...F. Rikhof.
Moten
dere ontsluiting. Zijn archivistische nazaat Plitt
bracht niet alleen wijzigingen aan in de ordening,
doch ook in de ontsluiting. Het verouderde Speziel-
repertorium verving hij door een nieuw General-
Repertorium. Nadien zijn nog vele nadere toegan
gen vervaardigd, zoals repertoria en indices op het
archief van de Unitats-Vorsteher-Collegii, catalogi
van de archieven van de Missions-Deputation en
Unitiits-Missions-Diakoniealsmede kaartsystemen
op de duizenden overgeleverde levenslopen en de
briefwisseling, redenvoeringen en liederen van Zin-
zendorf. Met name Josef Müller, archivaris van
1905-1922, en archiefmedewerker Hermann Otto
Peucker (1909-1934) hebben zich hierin verdien
stelijk gemaakt.21 Het geheel van toegangen staat
binnen het Hernhutter archiefwezen beter bekend
als Findbiicberzn FindkarteienM
1 Met dank aan Marianne Loef en
Huib Leeuwenberg voor hun hulp
bij de totstandkoming van dit arti
kel.
2 De Evangelische Broedergemeente
is ook onder andere namen bekend,
zoals Unitas Fratrum, Brüder-
Unitat (Broederuniteit), Evangeli
sche Brüdergemeine (Evangelische
Broedergemeente), Herrnhuter
Brüdergemeine (Hernhutter
Broedergemeente), Brüdergemeine
(Broedergemeente), Marische
Kirche, Moravian Church (Mora
vische Kerk)waarmee zowel de
herkomst c.q. hoofdvestigingplaats
als het zo kenmerkende religieuze
karakter wordt weergegeven.
Zie hierover W. Lutjeharms, De
Evangelische Broedergemeente
Herrnhutters (4^ druk; Zeist, z.j.).
3 Dezeprovincieszijn:
1 - Alaska
2 - Labrador (Newfoundland Ca
nada)
3 - Noordelijke provincie in Ameri
ka (vs)
4 - Zuidelijke provincie in Amerika
(vs)
5 - Honduras
6-Nicaragua
7-CostaRica
8 - Jamaica
9 - West-Indië-Oost
10-Guyana
11 - Suriname
12-Britse provincie
13 - Europees-continentale provin
cie
14 -Tsjecho-Slowaakse provincie,
15 - Zuidelijk Tanzania
16 - Westel ij k Tanzania
17 - Zuidwestelijk Tanzania
18 - Rukwa-provincie in Tanzania
19 - Zuidelijk Afrika.
Zie Kerkorde van de Europees-con
tinentale Broeder- Uniteit, evangeli
sche Broedergemeente (z.p., 1987)
par 218-233 en G. Winter, Die
Ausstellungim Archiv der Brüder-
lIn itdt in lierm h «f (He rmh ut
1993) 5-
4 Het disctrictHerrnhut beslaat het
grondgebied van de voormalige
ddr, het district Bad Boll omvat
Zweden, Denemarken, de Duitse
Bondrepubliek metWest-Berlijn,
Nederland en Zwitserland.
5 Zieoverdeliturgischedispositie
van de kerkzaal C. A. van Swigchem
e.a., Een huis voor het Woord. Het
protestantse kerkinterieur in Neder-
landtotii>oo('s-Gravenhage, 1984)
13Het gebruik van tafel en stoel
door de predikant gaat terug op het
Evangelie van Lucas 4: 20.
6 Een liefdesmaal vindt doorgaans
's-middags plaats en bestaat uit een
gezongen dienst met een krenten
broodje en kopje thee in het teken
van de verbindende liefde tussen de
leden van de EG BZie Lutjeharms,
Evangelische Broedergemeente21
Een ZojMwgJdagelijks bijbelvers)
omvat uit drie soorten teksten: 1
een korte dagtekst uit het Oude
Testament, een beknopte leertekst
uit het Nieuwe Testament, en een
zg derde-tekst, een strofe uit een
geestel ij k liedstuk proza of ge
dicht. De keuzewordt driejaar
vooruit op een vaste dag in het
Vogtshof (directiegebouw) te
Herrnhut bepaald door het lot. Zie
Winter, Ausstellung, 24-26.
7 H.W.Erbe,'Erziehungund
Schillen der Brüdergemeinde', in:
M.P. vanBuijtenen.C. Dekkeren
H.L.Ph. Leeuwenberg, e.d., Unitas
Fratrum. HerrnhutterStudiën
(Utrecht, 1975) 3x8.
8 H.L.Ph.Leeuwenberg,'DeHern
hutters in Nederland en hun ar
chieven', De Nederlandsche Leeuw
cix (1992) 132-136.
