Woordenlijst
applicatie
toepassing, namelijk van een programma,
dus het gebruik van een programma voor
een specifiek doel. Voorbeeld: Oracle is een
algemeen database-besturingsprogramma, en
maïs en archeion zijn applicaties van dit
programma. Elementen uit Oracle zijn daar
in zodanig gekoppeld dat één bepaalde toe
passingsmogelijkheid ontstaat.
ASCII
American Standard Code for Information
Interchange, Amerikaanse normafspraak
voor het vertalen van letters, cijfers en te
kens in een voor de computer begrijpelijke
codering. De ASCii-tabel is dus een lijst met
nummers die corresponderen met letters en
tekens op het scherm.
ASIS
Archief Selectie en Inventarisatie Systeem,
ontwikkeld voor de Centrale Archief Selec
tiedienst te Winschoten.
barcode
de van allerlei produkten in de winkel be
kende streepjescode. In deze code is een ge
tal verwerkt, dat de computer in staat stelt
het produkt te identificeren en er de bijbe
horende gegevens bij op te roepen.
computer
elektronische rekenmachine, die door ver
schillende programmatuur in staat wordt
gesteld een groot aantal taken te vervullen.
Bestaat ruwweg in drie soorten:
mainframe een groot centraal systeem,
waarmee vele gebruikers vele toepassingen
tegelijk kunnen gebruiken.
mini computer kleine uitvoering van een
mainframe, ten behoeve van kleine organi
saties. Is ook in staat een aantal gebruikers
gelijktijdig een aantal taken te laten uitvoe
ren (multi-user en multi-tasking).
personal computer computer voor één en
kele gebruiker, die daarop doorgaans dan
maar één taak tegelijk kan uitvoeren. Daar
zit verandering in; personal computers die
draaien onder andere besturingssystemen
dan dos, kunnen al meer taken tegelijk uit
voeren, zoals een reken- en een tekstverwer
kingsprogramma naast elkaar.
Aangezien ook de in pc's gebruikte proces
soren steeds sneller worden, zal het verschil
tussen PC's en mini's verdwijnen. Aandui
dingen als pc, xt en at verwijzen naar de
gebruikte processor; een xt is sneller dan
een pc, een at weer sneller dan een xt
database
elektronische kaartenbak; computerpro
gramma dat een hoeveelheid samenhangende
gegevens opslaat en op verschillende criteria
kan sorteren. Zie ook gegevensbank, relatio
neel.
data-dictionary
inhoudsopgave van de interne structuur van
een gegevensbank, ten behoeve van de be
heerder van de gegevensbank.
Dis-Beheer, Bureau
Bij de Centrale Archief Selectiedienst in
Winschoten ondergebrachte afdeling van het
ministerie van Binnenlandse Zaken voor het
beheer van Documentaire Informatie Syste
men, d.w.z. programmatuur voor besturing
van databases.
file server
losse computer zonder rechtstreekse bedie
ningsmogelijkheden, 'een doos met veel ge
heugen en een processor', die binnen een
netwerk dient als centraal opslagmedium en
verwerkingsapparaat
floppy (disk)
flexibele, uit kunststof vervaardigde en van
een magnetiseerbare laag voorziene geheu
genschijf.
format
indeling van het beeldscherm ten behoeve
van de invoer van gegevens.
gegevensbank
uitgebreide gegevensverzameling die regel
matig aangepast en aangevuld wordt, vast
gelegd in een direct toegankelijk en afzon
derlijk beheerd computergeheugen.
geheugen
opslag van gegevens, samenstel van interne
(chips) of externe middelen (schijf, tape) om
gegevens in op te slaan. Het interne of
werkgeheugen is de plek waar de computer
de gegevens, waar hij op dat moment mee
werkt, tijdelijk vasthoudt. Het externe ge
heugen bestaat uit floppies of magneetband
(buiten de computer) dan wel een harde
schijf (in de computer).
harde schijf
zie geheugen.
278
hardware
apparatuur: computers, toetsenborden, tape
streamers, printers enz.
implementeren
het uitvoeren van alle handelingen die ver
bonden zijn aan de in-gebruik-name van een
computersysteem, op alle betrokken terrei
nen.
machineleesbaar
in zodanige vorm gecodeerd dat een compu
ter het kan bewerken.
macro
klein hulpprogramma dat een reeks hande
lingen binnen een programma automatisch
afwerkt.
multi-tasking
in staat om de instructies van meer dan één
programma tegelijk te kunnen verwerken.
Zie computer.
multi-user
in staat om de instructies van meer dan één
gebruiker tegelijk te verwerken. Zie compu
ter.
netwerk
koppeling van een aantal werkstations of
terminals in een computersysteem. Blijft het
netwerk binnen een gebouw, dan spreken we
van een lan local area network.
on-line verbinding
permanente rechtstreekse verbinding van een
terminal met een centraal computersysteem.
Wordt gebruikt bij het opvragen van gege
vens uit een database of gegevensbank.
processor
de chip die alles regelt wat in de computer
gebeurt.
programma
verzameling instructies voor de computer
waardoor die de gewenste handelingen uit
voert.
record
'kaart uit een kaartenbak', onderdeel van
een database waarin de gegevens van één
'object' verzameld zijn. Zie velden.
relationeel
wordt gezegd van databaseprogramma's die
in staat zijn de gegevens in afzonderlijke ta
bellen met elkaar in verband te brengen.
Voorbeeld: maïs kent een aantal tabellen,
die aanvulling geven op de hoofd
kaartenbak die de inventaris moet gaan vor
men. Deze extra tabellen bestaan uit gestan
daardiseerde gegevens zoals omschrijving
van de uiterlijke vorm en classificatieken-
merk, en uit hulpgegevens zoals indices. Bij
het ordenen van de inventaris worden deze
gegevens door het programma samenge
voegd.
repeater
heeft weinig met de computer zelf uit te
staan; is een lijnversterker die de over een
lange leiding verstuurde elektrische signalen
onderweg weer op hun oorspronkelijke ni
veau brengt.
routine
klein handig programma dat een of meer
functies aan een groter programma toe
voegt.
software
programmatuur, de verzamelingen instruc
ties die een computer laten doen wat hij
moet doen.
spreadsheet
rekenprogramma voor administratieve doel
einden.
stand-alone
een computer die niet met andere computers
verbonden is.
tape streamer
apparaat met een magnetische band, waarop
gegevens uit een computergeheugen worden
opgeslagen.
terminal
beeldscherm met bijbehorend toetsenbord,
dat dient als aansluiting op een centrale
computer. De terminal heeft zelf geen pro
cessor en werkgeheugen. Ook PC's kunnen
als terminal gebruikt worden; dan dienen ze
voorzien te worden van een 'terminal-
emulatie', een schakeling die zorgt voor
koppeling met de centrale computer buiten
hun eigen processor om.
velden
onderdelen van een record, 'regels op een
kaart in een kaartenbak'.
enkele datacommunicatie-projecten te vallen, waarbij archieven betrokken zijn,
zoals tussen de bibliotheek van een archief en een grotere, nabij gelegen we
tenschappelijke bibliotheek. Zowel bij het gemeentearchief Rotterdam (met
de bibliotheek van de Erasmus-universiteit en de bibliotheek van de Maritiem
Museum Prins Hendrik) als bij het Rijksarchief in Zeeland (met het Zeeuws
279
