de sector handel en transport. In de rangschikking
van de onderscheiden beroepsklassen staan dan
bovenaan: 31.000 Warenhandel, 24.000 Huiselij
ke diensten, 17.000 Verkeerswezen, 16.000 Bouw
bedrijven, 15.000 Kleding en reiniging en 13.000
Voedingsindustrie. Deze cijfers geven een indica
tie van het belang van de sector 'Economisch le
ven'.
Onderaan de lijst van totalen staan de instellin
gen in de sectoren 'Landbouw en visserij', 'Defen
sie', 'Bevolking' en 'Rechtspraak'. Het archiefbe
stand in de rubriek, die het meest door het pu
bliek wordt geraadpleegd, staat met 599 meter op
de derde plaats onderaan. Zoals bekend is de zeer
uitgebreide bevolkingsadministratie pas vanaf de
tweede helft van de vorige eeuw goed op gang ge
komen en is het grootste deel nog niet naar de ar
chiefdienst overgebracht, omdat het nog in ge
bruik is bij de dienst Burgerlijke Stand en Bevol
kingsregister. De beperkte omvang van de rubriek
'Rechtspraak' hangt samen met de organisatie van
de rechterlijke macht en de overbrenging van de
rechterlijke archieven naar het Rijksarchief in
Noord-Holland. Het overgrote deel in de rubriek
betreft de rechtspraak vóór de invoering van de
negentiende-eeuwse rechterlijke organisatie in
Nederland. 'Defensie' bestaat voornamelijk uit
het archief van de secretarie-afdeling Militaire Za
ken. Het gaat hier om een van de centrale over
heid afgeleide taak voor de gemeente.
5 2 Rijksarchief in Zuid-Holland
Opmaat In de proeve van een bestandsanalyse
bij het Rijksarchief in Zuid-Holland zijn, zoals
eerder vermeld, in tegenstelling tot de proeve bij
het Gemeentearchief Amsterdam ook de bestan
den van de overige openbare archiefbewaarplaat
sen in de provincie Zuid-Holland betrokken. De
Zuidhollandse analyse betreft een deelbestand en
wel dat van archieven in de sector 'Landbouw en
visserij'. De analyse beperkt zich tot fase 1, als be
schreven in hoofdstuk 4. Vervolgstappen, zoals het
onderzoek naar voor acquisitie in aanmerking ko
mende archieven, konden in het kader van dit rap
port niet worden verricht. Uitgangspunt bij de ana
lyse in fase 1 is de vraag: welke archieven zijn er in
1 het Rijksarchief in Zuid-Holland en
2 de openbare archiefbewaarplaatsen in de pro
vincie Zuid-Holland, die specifiek betrekking
hebben op 'Landbouw en visserij'? De algemene
bestuursarchieven zijn buiten beschouwing gela
ten.
5 2 1 Bestandsanalyse
Rijksarchief en Zuid-Holland
Bron: bestandsoverzichtrazhper 1-1-1990
Landbouw en visserij (Rubriek XV, zie bijlage A)
Kwantitatief
Subrubr. Aantal Omvang Omschrijving
xva 13 246,6
xvb 1 0,2
xvc 4 49,5
xv d 3 10
xve 3 5,1+
xv f
xvg
xvh 1 38,5
xv i
Toegevoegd
xii 3 12
Verwant
xiv 1 0,1
Commissies/verenigingen
Keuringsdiensten en cie's
Natuurbeheer/landschaps
inrichting
Landbouwbedrijven
Bosbouw-/ontginnings-
bedrijven
Veilingen
Abattoirs
Visserijbedrijven
Landbouwonderwijs
Fabriek tuinbouwgereed-
schappen
Inhoudelijk Wie het bestand van het Rijksar
chief in Zuid-Holland in de sector 'Landbouw en
visserij' bekijkt, concludeert dat dit voornamelijk
afkomstig is van instellingen, die een regulerende
taak hebben. Als wordt gekeken naar de inhoud
van de archieven, dan blijkt dat vijf archieven af
komstig zijn van de afzonderlijke colleges van vis
serij, die vanaf 1578 hebben gefunctioneerd; één
bestand dateert van vóór 1795, de overige vier be
standen betreffen de negentiende eeuw. Eveneens
uit de overheidssfeer stammen twee archieven van
[148]
Kamers van Arbeid, de één voor de bloembollen
teelt, de ander voor de visserij. De kamers, die
werkzaam waren in het begin van de twintigste
eeuw, hadden een bemiddelende taak tussen
werkgevers en werknemers in genoemde sector.
