h.) 259
het archief van de kerkvoogdij der Hervormde
Gemeente te - 254
sacramenten 313*
SAEFFELEN (DLD.) 132
zie ook Sittard
SAINTE MADELEINE VAN CHATEAUDUN (FR.) 215
salland. de drost van - 135
Samen-op-Weg28
sappemeer zie Grubner
sas van gent, de archiefbewaarplaats van de Her
vormde Gemeente te - 37
verloren gegane archiefbescheiden van de Her
vormde Gemeente te - 45
Sasma. Ypo - (burgemeester en convooymeester
te Coevorden) 291
sassenheim zie Jacob Mathijsz
Scayck. Elisabeth van - (te Veenendaal) 133
Schaap, levensbeschrijving op de naam - (Broe-
dergem.) 200
Schalkwijk van der Velden, ds. [Justus] - (her
vormd predikant te Ameide en Tienhoven) 289
SCHANSBRUG (DÉN BURG/TEXEL) 129
SCHARMER 254
scharminkelhuis. het - 132
Scharten. ds. Th. - (hersteld-evangelisch-luthers
predikant te Amsterdam) 260
SCHEEMDA 292
het archief van de kerkvoogden der Hervorm
de Gemeente te - 127
een merkwaardig geval van huwelijksvoltrek
king te - 291
scheemda-eexta. acta van de gecombineerde ker
keraad van - 291
Scheiblerus zie Schijbelaer
schkllltnkn. een oud doop- en trouwregister van
de Hervormde Gemeente te - in onbekende par
ticuliere handen 45
schelmenverhalen288
schema van een (jaar)rekening 269
schema van een (jaar)rekening taeffel273
schema voor de ordening van de archieven der
hervormde gemeenten 38, 60
schema voor de ordening en inventarisatie van
archieven van doopsgezinde gemeenten 184
Schenk. Jan Dircksen - (te Nootdorp) 280
schenking, akten van - 132
"scliepampt"het - 313*
Schiedam, het archief van de classis - van de Ned.
Herv. Kerk 48
schieland, de classicale vergadering van - (wijze
van bewaring van het archief) 35
zie ook Rotterdam/Schieland
Schipper, Gerret Cornelisz. - (vertrokken van
Bleiswijk naar Waddinxveen; rem. diaken) 150
Schnabeli, Hans Jacob - (dpsg. voorganger te
Mannheim) 181
Schoenmaker, Jan Mangnus - (militair) 104
schokland, het archief van de kerkvoogdij van de
vroegere Hervormde Gemeente te - 138
Scholtens, Roelf - 79
schooldiploma's van opgenomen wezen 82
schoolhoofden, rapporten van - 144
schooljeugdregister van de - (luth.) 194
schoolmeesters, de benoeming van - 99
schoolmeesters tot het predikambt toegelaten 56
schoolrapporten van opgenomen wezen 82
schoolverenigingen, de archieven van - 260
Schoon, C. - (koster van de dpsg. kerk "Bij den
Toren" te Amsterdam) 182
schoonhoven, het vangen van uilen in de kerk te -
280
schoonmaaksters 150
schoorl, diaken te - 89
schoot 295
schorsingen 91
Schotel, dr. G.D.J. - 44
schotschietende huizen 116
Schouten, levensbeschrijving op de naam - (Broe-
dergem.) 200
schriftelijke kerkvisitatie 58
zie ook kerkvisitatie(s)
schrijfproeve 93
schrijfproeven van wezen 193
Schuitemaker, Jan Jacobs - (dpsg. leraar te Am
sterdam; dooppredikatie) 180
schuldbekentenisakten van - 132
Schut, Hindrik Roelfs - (te Haren, Gr.; verminkt
geraakt bij Valenciennes) 79
Schutter, ds. [Gerbrand] - (hervormd predikant te
Buren) 290
Gerbrandus - 87
Schwestern-Beirat(Broedergem.) 198
Schijbelaer. ds. [W.G.] - (luth.; te Amersfoort)
191
scriba 54, 313*
scriba van de classicale vergadering 85
scriba van de kerkeraad 283
scriba van de ring 84
sebaldeburen, afhoring van de kerkerekening van
- 136
secretaris van de Algemeene Synode der Ned.
Herv. Kerk 110
secretaris van de kerkeraad (luth.) 189
segvf.lt zie Zegveld
Seminarium van de Remonstrantse Broeder
schap. het - 148
het archief van het - 155
serckeboeckhet - 133
"sercken ende hooftsteenen 132
sessies 86
Sibelius. Caspar - (te Leiden) 101
Sigfried, Oswald - 181
S.I.L.A. 294
375
Een bladzijde uit de 'omvattende' index in de gids
voor protestantse kerkelijke archieven
[52]
Bronnen
voor kerkgeschiedenis
J.G.j. VAN BOOMA, Onderzoek in protestantse ker
kelijke archieven in Nederland. Handleiding, tevens
beknopte gegevens over de geschiedenis van de kerkelij
ke instellingen, over het kerkelijk archiefrecht en ker
kelijk archiefbeheer, 's-Gravenhage, 1994, 383 pp.,
isbn 90-70324-71 -7, ƒ49,95
h.j. kollen, Gids voor de studie van Reformatie,
Contra-Reformatie en Katholieke Herleving in Utrecht
1500-1700. Bronnen aanwezig in het Rijksarchief in
Utrecht, 2 delen, Utrecht, 1992; met medew. van M.
