werkingsgroepjes te vormen. Deze suggestie werd
door meer archivarissen ondersteund, zoals door
Jtiri Kivimae uit Tallin, die pleitte voor bilaterale
contacten. Zo hebben Estlandse archivarissen re
gelmatig contact met hun Zweedse collega's. Hij
wijst erop dat de eventueel ontvangende partij zich
niet als een bedelaar hoeft te voelen. Ook de geven
de partij moet belang bij de samenwerking heb
ben, bijvoorbeeld doordat door microverfilming
bepaalde bestanden beter toegankelijk worden
voor onderzoek in West-Europa.
Varga signaleerde ook het taalprobleem dat uitwis
seling op grote schaal in de weg staat. Hij achtte
het gebruik van het Frans, Duits en Engels niet
voldoende. Gesuggereerd werd het Frans dan maar
te laten vallen. Deze suggestie riep nogal wat weer
stand op, met name van Lendenmann. Een beter
voorstel was taalcursussen bij de plannen op te ne
men. De universiteit van Liverpool heeft zich ge
specialiseerd in dergelijke cursussen.
Er worden vervolgens verschillende mogelijkhe
den geopperd om de contacten tussen Oost en
West te verstevigen. Sommige zijn heel eenvoudig:
je pakt gewoon de telefoon - met de directory van
de sma bij de hand- of je gebruikt de fax. Van ver
schillende kanten kwamen ook voorstellen voor
het opzetten van netwerken, waarbij in de verschil
lende landen contactpersonen moeten zijn, die de
verkregen informatie in hun land doortrechteren.
Dergelijke personen bestaan deels al: Viala in
Frankrijk, Van Albada in Nederland, Reimann in
Duitsland, en Lendenmann in Zwitserland. Rei
mann komt met het idee de collega's uit Midden-
en Oost-Europa meer dan voorheen uit te nodigen
voor de studiedagen die door de Westerse beroeps
verenigingen worden gehouden. Hij noemt onder
andere de Nederlands-Duitse archiefdagen.
Jan van den Broek, gesteund door Lendenmann,
vraagt alle voorstellen voor projecten centraal in te
leveren bij het Groningse bureau van de ica. De
daar ingeleverde projecten hebben grote kans van
slagen omdat geld voorhanden is.
Van Albada roept de aanwezigen op de vragenlijst
in te vullen die het ica Memory of the World Com
mittee heeft rondgestuurd om een indruk te krij
gen welke archieven in de wereld verloren zijn ge
gaan. Met deze lijst in de hand probeert de com
missie de politici te overtuigen, dat de archieven
tot het cultureel erfgoed behoren en dat je bescher
mende maatregelen moet nemen om de archieven
zoveel mogelijk te behouden.
Lendenmann bedankt de deelnemers aan de dis
cussie, die, anders dan bij ica bijeenkomsten ge
bruikelijk, zonder vooraf ingediende interventies
plaatsvond en daardoor een zeer spontaan karakter
had.
Slotbeschouwingen
Hierboven is uitvoerig ingegaan op wat zich op het
symposium heeft afgespeeld, maar er was natuur
lijk meer in Boedapest. Op de middag voor de och
tend van de generale discussie over de Europese sa
menwerking was er een algemene ledenvergade
ring, waar reeds enige suggesties werden gedaan
over samenwerkingsmodellen en ook over de wens
iets vrijer te dicussiëren.
Hoewel het een strak programma was, kon een
ieder toch nog wel tijd vinden iets van de stad te
zien of met collega's van gedachten te wisselen on
der genot van een glas wijn of een kop koffie in een
van de vele konditoreien. Uiterst merkwaardig heb
ik gevonden dat er geen enkel archiefbezoek was
ingelast.
