chiefdepots bestond het slechts uit één ruime ka
mer voorzien van enkele tafels met reader-printers.
Jaarlijks komen ongeveer 3500 bezoekers voor het
oud archief (burgerlijke stand is er niet, is provin
ciaal geregeld). Aldaar raadplegen doen zij in feite
niet, onderzoekers zijn in Canada gewoon om
voornamelijk thuis te werken. Zeker nu vrijwel het
gehele archief op microfilm staat, brengt men
slechts een zeer kortstondig bezoek om van de ge
wenste microfilm kopieën te maken. De nadruk
bij de dienst ligt dus duidelijk op het functioneel
beheer van en de informatievoorziening uit de mo
derne archieven, de werkzaamheden rond het oud
archief komen op een tweede plaats.
Archieven van religieuze instel
lingen in Canada - Theo Marcelis
De religieuze instellingen in Canada hebben, zoals
mgr Charles Burns (Archivio Segreto Vaticano) tij
dens het bezoek aan de archiefdienst van de Soeurs
Grises de Montréal opmerkte, een voorbeeldfunc
tie voor de rest van archivistisch Canada. Deze in
stellingen, zoals de Zusters van Liefdadigheid van
Montréal (de zogenaamde Soeurs Grises), zorgen
over het algemeen uitstekend voor hun archivalia.
De Congregatie van de Zusters van Liefdadig
heid van Montréal werd in 1737 gesticht door
Marguerite d'Youville (1701-1771), een weduwe,
die in 1990 door Paus Johannes Paulus II heilig is
verklaard. De zusters richtten zich in eerste instan
tie op de zorg voor de zwakkeren in de samenle
ving: de bedelaars, gehandicapten, verschoppelin
gen, wezen etc. Al aan het eind van de vorige eeuw
werden bijvoorbeeld 'crèches' ingericht om ook
vrouwen in staat te stellen een baan te zoeken. Erg
modern dus. Momenteel zijn nog vertakkingen te
vinden van deze congregatie in Canada, de Ver
enigde Staten en Brazilië.De archiefdienst van de
congregatie beheert circa 900 meter archief, ook
van de buitenlandse provincies. De oudste stukken
stammen uit de zeventiende eeuw, dus nog van
vóór de stichting van de orde. Daarnaast bevat de
collectie ook vele tekeningen, foto's, film en dia's,
en sinds kort ook computerbestanden. Het archief
is gevestigd in l'Hópital des Frères Charon, tevens
woning (en sterfhuis) van Marguerite d'Youville,
waar alles eertijds begonnen is en waar nu, na een
grondige restauratie, het administratieve hart van
de congregatie gevestigd is.
Momenteel zijn zes mensen bezig met het in
ventariseren van en het maken van verdere toegan
gen op de archivalia van de orde. Zij hebben een ei
gen klassificatie-systeem ontwikkeld. Tot op he
den zijn al zo'n 180 000 beschrijvingen ingevoerd.
Ottawa - Frank Otten
In het efficiënte, maar niet bijster spectaculaire ge
bouw van de National Archives in Ottawa bleek
ook de National Library te zijn gevestigd. De cir
ca 500 deelnemers konden kiezen uit een groot
aantal presentaties en rondleidingen. Gezegd moet
worden, dat de opvang van de honderden excursie-
gangers, inclusief de ravitaillering, zeer vlot ver
liep.
Het aantal formatieplaatsen bij de National Ar
chives bedraagt een veelvoud van dat van het Alge
meen Rijksarchief, ondanks de recente bezuinigin
gen waarover de Canadese collega's zich beklaag
den. Anderzijds vat men de taak ook wel wat
ruimer op. De Historical Resources Branch van de
National Archives (de afdeling Archieven en Col
lecties zouden wij zeggen) bestaat uit vier divisies:
Cartographic and Audio-Visual Archives; Docu
mentary Art and Photography; Government Ar
chives; Manuscript Division. Voor de fotocollectie
alleen al zijn zeven personeelsleden inzetbaar, de
hele divisie Documentatie telt veertig personeels
leden. De sector Kaarten en (architectuur)tekenin-
gen acquireert jaarlijks behalve 20000 manuscript
mapszon 30000 gedrukte kaarten. De Manuscript
Divisie beheert, anders dan men op het eerste ge
hoor zou denken, niet slechts handschriften of ar
chivalia van particuliere herkomst, maar ook over
heidsarchieven van vóór 1867, het beginjaar van de
Canadese Federatie. De centrale regeringsarchie
ven van na dat jaar worden beheerd door de Go
vernment Archives Division, waarvan de archief
depots echter elders zijn gevestigd.
Het viel op dat de Canadese collega's in hun da
gelijkse werkomgeving beduidend minder privacy
genieten dan de gemiddelde archivaris in Neder
land, waar het werken in een eigen kamer hoog
[230]
staat aangeschreven. In de National Archives zijn
grote werkruimten weliswaar afgeschot met vouw
wanden van circa twee meter hoog, maar deuren
ontbreken.
Niet alleen in de centrale ontvangsthal, maar
ook bij de afdelingen is er een overvloed aan ge
drukte en gestencilde folders. De voorlichting is
hier kennelijk geen activiteit die men als sluitpost
beschouwt of reserveert voor een verloren namid
dag.
Naast de meer vaktechnische activiteiten kon
den de deelnemers aan de excursie ook kiezen voor
een sightseeing tour door de Canadese hoofdstad,
inzonderheid de regeringsgebouwen en de met
Wassenaar vergelijkbare villawijk waar de buiten
landse ambassades en residenties zijn gevestigd.
Voor allen tenslotte was er aan het slot van de dag
een kleurrijke show van de Royal Canadian Moun
tain Police georganiseerd, die zeer werd gewaar
deerd.
Pas na een kop Canadese koffie is bijwoning van
een plenaire sessie mogelijk: een deel van de Neder
landse delegatie op de 'Herenstraat': vlnr Egeter van
Kuyk, Lever, Mathijssen, Fernhout, Looper, Marcelis,
Rozemond en Horsman
Salon De Canadese 'Salon National de l'Archi-
vistique' was een zeer verzorgd overzicht van ar-
chiefbeherende instellingen en van de provinciale
archivarissenverenigingen in het land. Te zien was
hoe onder meer graansilo's tot archiefdepots waren
verbouwd. Maar ook het oral-history-project voor
de vastlegging van de eskimocultuur en opgezet
door de - meestal ingesneeuwde - provinciale Yu
kon Territory Archives te Whitehorse (in het verre
noordwesten van Canada tegen Alaska) was zeer de
moeite waard. In een zaaltje naast de salon was het
'International Documentation Center' onderge
bracht. In alle rust kon je hier handboeken, tijd
schriften en andere publicaties van archiefdiensten
en verenigingen bekijken. Een nieuwigheid van dit
congres, helaas kon je er nog geen boeken kopen.
Jammer dat een land als Nederland met zijn ar
chieftraditie niets in te brengen had. Geen standje
of folders. Zelfs de vertaalde fact sheetsvan wvc wa
ren niet aanwezig. Slechts een boek met repro's van
gravures van Hollands oudste stad was als onver
valste vorm van 'antiquarianism' verkrijgbaar. Voor
Peking 1996 is het nodig een presentatie gereed te
hebben: boeken, brochures en een video met hoog
standjes van het Nederlands archiefwezen.
[231
