De negentiende-eeuwse archieven
van Gedeputeerde Staten
L. M. Koenraad
Summary
The Archive of the Municipality of Leeuwarden exists 150 years
This article decribes the history of the keeping of the records of Leeuwar
den from the sixteenth century on. The author writes about the appointment
of the first official archivist in 1838 and his successors. Special attention is
paid to the first female keeper of the records of a municipality in the Nether
lands and to the influence which the inventory of the old records of Leeuwar
den (1893) had on the writers of the Dutch guide for the arranging and descri
bing of records Handleiding voor het ordenen en beschrijven van archieven
1898).
210
De archieven van het provinciaal bestuur vormen in de meeste provincies een
moeilijk toegankelijke hoeveelheid papier. Zozeer zelfs, dat archivaris en on
derzoeker afgeschrikt worden om eraan te beginnen. Drs. L. M. Koenraad stapte
voor zijn proefschrift toch in het diepe en vergelijkt de negentiende-eeuwse
archieven van Gedeputeerde Staten van negen provincies met elkaar.
Inleiding
Bij een oriënterend onderzoek naar de archiefbestanden, van direct belang voor
mijn dissertatieproject, de ontwikkeling van het administratief beroep op Ge
deputeerde Staten in de negentiende eeuw, is mij gebleken dat er veel onduide
lijkheid heerst over de structuur en omvang van de negentiende-eeuwse archieven
van Gedeputeerde Staten. De ordeningstoestand, de mate van toegankelijk
heid en de omvang van de archieven van Gedeputeerde Staten, die zich in de
onderscheidene rijksarchiefbewaarplaatsen bevinden, vertonen per provincie
aanzienlijke verschillen. Het feit, dat deze archiefbestanden naar mijn mening
niet al te frequent geraadpleegd worden, is naar alle waarschijnlijkheid debet
aan deze onbekendheid. Dat is de reden voor dit artikel, dat te beschouwen
is als een eerste vrucht van mijn oriënterende schreden op het zo glibberige
pad van het archiefonderzoek.
Voor ik mijn bevindingen met betrekking tot de archieven per provincie ga
beschrijven, zal ik eerst iets naders zeggen over de opzet en inhoud van mijn
te schrijven proefschrift. Dit promotieonderzoek wordt verricht bij het Ge
rard Noodt Instituut voor rechtsgeschiedenis aan de Katholieke Universiteit
te Nijmegen. Eén van de aandachtsgebieden van bovengenoemd instituut is
de bestudering van de negentiende-eeuwse rechtsgeschiedenis. Het doel van
het te verrichten onderzoek is om na te gaan welke ontwikkeling het administra
tief beroep op Gedeputeerde Staten heeft doorgemaakt, zulks tot en met de
inwerkingtreding van de Provinciale Wet in 1850.' Deze wet vormde name
lijk een directe aanleiding tot de ontwikkeling van geschreven procedureregels
met betrekking tot het administratief beroep op Gedeputeerde Staten in de vorm
van reglementen. De betreffende reglementen zijn tot stand gekomen in de pe-
211
