trum bij uitstek blijft. Doelgroepen die buiten de
studiezaal bedienbaar zijn, worden mondjesmaat be
reikt. Onderzoek naar behoeftenpatronen van po
tentiële onderzoeksgroepen staat nog in de kinder
schoenen, zeker wat het hierboven aangegeven maat
schappelijk terrein betreft. Doelgroepenbeleid is in
archiefland nog een tamelijk onderbelicht feno
meen.
Uitgaande van de wens naar een zo breed mogelij
ke cultuurparticipatie is de afgelopen jaren door het
gemeentearchief van Roosendaal en Nispen doel
groepenbeleid ontwikkeld met betrekking tot basis
scholen. Ervaringen op dit terrein leidden tot het in
zicht dat interdisciplinaire samenwerking noodzake
lijk is om tot resultaat te komen. De archivaris is op
grond van zijn vakinhoudelijke bekwaamheden on
voldoende toegerust om het basisonderwijs effectief
te bereiken. Wel kan hij zich een partnerrol aanme
ten. Immers, als geen ander is hij in staat historisch
gerichte vraagstellingen en informatiebronnen op el
kaar af te stemmen. In het geval van basisscholieren
vertoont deze Vertaalslag' een extra dimensie. De in
breng van onderwijs- en leerpsychologische princi
pes en concepten is vereist om tot een aanvaardbaar
product te komen, althans wat deze doelgroep be
treft. Dit alles betekent geenszins dat de archivaris
zijn werkterrein hoeft te verlaten, nog minder dat hij
zijn beroepskwaliteiten moet verzaken. Het bete
kent wel samenwerking met andere disciplines. Deze
samenwerking stelt de archivaris in staat zijn eigen
vak te verrijken en zijn professie uit te dragen. Dit al
les zal de naamsbekendheid van het archief beslist
ten goede komen. In de discussie rondom het be
roepsprofiel van de archivaris is het educatiebeleid
van het Roosendaalse gemeentearchief wellicht een
onverwachte uitdaging. De beroepskwaliteiten van
de archivaris worden in onderwijsland volmondig
erkend. In het kader van de kerndoelstellingen wordt
de archiefdienst als samenwerkingspartner naar vo
ren geschoven. Gaat de archiefdienst met een kind
gericht doelgroepenbeleid naar de Filistijnen? Het
bovenstaande heeft mijns inziens voldoende aange
toond dat nieuwe uitdagingen ook nieuwe kansen
bieden: jong geleerd is oud gedaan.
Summary
To the Philistines? The primary school
and the archives During the sixties, the idea
emerged that advancement of cultural participation
for broad layers of society formed part of one of the
tasks of modern archival services. Since then, ar
chivists have to a greater or lesser extent applied to
the development of this educational role. A central
issue is the question on which target groups the ar
chivist should concentrate; a discussion which,
under the influence of terms like client orientation
and market approach, has come to the fore again. In
this article, Cees Heeren, staff member of the
Roosendaal and Nispen Municipal Archives, reports
on the completion of an educational project for one
of the classic' target groups: the primary school.
GijshertJ. Siertsema, Amsterdam
Bijlage Doelstellingen lesbrief
Voedselvoorziening
1 De leerlingen krijgen inzicht in de rol van de ge
meentelijke overheid op het gebied van voedsel
voorziening (Distributiediensten Centrale Keuken).
2 De leerlingen zijn in staat de relatie tussen een
slechte inkomenspositie en de noodzaak tot school-
voeding te onderkennen en te verklaren.
3 De leerlingen zijn in staat de organisatie van de
verstrekking van schoolvoeding door de Centrale
Keukente beschrijven.
Doelstellingen lesbrief
De Bevrijding:
A - Algemeen
1 De leerlingen hebben kennis van en inzicht in de
achtergrond en summier verloop van de bevrijding
van Roosendaal.
2 De leerlingen hebben oog voor de relatie verle
den - heden aan de hand van enige oorlogsmonu
menten.
[280]
B - Bijzonder
1 De leerlingen kunnen enkele belangrijke gebeur
tenissen uit de bevrijdingstijd onder woorden bren
gen: bombardement op Roosendaal, Dolle Dinsdag,
slag om Roosendaal, bevrijding.
2 De leerlingen kunnen het dagelijks leven ten tijde
van de bevrijding omschrijven.
3 De leerlingen krijgen inzicht in de beperkte leef
omstandigheden tijdens de bevrijdingsperiode.
4 De leerlingen leren de subjectiviteit van bericht
geving onderkennen.
