staat: tot de tijd van Selimin (1789- i8o7)warener
geen Turkse diplomatieke posten in het buitenland.
Contacten met andere mogendheden werden on
derhouden door middel van de afgezanten van die
landen in Istanbul. Zelden werden er Osmaanse
missies gezonden naar buitenlandse hoofdsteden.
Pas in de tijd van Selim werden ambassades ge
sticht. Helaas zijn van de vroegere periode noch de
ingekomen stukken, noch de Turkse vertalingen
daarvan bewaard gebleven. Toch is er wel wat van
terug te vinden: in de uitgaande brieven gaf men
een korte samenvatting van de ontvangen stuk
ken.'6
De belangrijkste bron voor buitenlandse activi
teiten in het Osmaanse rijk zeifis een serie 'registers
van buitenlandse staten', waarin naast diplomatie
ke zaken ook gegevens te vinden zijn over de com
merciële activiteiten van buitenlandse mogendhe
den {Düvel-i Ecnebiye Defterlerï)Er zijn 106 delen,
lopend van 15 67 tot 1914.
Voor de geschiedenis van de veroverde gebieden
zijn de stukken van belang die te maken hebben
met het grondbezit aldaar, met gegevens over de be
volking, belastingen en eigenaren van de grond
Tapu Tahrir Defterleri of Defter-i Hak&nï). Op
grond van de bron is het bijvoorbeeld mogelijk om
bevolkingsreconstructies te maken van de gebieden
in het Nabije Oosten of de Balkan die terugreiken
tot in de vijftiende eeuw.'7 Iets meer dan de helft
van dit Osmaanse kadaster bevindt zich niet in
Istanbul, maar in Ankara in het Directoraat Gene
raal voor het Kadaster.
De kopieboeken van de Staatsraad met de pro
vincies Mühimme Defterlerigeven inzicht in de
administratieve structuur van het Osmaanse rijk,
evenals die betreffende rangen, benoemingen en
promoties [Ru'üs Defterleri)Op het terrein van de
rechtspraak zijn er de registers met de besluiten van
de kadi's, dit waren religieuze, rechtsprekende func
tionarissen, werkzaam in de lokale gerechtshoven
[fter'i Siciller) .'8
De oudste stukken in het Staatsarchief van Istan
bul hebben betrekking op een Turks volk afkomstig
van de Centraalaziatische steppen, de Uyguren.
Opgravingen en onderzoek hebben verschillende
aspecten van deze beschaving aan het licht ge
bracht. Zo is naar voren gekomen dat in hun steden
rijke bibliotheken te vinden waren, maar ook ar
chiefbewaarplaatsen waar de officiële correspon
dentie werd bewaard.'9
Staatsarchief voor de Archieven
van de Republiek
De archieven die betrekking hebben op de tijd van
de Republiek liggen voor het grootste deel nog op
de ministeries in Ankara. De achtergrond hiervan
komt bekend voor: het gaat om grote, meest niet-
geïnventariseerde bestanden die niet zonder meer
kunnen worden overgebracht naar de archiefbe
waarplaats.
Desondanks is het Staatsarchief gereed om de ar
chieven onder te brengen. De nieuwbouw is onge
veer een jaar geleden in gebruik genomen. Voor de
opzet en inrichting daarvan is gekeken naar het
voorbeeld van verschillende westerse archiefbe
waarplaatsen.
Hoewel in een buitenwijk van de stad gelegen
Yenimahalle)is de bereikbaarheid door het goede
openbaar vervoer in Turkije geen probleem. Tot dit
complex behoort een ruime studiezaal met 105
plaatsen (waar ter beveiliging van het archiefmate
riaal en controle van de bezoekers camera's aan het
plafond zijn aangebracht). In drie bovengrondse en
twee ondergrondse lagen, met zeventien depots die
voldoen aan de eisen voor een veilige berging, is
ruimte voor 125 kilometer archieven. Het grootste
probleem, zo heeft men bemerkt, zijn de transport
mogelijkheden van de depots naar de studiezaal.
Daarnaast zijn er restauratie-, inspectie- en inven
tarisatieruimten, een conferentie- en collegezaal
(met vertaalmogelijkheden: er werken drie tolken)
en een ruimte voor voorlichtings- en persbijeen
komsten. Op het terrein van de automatisering
heeft men zich vooral gericht op de registratie van
de aanvragen en op het depotbeheer (de gegevens
van aangevraagde documenten -herkomst, om
vang, toestand- en de aanvrager -onderzoeker en
onderwerp- worden ingevoerd). Daarnaast is de
aandacht vooral gericht op het ontwikkelen van een
programma geschikt voor de invoer van het Os
maanse schrift.
Een speciale documentatie-afdeling is opgezet
om het zoeken in, en beschrijven van de archieven te
vergemakkelijken. Daartoe worden analyses ge-
220
...De studiezaal en de controlekamer van het Staats
archief in Ankara. Foto: Directoraat Generaal voor
de Staatsarchieven
