Archief voor de Indiën) in Sevilla, opgericht in de achttiende eeuw.2 In 1866
volgt dan de oprichting van het Archivo Histórico Nacional (Nationaal Histo
risch Archief) te Madrid.3 Daarnaast bestaan er de regionale archieven die
worden gevormd door de archieven van de vroegere Koninkrijken van Valen
cia, Mallorca en Galicië en de archieven van de Koninklijke Kanselarijen van
Granada en Valladolid.4 Tenslotte creëerde men in 1931 de provinciale archie
ven (Archivos Históricos Provinciates) waarvan er thans 41 bestaan, alle ge
vestigd in de provinciehoofdplaatsen. Hun documenten beperken zich tot de
plaatselijke notariële archieven, die van de fiscus en die welke door legaten
zijn verkregen. Naast deze staatsarchieven bestaan er nog talloze archieven me'
een meer lokale functie. Het grootste deel daarvan is terug te vinden in het
register voor Spaanse Archieven.5
Volgens een uitgelekt document is het ministerie van Cultuur echter van plan
om de ontoereikende infrastructuur en gebruiksmogelijkheden van de staats
archieven ingrijpend te verbeteren. Men spreekt van het verplaatsen van het
Nationale Historische Archief naar een betere lokatie op een nog onbekende
plaats in het centrum van Madrid. Tevens wil men de dependances van dit ar
chief in Toledo (sectie Adel) en Salamanca (sectie Burgeroorlog) ingrijpend
renoveren zodat zij beter geschikt worden voor onderzoek.6
Als er iets onvermijdelijk is bij het betreden van archieven of bibliotheken
in Spanje, dan zijn het pasfoto's. Liefst in drievoud. Eén daarvan komt dan
steevast op het pasje terecht dat bij binnentreden van het archief de eerste tijd
moet worden overlegd. Voor de staatsarchieven is het ook noodzakelijk om een
aanbevelingsbrief van een universitair docent danwel van de Nederlandse am
bassade of het consulaat te overleggen, waarin staat dat een bezoek aan het ar
chief noodzakelijk is. Gebeurt dat niet, dan wordt de toegang tot de documen
ten ontzegd. Na enige tijd krijgt men dan het Tarjeta Nacional de Investigador
(Nationale Pas voor Onderzoeker) dat toegang geeft tot alle staatsarchieven
en ook tot alle musea die onder het ministerie van Cultuur vallen. Wie geen dui
delijk onderzoeksdoel heeft, wordt slechts tot het publieksgedeelte van het ar
chief toegelaten, zoals Boudewijn Büch onlangs nog mocht meemaken.7
Bij particuliere archieven hangen de restricties veelal af van de eisen die de
familie stelt. In de loop der tijd is er ook veel ontvreemd uit Spaanse archie
ven, zoals ongeveer twee jaar geleden nog bleek toen een gedeelte van het ar
chief van de graven van Medina Sidonia op een veiling in Los Angeles boven
water kwam. Ook is het uitleenbeleid van openbare bibliotheken nogal restric
tief. Boeken uit de bibliotheken van de archieven worden alleen uitgeleend aan
de onderzoekers. Bij elke bibliotheek moet men over een pasje beschikken met
de onvermijdelijke pasfoto, maar ook dan wordt er vaak niet uitgeleend.
Het Archivo General de Simancas (Valladolid)8
Mijn eerste tocht naar dit archief werd in de vroege ochtenduren gemaakt
met een lokale bus vanuit Valladolid, zodat ik ruim een uur voor openingstijd
op de stoep zat. Gelukkig bleek later dat het archief een eigen busje had dat
het personeel en de onderzoekers tweemaal per dag van het archief naar het
Plaza Mayor van Valladolid bracht. Het archief wordt voor de helft in beslag
genomen door de sectie Hacienda (Financiën). Daarnaast beschikt het over
280
Het Archivo General de Indias in de Spaanse stad Sevilla.
Foto: A. P. Jacobs
een uitgebreide sectie met diplomatieke correspondentie en documenten van
de secretariaten van de diverse Raden die de koning adviseerden. Voor Neder
land ongetwijfeld interessante documenten zijn te vinden in de stukken van
het Secretariaat van de Raad voor Vlaanderen (Consejo de Flandes). Het per
soneel is uitermate behulpzaam en ook de kopieer- en microfilmafdeling werkt
snel, indien je althans zelf aanwezig bent. Vraag je echter een microfilm per
post aan, dan kan de wachttijd danig uit de hand lopen. In mijn geval wachtte
ik ruim acht maanden op een microfilm van nog geen honderd opnames. Te
vens is de verstrekking van de archivalia goed geregeld in vergelijking met an
dere archieven. Per aanvrage geeft men een maximum van vier bundels, zodat
je niet steeds wordt opgehouden door telkens nieuwe aanvragen bij elke bun
del die je wilt inzien.
Het Archivo General de Indias (Sevilla)
Het Archivo General de Simancas zag in de loop der tijd diverse collecties
overgeplaatst worden naar andere archieven. Een van de belangrijkste aderla
tingen was wel de overplaatsing van de documenten met betrekking tot het Con
sejo Real de Indias (Koninklijk Raad voor de Indiën) naar Sevilla. Op 24 en
29 september 1785 werden in twee grote expedities in totaal 3258 bundels in
257 kisten met een totaal gewicht van ongeveer 21 ton naar Sevilla gebracht
waar ze (tegelijkertijd) op 14 oktober aankwamen. Daar werden ze gevoegd
bij het Archivo de la Casa de la Contratación de Indias (Archief van het Indi
sche Handelshuis) om tezamen het Archivo General de Indias te gaan vormen.
In Sevilla had men het Casa Lonja, de koopmansbeurs, voor dit doel vrijge
maakt.
Het Archivo General de Indias herbergt bijna alle documenten (een klein
deel bleef toch nog in Simancas achter) die betrekking hebben op de Spaanse
281
