Bespreking van boeken
daar buiten. Zodoende was hij in dar opzicht een
eenzame verschijning, ook onder de collega-archi
varissen. Door de massa wel aanverwante, maar in
wezen toch aan de taak van een archivaris vreemde
nevenbezigheden kon hij overigens aan de profes
sionele kant van het archivarissen-beroep na 1945
steeds minder aandacht schenken.
Het streven van leidinggevende kringen was in
de tijd kort na de bevrijding in gericht op een her
stel van traditionele beschavingsvormen en zeden.
Slootmans toonde zich een duidelijk exponent van
deze stroming, vooral door zijn lezingen en daar
na uitgegeven brochures. Titels van lezingen als
Honderd jaar liefde en geloof van Bergse mensen'
en 'Naar meer geestelijke weerbaarheid in de west
rand van Brabant' getuigen van de geloofsovertui
ging, die daaraan ten grondslag lag. De motor bij
dat alles vormde de wens tot het overbrengen van
inzichten, wat gepaard ging aan de heldere overtui
gingskracht van de onderwijsman. Die kracht
bleef een overheersende factor, ook na zoveel werk
in de archieven.
Mede door de hoge werkdruk en de diversiteit
van taken, kwam hij vaak afgemeten en gedeci
deerd over. Hierdoor bleven het idealisme en de
bereidwilligheid tot helpen verborgen. Toch waren
dat zijn beste eigenschappen. Ondanks dit alles
blijft het geen gemakkelijke opgave om een juist
idee te geven van de persoon Korneel Slootmans.
Na de voltooiing van zijn laatstgenoemde stan
daardwerk schonk Korneel Slootmans het histori
sche deel van zijn bibliotheek aan de Gemeentelij
ke Archiefdienst. Zo bleef hij vrijgevig tot het
laatst.
Het leven van Korneel Slootmans was in velerlei
opzicht rijk aan successen, maar hem bleven te
leurstellingen niet bespaard. In een kleine provin
ciestad als Bergen op Zoom rekende men hem tot
de invloedrijken, maar soms werd hij zich pijnlijk
bewust van de betrekkelijkheid van een dergelijke
positie. Zijn grote ambitie, om de vleugels verder
uit te slaan, een bredere (wetenschappelijke) hori
zon tegemoet, werd niet gerealiseerd. Zijn laatste
levensjaar is triest geweest, al vond hij steun van
zijn meest betrokken vrienden. Langzaam nam
zijn vitaliteit af; al bleef zijn geest nog lang leven
dig. Korneel Slootmans nam afscheid van dit leven
in huize Sint Catharina, waar hij en zijn vrouw
sinds enige jaren verbleven. De velen, die hem naar
waarde mochten schatten, bewaren aan hem een
blijvende en dankbare herinnering.
WA. van Ham
In memoriam
prof. dr J. L. van der Gouw
Op 1 z september 1992 is na een kort ziekbed over
leden prof.dr J.L. van der Gouw (1914-1992),
emeritus-hoogleraar in de archiefwetenschap en de
Nederlandse paleografie van de veertiende tot de
zeventiende eeuw, oud-algemeen rijksarchivaris en
provinciaal inspecteur der archieven in Zuid-Hol
land.
In het eerste nummer van het Nederlands Archie
venblad \n 1993 zal een uitgebreid in memoriam
verschijnen, waarvan J. G. J. van Booma (Centraal
Bureau voor Genealogie) en drs R. C. Hol (Rijksar
chiefdienst/ pivot) de eindredactie voeren.
Bij het in memoriam zal ook een aanvulling op
de lijst van publicatiën die destijds bij de afscheids-
bundel Scrinium etScripturawerd opgenomen, ge
plaatst worden. Mochten lezers over informatie
beschikken die zich niet direct laat ontlenen aan
gangbare bronnen als het Nederlands Archieven
blad, het tijdschrift Holland of Bronnen van het
oud-vaderlandse recht, dan worden zij hierbij ver
zocht deze te zenden aan drs R. C. Hol, Postbus
90520, 2509 lm 's-Gravenhage.
