4Den Haag, laat me nou toch
doen'
L. P. L. Pirenne over Brabant, actievoeren
en de problemen van een rijksarchivaris
J.A.M. Y. Bos-Rops en P. Brood
- beheer van apparatuur en programmatuur, financiering
Uitvoer
- lokaal, provinciaal of landelijk
- beheer van gegevens; gegevensbank; applicaties; apparatuur
- verantwoordelijkheden voor beschikbaarstellen
- tariefstelling
6
Mogelijkheden
6-1 Laag aspiratieniveau
Keuze 5.2.2: geautomatiseerde verwerking, traditionele wijze van beschik
baarstellen. Keuze voor deze mogelijkheid betekent in feite de huidige aanpak
in een modern jasje. Hulpmiddelen: database-pakket, tekstverwerking, even
tueel desktop publishing. Bijvoorbeeld: archievenoverzicht in druk, overige
lijsten volgens op te geven specificaties op bestelling. Voordelen ten opzichte
van de huidige serie liggen vooral in de snellere verwerking van wijzigingen,
en de mogelijkheid tot het samenstellen van specifieke lijsten.
6-2 Hoog aspiratieniveau
Keuze 5.2.3: min of meer volledig geautomatiseerd. Voordelen zijn de grotere
mogelijkheden van ad hoe bevraging, zoals het zoeken op trefwoorden of com
binaties van trefwoorden, leggen van relaties voorganger/opvolger enzovoort.
Financiering en organisatie stellen hoge eisen.
6 3 Fasering
Een laag aspiratieniveau kan een eerste stap zijn naar een hoog. Gefaseerd aan
gepakt, kunnen organisatie en financiering geregeld worden. Een dergelijke
benadering vraagt enerzijds een flexibel systeemontwerp en anderzijds duide
lijkheid in opdracht en opdrachtgever.
6 4 Slotopmerking
De werkgroep heeft zich beperkt tot de problematiek van het archievenover
zicht, als middel van toegankelijkheid van archieven. Dat is wat anders dan
een al of niet geautomatiseerd systeem voor archiefbeheer. Uiteraard zijn er
relaties tussen beide systemen te onderkennen: een groot deel van de benodig
de basisgegevens zal gelijk zijn (zie paragraaf 5.3), het uitgangspunt is echter
geheel verschillend. Bij de eventuele ontwikkeling van een geautomatiseerd ar
chievenoverzicht, in welke vorm dan ook, is het van belang waar mogelijk aan
te sluiten bij reeds door archiefdiensten gebruikte archiefbeheerssystemen, al
was het maar om op een doelmatige wijze aan de benodigde gegevens te komen.
H. J. Eijssens
P. J. Horsman
J. P. Sigmond
188
Archivarissen zijn ook mensen, met een eigen mening, met een eigen verleden
en meestal ook een toekomstvisie. Ze laten zich daarover niet altijd even ge
makkelijk uit, want ze zijn loyale ambtenaren. Maar raak je eenmaal in ge
sprek, dan is er veel te horen en te leren.
De redactie van het Nederlands Archievenblad wil met enige regelmaat inter
views publiceren met collega's of mensen die nauw bij het vak betrokken zijn.
De archivaris wordt aan het woord gelaten.
De eerste in de rij is de scheidende rijksarchivaris in Noord-Brabant, dr.
L. P. L. Pirenne. In zijn laatste week in de Citadel de verhuisdozen staan,
nog opgevouwen, tegen de kast geeft hij, op zijn gemak gezeten op zijn drie
zitsbank, een terugblik op zijn archivarissenbestaan.
In de volgende aflevering van het Archievenblad is zijn zuiderbuur, de nieuwe
algemeen rijksarchivaris van België, te gast.
Oude tijden
In de tijd dat Pirenne zijn intrede deed in het archiefwezen waren de toestan
den wel wat anders dan vandaag. Het stadsarchief van Den Bosch, waar hij
vanaf 1948 werkzaam was, stond sinds 1910 onder leiding van H. J. M. Ebe-
ling. Deze was onderagent van de Nederlandse Bank, werkte daar tot 2 uur
en deed dan 's middags zijn werk als archivaris. Het archief was gehuisvest
in twee lokalen van het stadhuis: het depot ('eigenlijk een snertdepot') en één
kamer voor de archivaris, zijn assistent (Pirenne) en de drie studiezaalbezoe
kers die er gemiddeld per week kwamen. Pirenne beschrijft het archief van
toen als 'echt een alchemistenhol: achter de archiefstukken lag nog puin van
een granaatinslag uit de oorlog; er hingen spinnewebben van 25 jaar oud. Ik
ging gewoon stoffen en die spinnewebben opruimen. Ebeling zei eens: "Als
er ooit van jou een portret wordt geschilderd, dan wordt dat een portret met
een stofdoek in je hand". Een bureau voor Pirenne was er niet; dat van Ebe
ling was privé-eigendom en verder 'stond er een grote tafel met een biljartlaken
189
