6 Zie bijvoorbeeld otto wachter, Conservering
en behoud van oude en nieuwe bestanden. Ver
slag van een studiedag van de Vereniging van
Archiefrestauratoren, 's-Gravenhage, 1987; g.
de bruin en t. a.g.steemers, 'Conservering en
restauratie m: massa-ontzuring', in: nab 91
(1987), 63-65; r.c.hol, o.c., 33-37.
HENK J. PORCK, WIM J.TH. SMIT en WIJ
NAND W. GOOSSENS, 'Schade-inventariserend on
derzoek: een oriënterende schade-inventarisatie
binnen de boekencollecties van de Koninklijke
Bibliotheek', in: Open 21 (1989), 393-396 en
p. a. GODDIJN, 'Schade-inventariserend onder
zoek van bibliotheek-en archiefmateriaal', in:
kb Extra 2 (mei 1990).
7 Binnen het ministerie van wvc houden verschil
lende direkties onder het Directoraat-Generaal
Culturele Zaken (dgcz) zich aktief bezig met
de middelen voor het conserveringsvraagstuk.
Voornaamste actor is de Hoofddirectie Cul
tuurbeheer en de daaronder ressorterende Di
rectie Beleidszaken Cultuurbeheer. Voor het
gemak is in dit artikel het begrip ministerie ge
hanteerd.
8 j.f. feenstra, Onderzoeksprogramma voorbe
paling, preventie en herstel van de effecten van
luchtverontreiniging op cultuurgoederen in Ne
derland, Rijswijk, 1986. Dit rapport is versche
nen als nummer 15 in de publikatiereeks van
de Raad voor het Milieu- en Natuuronderzoek.
9 Het ACBAM-project kent een zevental fasen,
verdeeld over een drietal onderzoekslijnen. De
eerste onderzoekslijn richt zich op de blootstel-
lingsniveau's aan luchtverontreiniging, de twee
de lijn betreft het onderzoek naar de effecten
van die verontreiniging en de derde onder
zoekslijn behandelt de effectiviteit van eenvou
dig te realiseren maatregelen om de blootstel
ling te verminderen.
Het onderzoek is nog steeds gaande. Voor het
resterende onderzoeksgedeelte wordt nauw sa
mengewerkt met Zweden (Uppsala). Van een
aantal fasen zijn deelrapporten verschenen.
Het ministerie van wvc bereidt de uitgave van
een brochure voor (gepland voor september
1990), waarin vuistregels voor beheerders van
archieven, musea en bibliotheken om de effec
ten van luchtverontreiniging tegen te gaan zijn
opgenomen.
10 In deze eerste solc hadden de navolgende per
sonen zitting: J. Jessurun (plv dgcz, voorz.),
ir L. L. M. van Nispen tot Sevenaer (rdmz),
drs R.C. Hol (rad), drs H. L. M. Defoer
(Rijksmusea), drs P. Brinkman (dmma), drs
P. J. H. van Montfort (wvc/scb, secr.); als ad
viseurs traden ir J. Lodewijks en drs
C. W. M. Hendriks (wvc/scb). Naderhand on
derging solc enige wijzigingen: de heren Hen
driks en Van Montfort traden terug, het voor
zitterschap werd overgenomen door dr A.
Grafin von Ballestrem (Centraal Laborato
rium) en namens de rob trad de heer Brongers
toe. Naast het wijzigen van de naam onderging
de tweede solc nogal wat personele mutaties
als gevolg van de reorganisatie in de museale
sector. Secretaris op dit moment is dr
M. K. Talley, projectleider conserven ngs-
vraagstukken van het ministerie van wvc.
11 Aanbevelingen voor de eerste aanpak van de
massaconservering van papieren bestanden in
Nederlandse archieven en bibliotheken. Eind
rapport, resulterend uit een breed overleg tus
sen beleidsfunctionarissen en conserveringsdes-
kundige uit het Nederlandse archief- en
bibliotheekwezen, Rijswijk, 1988. Het advies
van de Rijkscommissie voor de archieven (nr.
351 van 28 februari 1989) over dit rapport is
door de Raad voor het Cultuurbeheer overge
nomen.
12 'Conservering en restauratie iv': kwaliteitseisen
voor permanent houdbaar papier, in: nab 91
(1987), 361-367.
13 Het behoud van ons nationaal geheugen.
Bouwstenen voor een landelijk conserverings
beleid. Advies nr. 3 van de Raad van Advies
voor Bibliotheekwezen en Informatieverzor
ging, 's-Gravenhage, 1989.
14 Archiefbeheer en -behoud bij het Rijk. Rap
port van de Algemene Rekenkamer, aangebo
den aan de Tweede Kamer, Tweede Kamer,
1987-1988, 20665, nrs. 1-2, in het bijzonder
26-27, 40.
15 p. brood (red.), 'Een nieuwe stijl van confere
ren', in: nab 91 (1987), 7-8 en th.Thomassen
(red.), 'Nieuwe archivarissen en nieuwe onder
zoekers', in: nab 92 (1988), 17-20. De 25ste
Conference Internationale de la Table Ronde
des Archives (citra) in Italië was gewijd aan
de 'preservation of the archival heritage', zie
nab 92 (1988), 1, 75-83.
16 De voornaamste auteurs van deze rubriek zijn
G. de Bruin (hoofd restauratieatelier Algemeen
Rijksarchief/conserveringsadviseur) en
T. A. G. Steemers (conserveringsadviseur cd
rad). Er zijn sinds 1986 6 afleveringen versche
nen.
17 Behalve voor de materiële staat vormen ook
normen voor de toegankelijkheid onderwerp
van discussie binnen de Rijksarchiefdienst.