Op mijn verzoek echter, ben ik uitvoerig rond
geleid door Katalin Domany van het gemeentear
chief van Boedapest. Dit was gelegen op drie loka-
ties, die tientallen kilometers uit elkaar lagen en be
stonden uit een verlaten carosseriefabriek, een paar
verdiepingen van het Stadhuis en een onafgebouw-
de kerk, die opgeëist werd door de oorspronkelijke
eigenaars. Alleen in de carosseriefabriek was een
kleine studiezaal, waar de meeste bezoekers bezig
waren te achterhalen waar hun bezit was gebleven.
Een grotere studiezaal had geen enkele zin, want al
leen het archiefmateriaal betreffende vastgoed was
enigszins geïnventariseerd en voor het publiek toe
gankelijk. In de overige stukken, ongeveer 30 km,
wisten alleen de medewerkers de weg door middel
van hun geheugen en primitieve toegangen.
[246]
De materiële toestand van de archieven was over
het algemeen slecht tot zeer slecht. Alleen hetgeen
in de carosseriefabriek stond, zag er redelijk uit,
maar ook daar waren de bewaarcondities niet opti
maal. In deze kerk was een droog restauratieatelier
ingericht, waar de hoofdwerkzaamheid het lami
neren was.
Toen ik dit alles had gezien, begreep ik, dat het aan
zowel de verspreide ligging als de primitieve outil
lage en het gebrek aan medewerkers met voldoen
de talenkennis lag, dat men had afgezien van een
bezoek aan het interessante archief van de hoofd
stad van Hongarije.
Het dagelijks bestuur van de sma is op de laatste
middag van het congres in vergadering bijeen ge
weest en heeft onder andere tesamen met het orga
niserend comité het symposium geëvalueerd. Daar
bleek dat sommige leden het programma inder
daad wat overladen vonden, maar dat anderszins
werd erkend dat de vele sprekers noodzakelijk wa
ren om zoveel mogelijk mensen bij het gebeuren te
betrekken en tot een brede informatie-uitwisseling
te komen. De proceedings van het symposium zul
len in een speciaal nummer van Janus worden ge
publiceerd door Joan van Albada, bijgestaan door
een redactieteam.
Een ander punt op de agenda, waarbij Jan van den
Broek aanwezig was, was de implementatie van het
ica -programme for Europe in de plannen van de
sma. De enige concrete afspraak die is gemaakt, is
dat in ieder Europees land dat lid is van de sma een
contactpersoon voor 1 CA/Eur zal worden aangewe
zen en dat Van den Broek de gegevens van de sma
zal mogen gebruiken, zodra deze beschikbaar zijn.
In Boedapest is veel duidelijk geworden over de
situatie waarin de gemeentearchieven in Midden-
en Oost-Europa verkeren. De terughoudendheid
waarmee onze collega's aldaar onze plannen tege
moet treden wordt daardoor begrijpelijker. Con
clusie: samenwerking is het enige middel om de
toestand van de archieven aldaar te verbeteren.
Wilhelmina C. Pieterse
Noten
1 G. Verhoeven 'Gemeentearchie
ven in internationaal perspectief',
nab 94 (1990) 265 - 273.
2 J. Boomgaard 'Section of Muni
cipal Archives (cia/sma)', nab 96
(1992) 235-236.
3 De financiering was rondgekomen
door medewerking van de ge
meente Boedapest voor wat betreft
de infrastructuur. Het Schweizeri-
sche Eidgenossenschafr heeft het
ica 500.000 sf geschonken voor
het Oost Europa-programma,
waaruit de kosten voor de simul-
taanvertalingenzijn bestreden.
De Soros Foundation heeft een
deel van de reiskosten van de
deelnemers uit Oost- en Midden-
Europa voor zijn rekening geno
men.
4 Dit onderzoek heeft geleid tot de
uitgave van het volgende boek: The
capitals of Europe; Les capitales de
l'Europe; a guide to the sources for
the history of of their architecture
and construction; guide des sources
de l\architecture et de Turbanisme
(Corvina, 1980).
5 Zie zijn artikel in Janus voor dit
onderwerp (1989 nummer 2,
blz. 5-13).
[247]
