Kwaliteitseisen van papier
Testmethode
1.
1.1
1.2
1.3
1.4
2.
2.1
2.2
2.3
2.4
Vezelsamenstelling en chemische kenmerken
Is gemaakt van katoen of linnen pulp, 100% gebleekte
houtpulp of een mengsel hiervan; het papier mag
absoluut geen ongebleekte celstof of houtslijp bevatten.
Bezit een pH tussen 7,5 en 9,5 gemeten met de
koude extractiemethode.
Bevat een alkalische reserve in de vorm van
magnesium- of calciumcarbonaat van minimaal 2%
berekend op het droog gewicht van het papier
(berekend als calciumcarbonaat).
Moet neutraal gelijmd zijn, bevat geen aluin of
aluminiumsulfaat harslijming.
Fysische eigenschappen
Hoewel geen specifieke eisen gesteld worden aan het
vierkante-metergewicht, wordt uitgegaan van een gewicht
van 80 g/m2. Indien specifieke eisen gesteld worden,
mag het gemiddelde van de levering niet meer dan 5%
van de gestelde eis afwijken.
Heeft een witheid Elrepho R 457, gemeten met
xenonlicht, van niet minder dan 75%.
Heeft een gemiddelde scheursterkte in beide richtingen
van minimaal 60 g.
Heeft een vouwweerstand (gemiddelde uit machine- en
dwarsrichting) van minimaal 150.
Duurzaamheid
Bezit na versnelde veroudering nog minimaal 80% van
het oorspronkelijke vouwgetal en scheurweerstand.
TAPPI, T401-OM 82
of
ASTM D 1030
TAPPI T 509
NEN 2151
ASTM D 3458/ 13,4
TAPPI T 255
ASTM D 3458
TAPPI T 410
TAPPI T 452
NEN 1843
TAPPI T 414
ISO 1974
TAPPI T 423
ISO/DIS 5626
bij een zo grote tolerantie öf in een te grote hoeveelheid, öf helemaal niet be
hoeven voor te komen. Bij de totstandkoming van de kwaliteitseisen moet dan
ook nadrukkelijk in de door overheidsorganen te stellen leveringscondities wor
den opgenomen dat het/de desbetreffende onderdeel/onderdelen van de alge
mene voorwaarden van de papierhandel niet van toepassing is/zijn. Verder
moet de eis worden gesteld dat er regelmatig een door een onafhankelijke in
stantie vervaardigd testrapport betreffende de samenstelling en de houdbaar
heid wordt bijgeleverd. De hier geformuleerde eisen betreffen overigens slechts
de houdbaarheid, niet de voor het gebruik noodzakelijke eisen als bedrukbaar-
heid, maatvastheid en dergelijke. Deze zijn echter met de kwaliteitseisen niet
in strijd.
A. J.M. den Teuling
Ontwerp voor kwaliteitseisen voor permanent houdbaar papier.
Papier te gebruiken voor archiefbescheiden voldoet aan de volgende eisen,
naast de voor gebruik noodzakelijke specificaties.
Veroudering Temperatuur Vochtigheid Tijd
I (105 2)°C 9,5g H,0/m' 72 uur ASTM 776
II (70 2)°C 75% RV" 72 uur
Toelichting op de kwaliteitseisen
Houdbaarheid van papier De houdbaarheid van papier wordt vooral bepaald
door de samenstelling van de vezelmassa en de lijming. Tot aan het begin van
de 19e eeuw werd papier gemaakt van linnen en katoenen lompen, die verma
len werden. Het geproduceerde papier werd nagelijmd met een dierlijke lijm
(bijvoorbeeld beenderlijn). Daar veel papiermakerijen met hard water werk
ten, dat rijk aan calcium en magnesiumzouten was, werd een natuurlijk buf
fermateriaal (tegen verzuring) in het papier opgenomen.
De eerste stap bij de mechanisatie van de papierfabrikage was de introduc
tie van een nieuwe lijming, de aluin/harslijming. Hiermee werd een potentieel
zuurvormende chemische stof gentroduceerd, die zeer negatief op de houd
baarheid inwerkt. In het midden van de 19e eeuw werd houtslijp als grondstof
ingevoerd. Een tweede verslechtering ontstond hiermee. Indien papier houtslijp
(ongezuiverd) bevat, vergeelt het snel en wordt bros. Papier uit de periode 1850
- 70 is dan ook het slechtste dat in de archieven, niet alleen in Nederland, maar
over de gehele wereld aanwezig is.
In latere periodes is de kwaliteit van de houtcelstof wel vooruit gegaan, maar
toch blijkt dat bij de productie van hedendaags papier nog onvoldoende aan
dacht besteed wordt aan de houdbaarheid.
Kwaliteitseisen Op het gebied van kwaliteitscontrole en onderzoek naar de
beste samenstelling van papier, is vooral in conserveringskringen al veel werk
verricht. Ook instituten als het Nationaal Bureau of Standards in Washing
ton, en Bundesanstalt für Materialprüfung (bam) in Berlijn, hebben onder
zoek uitgevoerd.
Na uitvoerige literatuurstudie en discussies met deskundigen op dit gebied
bleek dat drie aspecten het belangrijkst waren:
vezelsamenstelling
lijming
alkalische reserve
Vezelsamenstelling Uit het verleden is gebleken, dat vooral de aanwezigheid
van ongebleekt celstof en houtslijp een zeer nadelige invloed heeft op de houd
baarheid. De keuze van het type celstof, namelijk kantoenlinters, loofhout of
naaldhoutcelstof bepaalt de vereiste treksterkten en geëiste vouwgetallen.
Lijming Ook naar aanleiding van het verleden en het huidige totaal verzuur
de 19e-eeuwse bestand in alle bibliotheken en archieven moet geëist worden
dat geen aluin/harslijming aanwezig mag zijn.
Alkalische reserve Alle onderzoekers leggen de nadruk op de aanwezigheid
van bijvoorbeeld calciumcarbonaat, als duurzaamheid verlengende factor.
365
