Ar chief selektie
op institutioneel niveau
Meso- en makroselektie bij de organen
van de rijksoverheid en de consequenties daarvan
voor de rijksarchiefinspektie
Hans Janssen
lijkerwijs minder geworden zijn, is zij goed op de hoogte van de recente ont
wikkelingen in archief- en museumwereld en werkt zij nog aan enkele publica
ties.
Soms beziet zij enigszins kritisch de veranderingen die de jongeren aanbren
gen in het archief- en museumbeleid en in de uitvoering van dat beleid, maar,
zo zegt zij zelf, 'dat ga je zo ervaren als je oud wordt'. Deze laatste uitspraak
relativeert zij onmiddellijk: 'Het modern archiefbeleid zal in principiële zin
niet veel veranderd zijn; de aanpak allicht wel. Dat brengen omstandigheden
van tijd en ruimte mee.Een aspect van de nieuwe aanpak dat mevrouw Door-
nink niet aanspreekt, is het bevorderen van de zelfbediening. 'Zelfbediening
is ons principe nooit geweest. De bezoekers moeten geholpen worden. Je was
hulpvaardig zoveel je kon, natuurlijk wel binnen de grenzen van het mogelijke.'
Niet alleen voor haar, maar voor velen die werk gevonden hebben in deze
vakgebieden, geldt haar uitspraak 'dat het een voorrecht is als je je levenswerk
hebt kunnen vinden op het terrein wat je het meest lief is'.
Literatuur
m.m. doornink-hoogenraad, Maria Vos. Een
Gelderse Schilderes, 1824-1906. Tentoonstel
lingscatalogus Stedelijk Museum. Zutphen
1973.
Curiosa uit Gelderse archieven. Tentoonstel
ling, aangeboden door de Gelderse archiva
rissen aan mevrouw dra M.M. Doornink-
Hoogenraad bij haar afscheid als gemeen
tearchivaris van Zutphen'. Tentoonstellings
catalogus Stedelijk Museum, Zutphen 1973.
Interview met mevrouw Doornink in het
Zutphens Dagblad, 22 juni 1973.
b. looper en j.c.riemens, Geschiedenis in
ZutphenOver geschiedschrijving, geschied
beoefening en historisch besef. Opstellen
aangeboden aan dra. M. M. Doornink-
Hoogenraad, Zutphen 1988.
Summary
In 1943 Mrs M.M.Doornink-Hoogenraad became municipal archivist and in
1955 she was appointed director of the municipal museum of Zutphen. She
held this dual function until she retired in 1973. During this period both the
museum and the archive developed into modern, independent institutions. The
introverted archival activities, which she describes as 'pioneering into unknown
territory', and the extroverted museum work, aimed at showing the cultural-
historical context of the objects on display, proved a fruitful combination. Apart
from organizing a multitude of exhibitions (an average of six per year) and
writing several studies and articles, Mrs Doornink was also among the first
in her field to recognize the importance of removing the barriers to a more
widespread use of the archives.
226
De Nederlandse rijksoverheid produceert, vooral sinds de jaren '50 van deze
eeuw, een nog steeds toenemende massa archiefbescheiden. Omwille van de
beheersbaarheid van die, voornamelijk papieren, dokumentenmassa, is het ab
soluut noodzakelijk dat er vernietigd wordt. Op basis van de huidige praktijk
is die vernietiging onvoldoende. Zowel voor de rijksoverheid zelf als voor de
rijksarchiefdienst als toekomstig beheerder is het van evident belang dat het
vernietigingspercentage in sterke mate verhoogd wordt. Hans Janssen, archief
inspecteur bij het Rijksarchief in Utrecht, betoogt dat meso- en makro-selektie
bij de organen van de rijksoverheid een oplossing kan zijn.
Het probleem
Recent onderzoek heeft uitgewezen dat het Rijksarchief in de provincie Utrecht
in de komende 50 jaar circa 10,5 strekkende kilometer rijksoverheidsarchief
dient over te nemen, globaal daterende van 1945 tot heden. Bij de berekening
van dat cijfer is uitgegaan van een verkorting van de overbrengingstermijn van
vijftig naar twintig jaar, conform artikel 12 van het tweede voorontwerp van
de nieuwe archiefwet. Die 10,5 kilometer archiefmateriaal is reeds ontdaan van
de te vernietigen bescheiden. Daarbij is een vernietigingspercentage van 70%
gehanteerd.
Een en ander impliceert dat de depotcapaciteit van het Rijksarchief in Utrecht
omstreeks het jaar 2000 ontoereikend zal worden. Daarin staan wij echter niet
alleen; de meerderheid van de rijksarchieven, inclusief het Algemeen Rijksar
chief, zal met dezelfde problemen te maken krijgen. Er zijn vrij reële schattin
gen gemaakt over de omvang van het bij de rijksoverheid aanwezige archie
venbestand. Gesproken wordt dan over circa 1200 strekkende kilometer. Na
227