[290]
Sigillografie
Vocabulaire international de la sigillographie. Uffi-
cio centrale peribeni archivistici, Rome 1990.1 s b n
88-7125-20-6.
Zegels speelden hun rol reeds in de oudheid. Zo
kon de evangelist Johannes om de geslotenheid
van het Boek der Openbaringen aan te geven niet
beter doen dan het te sluiten met zeven zegels. Dit
motto is uitstekend gekozen voor het te bespreken
boek, daar het immers tot doel heeft alle begrippen
van de zegelkunde door definities te ontsluiten.
Het plan ontstond in 1953 in samenhang met
een lexicon voor archieftermen. De zegelkunde
kwam daarin echter nauwelijks aan de orde. In
1976 toog daarom het Comité international de si
gillographie aan het werk, zodat in 1984 een voor-
lopige uitgave van de definities verzorgd kon wor
den. De publicatie werd vijf jaar naderhand afge
rond. De initiatiefnemer Robert-Henri Bautier
zag het boek op voortreffelijke wijze door het Itali
aanse Staatsarchief gedrukr.
De 324 definities zijn in het Frans gesteld, ge
volgd door vertalingen in twaalf andere talen,
waaronder het Nedetlands, indien de begrippen
daar aanwezig zijn. De stof is in negen rubrieken
verdeeld met een aanhangsel, gevolgd door zowel
systematische als alfabetische indexen in alle der
tien talen als ook in het Latijn. Aanwijzingen voor
de beschrijving en fotografie van zegels ontbreken
niet.
Uit het voorgaande zal duidelijk zijn, dat wij een
standaardwerk voor ons hebben, dat met de groot
ste zorg is samengesteld. Ik heb er zelfs geen zetfout
in weten te ontdekken - lof die toekomt aan eind
redactrice en voorzitster van het zegelcomité Stefa-
nia Ricci Noè, die ook de illustraties tekende. On
ze waardering gaat vanzelfsprekend ook uit naar de
Nederlandse medewerkers mrs C.J. van Heel, O.
Schutte en adviseur]. H. de Vey Mestdagh.
Slechts weinig kritiek is op de geleverde presta
tie mogelijk. Zo miste ik de vermelding van het
knapenzegel, dat gebruikt werd door een minder
jarige. Hierop pleegt men de zegelaar ongewapend
te zien op een stappend paard. In definities 68 en
99 werd als vertaling gegeven: ingehangen zegel,
hoewel dat slechts slaat op nr 99. De methode van
oplossing van afkortingen, gegeven op pagina 27,
lijkt mij discutabel. De voorkeur verdient het de
tekst van het randschrift met de verkortingen weer
te geven, zoals in alle mij bekende gevallen inder
daad is gebeurd. Tenslotte wijst pagina 25 op het
bestaan van afgevallen zegels, welke categorie op
pagina 30, 21 daarentegen verzuimd werd te ver
melden.
Deze kleine punten van kritiek doen echter
niets af aan een voortreffelijk werk, dat voor elke
beoefenaar van de zegelkunde van eminent belang
is.
Dr J. C. Kort
Nieuwe bibliografische gids
voor historici
h.j.c. termeer, Historische bibliografische gids.
Apparaat voor het vinden van literatuur en ongepu
bliceerd materiaal uit heden en verleden. Wolters-
Noordhoff, Groningen, 1992.
De historicus die zijn weg wil vinden in de snel
groeiende stroom publikaties op het gebied van de
geschiedenis, kan niet zonder een wegwijzer in dit
enorme terrein. Met de Historische bibliografische
gids voorziet de auteur in de behoefte aan een der
gelijk hulpmiddel.
De gids is een praktisch en handzaam instru
ment om kennis te maken met de methodiek van
het literatuuronderzoek. Er zijn meer gidsen voor
literatuuronderzoek, maar deze gids heeft als bij
zonderheid de combinatie met een bescheiden
maar overzichtelijk heuristiek apparaat, bestaande
[291]