9 Leven en gebruiken in de Broederge-
meente(Z.eist, 1984) 53-54.
10 Mededeling Huib Leeuwenberg.
11 Mededeling Huib Leeuwenberg.
12 De voorgangers van de Unitats-
Aeltesten-Conferenz, die bestaan
heeft van 1769-1899, zijn AeAdvo-
catia Unitas Fratrum (1741-1755),
het Administrations-Collegium
(175 5-1757), Directorial-Collegium
[316
17 5 7-1764) en het Unitats-Direc-
torium (1764-1769). In 1899 isde
Uniteits Oudstenraad omgevormd
tot het Uniteitsbestuur Unitats-
Direktiori). Zie I. Baldauf, 'Das
Archiv der Briider-Unitat in
Herrnhut', Unitas Fratrum 8(1980)
5-8.
3 Aangezien het te ver zou voeren om
hier een volledig overzicht van deze
departementen te geven wordt vol
staan met enkele voorbeelden. Voor
de zending het Missions-Departe-
ment(i7%y-i%c)<)) en de opvolgen
de Missions-Direktion (1899-1931);
op het terrein van onderwijs het
Helfer- und Erziehungs-Departe-
ment{\ 769-1894)voor de diaco
nale zaken in de missiegebieden
de Unitats-Missions-Diakonie
(1753-1894) en de Missionsanstalt
1894-1949)voor kerkelijke vraag
stukken het Helfer-Departement
(1769-1818) enophetfinancieel-
economische vlak het Vorsteher-
Departement 1764-1894).
4 Naast de synodale bescheiden be
horen hiertoe de archieven van de
vaste instanties als de Provinzial-
Aeltesten Conferenzder Unitats-
provinzaufden europaischen
Festland{\%^-j-\%^f) en de rechts
opvolger de Direktion der Evangeli
sch en Briider- Unitdtin Deutschland
(1894-1945). Zie Baldauf, Archiv'
10-13.
15 Baldauf, 'Archiv', 3.
16 Baldauf, 'Archiv', 3-4.
17 Baldauf, 'Archiv', 7.
18 Kerkorde 1987, par 1439 en 1500.2.
Bepalingen over het Uniteitsarchief
zijn verder opgenomen in de par.
500-503,1500.1 en 1500.3-5.
19 Het respect desfondshoudt'm, 'dat
elk archief als een eigen, historisch
gegroeide een heid behoort te wor
den geëerbiedigd'(Lexicon van Ne
derlandse archieftermen n r 9)Het
bes tem m i ngsbeginsel schri j ft voo r,
dat 'ieder archiefstuk onderdeel be
hoort te worden en te blijven van
het archief, waarvoor het naar zij n
aard is bestemd en waarheen het in
een voorkomend geval moet wor
den teruggebracht' (Lexicon n r 10).
Het pertinentiebeginsel is 'het be
ginsel, dat zowel bij de vorming als
bij de herordening van archieven de
bestanddelen, ongeacht hun be
stemming en hun herkomst, beho
ren te worden geordend volgens de
onderwerpen, waarop zij betrek
king hebben' J. L. van der Gouw,
e.a.Nederlandse Archiefterminolo-
gie nr88).
20 Deze rubrieken zijn:
1 - Landesherrliche Konzessionen,
2 - Die Synoden
3 - Die Unitatsdirektion
4 - Die einzelnen Departements und
Geschaftsziveige der Unitdts-Aeltes-
ten-Conferenz
5 - Den Status der Brüdergemeinen
betreffende Verhandlungen mit
dersachsischen undpreuftischen
Regierung
6-14- Gemeenten in Saksen, Prui
sen, in der Wetterau, Bohemen,
Holland, Denemarken, Rusland,
Groot-Brittannië en Noord-Ame-
rika,
15 - Die Heidenmissionen,
16 - Die Juden-Mission der Brüder
gemeine,
17 - Verbindungen derBrüder-
Unitatmitderrömischen und
griechischen Kirche,
18 - Das Verhaltnis der Brüder-
Unitatzur evangelischen Kirche,
19 - Die Diaspora der Briider- Unitat
oder die auswartigen Geschwister
undFreunde in der evangelischen
Kirche,
20 - Personalia: Zinzendorfund
seine Familie,
21 - Personalien von Personen, die bis
zum Jahre 1800 geboren sind,
22 - Sammlungvon Lebenslaufen,
23 - Sammlungen zur Kirchenge-
schichte,
24 - Sammlungen zürBrüderge-
schichte.
Opgave ontleend aan Baldauf,
'Archiv', 21-25.
21 - Baldauf, 'Archiv', 26-27.
22 - Baldauf, 'Archiv', 17-18 en 26.
[317]