5 De leerlingen leren onderkennen dat de Tweede
Wereloorlog bij iedereen die deze periode meege
maakt heeft een eigen belevingswereld heeft opge
roepen. Dé oorlog bestaat niet.
6 De leerlingen leren onderkennen dat de bevrij
ding gepaard ging met zowel vreugde- als haatge
voelens.
7 De leerlingen krijgen inzicht in de betekenis van
de vrijheid van meningsuiting.
8 De leerlingen leren respect opbrengen voor de
mening van anderen.
9 De leerlingen kunnen een interview voorberei
den, in stappen uitvoeren en de gegevens ervan
overzichtelijk verwerken. De leerlingen kunnen de
ze basisvaardigheden van de historicus zelf toepas
sen.
Moten
1 In de ogen van de inwoners van het
oude Israël vormden de Filistijnen
een gevreesd, maar tegelijkertijd
verachtelijk volk(je). Het is geens
zins denkbeeldig dat archivarissen
naar analogie van deze beeldspraak
een negatief verwachtingspatroon
aan de dag leggen als het gaat over de
mogelijkheid om schoolkinderen op
een zinvolle manier kennis te laten
maken met de onderzoeksmogelijk
heden van het archief. Bij archief
diensten worden kinderen veelal
beschouwd als vreemde eenden in
de bijt.
1 F. C. Berkenvelder, 'Hoe klantvrien
delijk is het archief? Een enquête
onder de bezoekers van de studiezaal
van het gemeentearchiefvan Zwol
le', nab (1990) i33-i4i;M. Brug-
geman en Annelies Vermaas,
'Dienstverlening in archieven.
Ervaringen van onderzoekers', NAB
(1991) 287-289; A. M. Roding-
Abelmann en S. F. M. Plantinga,
'De studiezaal: het visitekaartje van
de archiefdiensten', nab (1992)
82-92; F. Verbeek, 'De archivaris
ontsloten. Beroepsbeeld en oplei-
dingswensen in het openbare ar
chiefwezen', nab (1992)306,309-
311 en 315
3 Berkenvelder,'Hoe klantvriende
lijk', nab (1990) 133.
4 Ibidem, 139.
5 J. Biskop, Geschiedenisonderwijs in
de basisschool(Bergen op Zoom
Roosendaal, 1988; uitgave School
begeleidingsdienst Westelijk
Noord-Brabant)
6 M. van Doorn enj. F. M. Wentholt,
'Het gemeentearchiefvan 's-Gra-
venhageenhetonderwijs', nab
(1986)42-52.
7 Ibidem, 44-45.
8 NotaArchiefbeleid('s-Gravenhage,
's-Hertogenbosch, Vught, 1982)
22; Voorlopigstandpuntvande
Minister van Welzijn, Volksgezond-
heiden Cultuur met betrekking tot
de discussienotaA rchiejbelcid
(Rijswijk 1983) 8-11; Vergader
stukken Tweede Kamer, vergader
jaar 1992-1993,22 866, nr 3,
Vervanging van de Archiefwet 1962
(Stb. 313) en in verband daarmede
wijziging van enige andere wetten
(Archiefwet), Memorie van Toe
lichting, 2-4.
9 De per 1 augustus 1993 ingevoerde
basisvorming biedt de archivaris op
grond van de doelstellingen van het
vak geschiedenis eveneens mogelijk
heden tot structurele samenwer
king. Onder de vaardigheidsdoel
stellingen wordt namelijk expliciet
verstaan dat de leerling onderzoek
moet kunnen doen: vraagstellingen
formuleren, bronnen raadplegen,
waarnemingen verrichten, gesprek
ken voeren en conclusies trekken.
Daarnaast moet de leerling een
standpunt in een groep kunnen
formuleren, daarvoor argumenten
geven, rekening houden met de
waarden en normen in de groep,
onderscheid kunnen maken tussen
oorzaken en gevolgen, alsmede vast
gestelde beoordelingscriteria kun
nen hanteren. Voor een nadere
toelichting raadplege men: Instru
menten bij de invoering van de
basisvorminggeschiedenis en staats
inrichting, (Enschede 1993, uitgave
Instituut voor Leerplanontwikke
lingen JAhlers, 'Bredere basis
voor alle leerlingen', School5(1993)
21-25.
10 E. Alkema en W. Tjerkstra, Meer
dan onderwijs. Theorie en praktijk
van het lesgeven in de basisschool
(Assen/Maastricht, 1986, tweede
druk).
11 C. van de Kooij, Geschiedenis. Hand-
[281]
