Alle theorie is grauw...
De praktijk heeft een ander kleurtje
Praktische wenken voor een planmatige aanpak
van de acquisitie van particuliere archieven
J.E.A. Boomgaard, J.A.M.Y. Bos-Rops
en G.M.W. Ruitenberg
Archival Selection and Historical Re
search Government records are formed to sup
port government activity. They do not 'contain
nen. En zelfs een biograaf hoeft niet alle feiten te
kennen, om toch betrouwbare uitspraken te doen.
Ja zeker, de historicus zal af en toe moeten vast
stellen dat bij gebrek aan bronnen over een be
paald aspect niets met zekerheid is vast te stellen.
Wordt daardoor ons inzicht in het verleden we
zenlijk geschaad?
Summary
history, but they provide the facts on which histo
rical research may be based. Following Th. Schel-
lenberg's terminology, government records may
have evidential value, i.e. providing evidence of
the origins, structure, functions, policies and pro
cedures of government bodies. Evidential value is
an important factor in macro-selection. Govern
ment records without evidential value may still
have informational value, as with case papers and
transactional files. Selection must be based on the
importance of a document in the administrative
action or proceedings of which it formed a part. It
is primarily the function of documents that makes
them interesting, not their contents.
Moten
I Een samenvatting verscheen op
z mei 1991 in ttKC-Handelsbladon-
der de titel 'Vernietigingsoperaties
en historisch onderzoek'.
z Het beeld is ontleend aan Nagel,
aangehaald bij F. R. Ankersmit,
Denken over geschiedenis. Een over
zicht van moderne geschiedfiloso
fische opvattingen (Groningen
1984) 281.
3 J. F. Schouten, 'De menselijke
waarneming', in: H. G. van
Bueren e.a., Waarneming in de ver
schillende wetenschappen (Utrecht,
Antwerpen 1967) 139-140
4 nab 74(1970) 81-91.
5 T. R. Schellenberg, The appraisal of
modern public records (Washington
1956), hier geciteerd naar het uit
treksel in: M. F. Daniels - T. Walch,
A modern archives reader. Basic rea
dings on archival theory and practice
(Washington DC 1984) 57-70.
6 J. H. de Vey Mestdagh, 'Archiefse
lectie in de loop der tijden', in:
nab 66 (1962) 71.
7 H. Bordewijk, 'Verliezen door kie
zen? 100 jaar principes en criteria
voor archiefselectie'. Voordracht
tijdens het congres'ioo jaar kiezen
voor later', 24 april 1991; in deze af
levering blz. 78-85
8 K.J. Smith,'Sampling and selec
tion: current policies', in: G. H.
Martin - P. Spufford (ed.), There-
cords of the Nation. The Public Re
cord Office 1838-1988. The British
Record Society 1888-1988 (Wood-
bridge 1990) 49-56.
9 T. S. Schellenberg, Die Bewertung
modernen Verwaltungsschriftguts,
übersetzt und herausgegeben von
Angelika Menne-Haritz (Marburg
1990) (Veröffentlichungen der Ar-
chivschule Marburg, Nr. 17) 20.
10 A.J. M. den Teuling, 'Selectie en
vernietiging van archiefbeschei
den', in: A. van Giessel, F. C.J. Ke
telaar en A.J. M. den Teuling
(red.), Archiefbeheer in praktijk
(Houten 1986 e.v.j.) 4010-10 e.v.
Zie ook H.J. van Meerendonk,
Handleiding voorselektie en vernie-
tiging van archiefbescheiden ('s-Gra-
venhage 1985) par. 18-19.
11 F.C.J. Ketelaar, 'Archiefinspectie
nieuwe stijl', in: CW44 (1990) 4-5.
12 Smith, 54: 'Evidential value is pre
dominant in policy papers and ad
ministrative papers... Information
al value is predominant in case pa
pers.' P. Walne (ed.), Dictionary of
archival terminology (München
enz. 1984, tweede druk 1987) s.v.
[122]
case papers: 'Files relating to a spe
cific action, event, person, place,
project, or other subject'.
13 Van Meerendonk, par. 14; Den
Teuling, 4010-15.
14 nab 74 (1970) 83,88.
15 'In essence the principle continues
that policy of disposal which is de
termined by the needs of the origi
nators of the records and the
known and anticipated require
ments of other potential users. I
think that the order of these deter
minants is noteworthy', aldus
Smith, 52.
16 Aangehaald in nab 74 (1970) 409.
17 Smith, 50.
18 Den Teuling, 4010-13.
19 Lijst van te vernietigen archiefbe
scheiden, dagtekenende van na
1946 en berustende onder het be
heer van de griffiers van de arron
dissementsrechtbanken (1991,
Start. 91).
20 Smith, a.w.; F. Hull, The use of
sampling techniques in the retention
of records: a ramp study (Paris
1981); Den Teuling, 4020-20 e.v.
21 S.J. Fockema Andreae, 'Regels
voor vernietiging van nieuwe ar
chiefbestanddelen', in: nab 52
(1947-1948) 45.
22 Bordewijk, aangehaald in noot 7.
Album met reisschetsen van Caroline Lonce Vrolik (1838-1896), 1864 en z.j.
Uit: archief van de familie Vrolik, inv.nr. 228 (Algemeen Rijksarchief
Tweede afdeling)
'Alle theorie is grauw... de praktijk heeft een ander kleurtje'. Dit gezegde
lijkt in het bijzonder van toepassing op de acquisitie van particuliere ar
chieven. In de Nota Archiefbeleid en beleidsplannen van archiefdiensten
zijn fraaie formuleringen te vinden voor het ontwikkelen van een selec
tief en samenhangend acquisitiebeleid. Het lijkt er evenwel op, dat deze
onvoldoende aanknopingspunten bieden voor de daadwerkelijke ont
wikkeling van een planmatige en selectieve acquisitie. Binnen het open
baar archiefwezen als geheel wordt immers nog nauwelijks gewerkt op
basis van een acquisitieplan.
[123]
