De lange mars
van de kleine stappen
De Rijksarchiefdienst en de automatisering
R. C. Hol
Documentatie Centrum) bestaat het al. Het Rijksarchief in Zuid-Holland heeft
een on-line verbinding met de Kamer van Koophandel in Rotterdam, op ver
zoek en op kosten van die laatste instelling overigens.
Een speciale vijfde groep vormen mijns inziens nog de programma's, die bij
enkele gemeentearchieven in gebruik zijn, voor een combinatie van twee of
meer van voorgenoemde toepassingen. Voorzover mij bekend heeft het gemeen
tearchief Den Bosch een eigen programma ontwikkeld en maakt het gemeen
tearchief Gouda gebruik van het uit Amerika afkomstige programma ask
sam.9 Daarnaast heeft ook het Katholiek Documentatie Centrum een eigen
geïntegreerd informatiesysteem, rapide geheten, dat is aangesloten op een
main frame van de universteit in Nijmegen.10
Als ik het geheel van automatiseringsactiviteiten in archief-Nederland over
zie, dan kan ik slechts constateren dat er veel, heel veel in gang gezet is. Ik
denk echter dat we in ons kleine vakgebied, met onze beperkte middelen, de
handen meer in elkaar moeten slaan. Collega's die willen beginnen met auto
matiseren moet advies geboden kunnen worden: welk programma voor welke
activiteit, gezien de aard en omvang van het archief dat hij beheert? Een cen
traal punt, waar hij informatie kan krijgen, is wel het minste waartoe we met
elkaar in staat zouden moeten zijn.
Noten
1 Ik wil op deze plaats de collega's dankzeggen,
die door hun welwillende mededelingen over de
verschillende computertoepassingen in hun
respectievelijke diensten, deze bijdrage moge
lijk hebben gemaakt. Sommige programma's
zijn kort omschreven in: Nederlands Archie
venblad 92 (1988), 25-26.
2 Zie voor het verslag van dit Symposion: Neder
lands Archievenblad 85 (1981), 439- 443.
3 F. C. J. Ketelaar, 'Nederlands archiefwezen en
de computerwet van de remmende voor
sprong', in: nab 85 (1981), 431-437.
4 Vergelijk nab 85 (1981), 408.
5 P. Schotel, 'De nadere ontsluiting van de nota
riële archieven van Dordrecht 1860-1869', in:
nab 85 (1981), 461-464.
6 M. van Driel, 'Archives and Automation in the
Netherlands: A Survey', in Bulletin adpa, Vol.
4 (1984), 41-47.
7 J. Hofman, 'Het Micro-Archief-Inventarisatie-
Systeem maïs', in: nab 90 (1986), 298-302.
8 Zie voor dit programma onder andere P. Soe-
taert, 'De archieftoepassingen van het geïnte
greerd informatiesysteem rapide in het Katho
liek Documentatie Centrum te Nijmegen', in:
nab 85 (1981), 472-482, en M. Van Driel, als
in noot 6.
9 Zie voor korte informatie nab 92 (1988), 26;
het programma is al bij meerdere gelegenheden
door collega Van der Saag gedemonstreerd.
10 Vergelijk noot 8; naar men mij meedeelde,
wordt er bij het kdc op dit moment een nieuw,
geïntegreerd informatiesysteem opgebouwd,
dat het oudere rapide moet vervangen.
280
De Rijksarchiefdienst houdt zich nu een jaar of vijf bezig met automatisering.
Het pad was niet geplaveid met rozen. Ondanks dat er veel bereikt is, zal de
Rijksarchiefdienst zich de komende jaren nog de nodige inspanningen moeten
getroosten om 'de automatisering' in het bedrijfsproces te integreren. Drs. R.C.
Hol, algemeen wetenschappelijk medewerker van de Rijksarchiefdienst en se
cretaris van de Stuurgroep Automatisering Rijksarchiefdienst, geeft de stap
pen aan die op het 'automatiseringspad' gezet zijn..
Oriëntatie
Op de studiedagen van de Vereniging van Archivarissen in Nederland (van)
in november 1981, onder andere gewijd aan het thema 'Automatisering van
archieftoegangen' hield dr. F. C. J. Ketelaar, als voorzitter van de Stuurgroep
Automatisering van de van, een stimulerend betoog over het archiefwezen en
de automatisering.1 Behalve een uitweiding over de aktiviteiten en plannen van
de Stuurgroep Automatisering van de van en de daaronder ressorterende werk-
of projectgroepen betoogde hij dat de voorsprong die Nederland ooit had op
archivistisch gebied mee de oorzaak was van de achterstand bij de toepassing
van de computer in archieven. Maar, zo stelde hij, het archiefwezen kan deze
achterstand benutten. Fouten elders, ook in het buitenland, gemaakt zouden
ons tot lering kunnen strekken. De archivaris diende uit zijn schulp te kruipen
en zijn wankele schreden op het automatiseringspad te zetten. Essentieel was
(en is) de toen aan de orde gestelde kwestie over de vraag of wij archieven of
informatie beheren. Zijn direct gegeven conclusie was dat wij 'informatie op
gesloten in archieven' beheren.
Na het betoog van Ketelaar werd de film The less paper office vertoond.
De boodschap was duidelijk: hoewel de papierstroom zal blijven bestaan, zul-
281