18 Eindrapport van de projectgroep Normering
Materiële Toestand Archieven (Conventsbijlage
1989/74), behandeld in de vergadering van het
Convent van rijksarchivarissen van 29 novem
ber 1989.
19 H.J.M.MIJLAND, F.F.M.ECTOR, K. VAN DER
hoeven, 'De Eindhoven-variant: een schade-
256
inventariserend onderzoek van archiefmateri
aal', in: nab 94 (1990), 49-68.
20 Handelingen Tweede Kamer, 1985-1986, 47e
Uitgebreide Commissie Vergadering van de
Vaste kamercommissie voor Welzijn en Cul
tuur van 10 februari 1986.
Omwille van de in de inleiding gestelde beper
kingen laat ik discussies in de Kamer over de
Wet Behoud Cultuurbezit en over museale aan
gelegenheden verder buiten beschouwing.
21 Een willekeurige greep uit de schrijvende pers:
'Het behoud van oude boeken' (nrc 26-10-
1985), 'Papier blijkt vergankelijk' (Dagblad
voor Noord-Limburg 5-3-1986), 'Schrik van ar
chieven: tijd knaagt aan te boek gestelde histo
rie' (Algemeen Dagblad 10-10-1987), 'Zuur
doet oude boeken spontaan verkruimelen'
(Volkskrant 6-8-1988), 'De chemische tijdbom
in bibliotheken' Boekblad 2-9-1988), 'Papier:
zo gewoon en toch belangrijk' (Nedlloyd Para
de september 1988), 'Overheidsarchief verkom
mert door verzuring en desinteresse' (Binnen
lands Bestuur/Zakennieuws 1-12-1989).
Daarnaast zijn er interviews afgegeven voor de
radio, met name voor regionale omroepen en is
er opgetreden voor de tv, bijvoorbeeld in het
programma qwerty van de nos.
De verschijning van het RABiN-advies leverde
ook weer een aantal publikaties op, bijvoor
beeld 'Het verkruimelende nationale geheugen'
(Haagsche Courant 25-1-1990), evenals de pu
blicatie van het Plan van Aanpak voor het Del
taplan: 'Verpulverd, verzuurd, verrot' (Volks
krant, 27-7-1990).
22- Partij van de Arbeid'De overheid draagt de
eerste verantwoordelijkheid voor het behoud
en de uitbreiding van de collecties in musea en
archieven en ziet toe op de kwaliteit van de be
bouwde omgeving'.
- Christen-Democratisch Appèl: 'Het behoud en
de toegankelijkheid van overheidsarchieven die
van lokaal, regionaal, nationaal en internatio
naal belang zijn, wordt veilig gesteld; de ont
wikkeling van methoden om uniek archiefma
teriaal te kunnen behouden wordt bevorderd.
Aan de bestaande achterstand wordt extra aan
dacht besteed'.
- Volkspartij voor Vrijheid en Democratie: 'Er
moet meer aandacht gegeven worden aan mo
numentenzorg. Behoud en herstel van cultuur
historisch belangrijke goederen dienen voortva
rend te worden aangepakt, waarbij speciale
aandacht wordt geschonken aan het behoud en
verbetering van de ambachtelijke deskundig
heid. Voldoende middelen moeten worden ge
reserveerd voor conservering, archivering en
restauratie om dit op financieel-economisch
verantwoorde wijze te doen'.
- Democraten '66: 'Het behoud van ons cultu
reel erfgoed zal de komende jaren sterker onze
aandacht vragen. Films, foto's, boeken, archie
ven, beeld- en geluidsbanden, schilderijen, pro-
dukten van industriële vormgeving en monu
menten (zowel de traditionele als de jongere
bouwkunst) van soms grote cultuurhistorische
waarde dreigen verloren te gaan wanneer niet
op korte termijn maatregelen worden getrof
fen. Deze achterstanden dienen zo snel moge
lijk te worden ingelopen. Hiervoor zijn extra
middelen nodig'.
De Rabin bracht zijn advies (schriftelijk) onder
de aandacht van de informateur (27-9-1989).
23 Tweede Kamer, 1989-1990, 21443, nrs. 1-2. De
notitie werd tevens aan de Eerste Kamer aange
boden.
24 Brief van 5 februari 1990 (scb-u-1824), tevens
behandeld in het Convent van Rijksarchivaris
sen van 6 maart 1990 (Conventsbijlage
1990/19). Bij de behandeling van de begroting
van wvc in de Kamer was deze brief reeds aan
gekondigd door middel van een nota van wijzi
ging (Tweede Kamer 1989-1990, 21300, nr. 16).
25 Voor de tekst van deze motie zij verwezen naar
Nieuws van Archieven 9 (1990), 41.
26 Het officiële verslag van deze vergadering was
begin juli 1990 nog niet beschikbaar.
27 Deltaplan voor het Cultuurbehoud. Onderdeel:
Plan van Aanpak achterstanden musea, archie
ven, monumentenzorg, archeologie, Rijswijk,
juli 1990.
Deze publikatie-js te verkijgen bij Distributie
centrum Overheidspublikaties (dop), Postbus
20014, 2500 ea Den Haag onder vermelding
van het afleveradres en isbn 90 346 2284 3
(prijs 15,per exemplaar).
28 Deltaplan, PvA, 9.
29 Deltaplan, PvA, 12-13.
30 Van het seminar is nog geen uitgebreid verslag
verschenen; voor de conclusies zij verwezen
naar het in noot 6 genoemde artikel van God-
dij n.
31 In de brochure van het cnc zullen de elemen
ten van het proefjaar massaconservering breder
beschreven worden.
257