G. Spiertzen H. L. Ph. Leeuwenberg, 752 pp.
Geschiedbeoefening zonder kennis van de bijbelse
verhalen, zonder de betekenis in te kunnen schat
ten van het christelijk geloof voor onze voorou
ders, is welhaast onmogelijk. Kerkelijke archieven
zijn daarom voor de geschiedenis van het dagelijks
leven een niet te onderschatten bron.
Het is meer dan betreurenswaardig dat op de
grote tentoonstelling 'De Dageraad van de Gou
den Eeuw' in het Rijksmuseum waar een schilderij
hing, voorstellende het rokende Sodom en Go-
morra, de vrouw van Lot als zoutpilaar en op de
voorgrond Lot met zijn dochters in de spelonk,
geen der omstanders - en dat waren er talloos ve
len - wist om welk verhaal het ging. Bekend is ook
de ervaring van de hoogleraar geschiedenis die aan
zijn studenten uit moest leggen wie Jezus was,
waarna een student opmerkte dat hij dat nu wel
door had, maar wie was nu Christus! Stelt u zich
dat eens voor, je moet aan geschiedenisstudenten
uitleggen waar het in de Schrift om gaat. De Bijbel
had een grote invloed op het dagelijks leven in de
zeventiende en achttiende eeuw. Talrijk waren de
tegels met bijbelse voorstellingen waarmee de bur
gerij zich omringde. Op allerlei gebruiksvoorwer
pen werden de bijbelse verhalen afgebeeld: een zil
veren zoutvat werd gedecoreerd met de vrouw van
Lot, Adam en Eva sierden de koperen beddepan,
op de Hindeloper prikslee vinden we de Drie Ko
ningen en in de gevelsteen in het huis aan de Markt
van Zaltbommel is het offer van Abraham gebeeld
houwd. Wie beseft niet welke enorme invloed de
Statenbijbel, de vertaling die de levende taal van de
zeventiende eeuw heeft willen spreken, heeft ge
had. En hoewel er volop botsingen waren tussen
regenten en predikanten, putten Kerk en staat uit
dezelfde bron. Het normenstelsel was identiek en
'ongodistery' achtte men een gevaar voor de Staat.
In 1995 is de Bijbel is uit het zicht verdwenen en
daardoor wordt het ook steeds moeilijker zicht te
krijgen op het levensgevoel van onze voorouders.
Maar wil men de geschiedenis der staat beoefe
nen en/of het dagelijks leven bestuderen van onze
voorouders dan zullen ook en juist de archieven
der kerken geopend moeten worden: doopboeken,
lidmatenregisters, acta, collecteboeken, diakonie-
rekeningen en noem maar op.
En die archieven zijn er in overvloed. Gelukkig
is er nu een aantal dikke boekwerken uitgegeven
die werkelijk in een behoefte voorzien.
Op mijn buro liggen twee forse gidsen van het
Rijksarchief in Utrecht en een handleiding van
J. G. J van Booma.
Om met het Onderzoek in Protestantse Kerkelij
ke Archieven in Nederland' van Van Booma te be
ginnen. ik ben verbaasd dat er zoveel 'rare, gekke
en ongewone' zaken verscholen liggen in de archie
ven van de kerken van calvinistische, doperse en
lutherse signatuur tussen Nieuwe Pekela en Sas van
Gent. En gelijk raak ik hier de zwakke plek van het
boek: het betoog lijdt onder de enorme veelheid
curiosa die de auteur tussen het uiterste Noordoos
ten van ons land en Zeeuws-Vlaanderen heeft aan
getroffen.
Van Booma heeft een boek geschreven over het
verrichten van onderzoek in protestantse kerkelij
ke archieven in Nederland, een handleiding met
gegevens over de geschiedenis van de organisatie
structuur en de archieven van tien kerkgenoot
schappen. Daarnaast behandelt de auteur enkele
speciale onderwerpen, zoals de DTB-registrade en
belangrijke typen van archiefbescheiden.
In de titel staat dat het boek een 'handleiding' is.
Een handleiding' neemt je aan de hand mee en
geeft duidelijk en helder uitleg hoe je het meest ef
fectiefinformatie kunt krijgen over het onderwerp
waar de 'handleiding' over gaat. Nu dit is niet het
geval. Het boek staat bol van de vele voorbeelden,
er wordt veel literatuur genoemd, maar de samen-
[53]