Het belangrijkste bestand is echter dat van de
Hollandsche Maatschappij van Landbouw, dat
165 meter omvat.
Archieven van produktiebedrijven zijn schaars:
van de drie genoemde archieven zijn er twee
afkomstig van een bloembollenbedrijf, één van
een landbouw/veeteeltbedrijf. Op visserijgebied is
slechts één rederij aanwezig. Archieven van veilin
gen, slachthuizen en beroepsbeoefenaars ontbre
ken geheel. Voor slachthuizen kan dit worden ver
klaard uit het feit, dat dit tot voor kort gemeente
lijke instellingen waren. Pas ongeveer drie jaar
geleden zijn dit rijksinstellingen geworden.
5 2 2 Bestand openbare archief
bewaarplaatsen in Zuid-Holland
Bron (1983): De archieven in Zuid-Holland
Landbouw en visserij (Rubriek XV, zie bijlage A)
Kwantitatief
Subrubr. Aantal Omvang
Omschrijving
xva
xvb
xvc
xvd
xve
xv f
xvg
xvh
35
2
2
2
6
6
16
35.32
2,05
3.5
18,1
20,75
62,5
16,12
Commissies/verenigingen
Keuringsdiensten en cie's
(1)
Natuurbeheer/landschaps
inrichting
Landbouwbedrijven (2)
Bosbouw-/ontginnings-
bedrijven (3)
Veilingen/visafslag (4)
Abattoirs (5)
Visserijbedrijven (6)
Beroepsbeoefenaars
Inhoudelijk Ook het totale Zuidhollandse
bestand in de sector 'Landbouw en Visserij' wordt
gekenmerkt door een grote vertegenwoordiging
van archieven van commissies en verenigingen.
De omvang van deze archieven is over het alge
meen zeer gering (minder dan 0,5 m) en de in
houd is zeer divers.
Er zijn drie archieven van afdelingen/commis-
sies van de Hollandse Maatschappij van Land
bouw (Den Haag, Rotterdam, Wassenaar; totaal
6,22 m). Elf archieven (14,97 m.) hebben betrek
king op visserijverenigingen, waarvan acht archie
ven zich bevinden in het Gemeentearchief Vlaar-
dingen (6,8 m en 1000 afbeeldingen).
Een probleemgeval vormen de acht archieven
(9,77 m) van marktcommissies, marktmeesters
en dergelijke. Slechts in twee gevallen is vermeld
dat het om markten voor landbouwprodukten
gaat (Dordrecht graan; Leiden aardappelen; totaal
1,1 m). De overige dertien archieven komen van
uiteenlopende lichamen: commissies ter bevorde
ring van landbouw of tuinbouw, landbouwten
toonstellingen, landbouwverenigingen, coöpera
tieve samenwerkingsverbanden, een afdeling van
de Christelijke Boeren- en Tuindersbond en een
afdeling van de Nederlandse Bond van Platte
landsvrouwen.
1 Betreft in beide gevallen Haagse archieven. Het
Haagse slachthuis had ook een functie op het ge
bied van de veekeuring. In Leiden en Rotterdam
zijn de archieven van de Keuringsdienst van Wa
ren bewaard.
2 Betreft archieven van een grasdrogerij in
Schoonrewoerd en van een boerenbedrijf in
Woerden; de archieven van malerijen (twee in
Rotterdam) en graanhandelaars (één in Naald
wijk, twee in Rotterdam) zijn hier buiten be
schouwing gelaten.
3 Betreft het archief van een bedrijf in Dor
drecht, werkzaam bij het in cultuur brengen van
De Biesbosch, en het archief van een Rotterdamse
vereniging tot exploitatie van drooggevallen land.
4 Betreft het archief van de visafslag te Scheve-
ningen en archieven van (groente-)veilingen te
Gorinchem, Loosduinen (tweemaal), Katwijk en
Woerden.
5 Betreft archieven van zes abattoirs en van vijf
commissies voor het slachthuis.
6 Uit de verhouding aantal-omvang kan al wel
worden opgemaakt dat het om zeer kleine archie
ven gaat. Twee ervan hebben betrekking op de
zalmvisserij bij Dordrecht, twee archieven zijn
[149]
