Kiezen uit overvloed
De acquisitie van bedrijfsarchieven*
J. A.M. Y. Bos-Rops en P. W. J. den Otter
De gevolgen van een gereorganiseerde directie mma zal om alert reageren van
de vereniging vragen. Ik wil eindigen met de wens dat vele leden van onze ver
eniging ook het komende jaar in staat zullen zijn en in staat worden gesteld,
om binnen en buiten onze vereniging de belangen van ons vak te behartigen.'
Noten
De jaarrede werd uitgesproken in de ledenver
gadering op 1 april 1987 in Den Briel.
1 Staatssecretaris G. Brokx, geciteerd in De
Volkskrant van 3 september 1986.
2 De Volkskrant16 mei 1986.
3 De Volkskrant30 september 1986.
4 nab, 1898, nr. 1, p. 2.
5 Discussienota archiefbeleid, uitgebracht door
de Commissie Nota Archiefbeleid, 's-
Gravenhage/'s-Hertogenbosch/Vught 1982.
6 Voorlopig standpunt van de minister van Wel
zijn, Volksgezondheid en Cultuur met betrek
king tot de Discussienota Archiefbeleid, Rijs
wijk 1983.
7 Nota archiefbeleid, Tweede Kamer, vergader
jaar 1984-1985, 19068, nrs. 1-2.
8 b. woelderink, 'De geschiedenis van het ar
chiefwezen in Nederland in hoofdlijnen', in:
Rijksarchiefschool, Verslag en bijdragen 1972-
1973/1974-1975 (Utrecht, 1975), 61-91.
9 Nota archiefbeleid, 16.
10 j. h. hofenk de graaff, 'Gasvormige ontzuring
in de Library of Congress in Washington
(usa)', in: De Restaurator 1986, nr. 1, 424-426,
en H.j.pronk, 'Donkere wolken boven de Die-
thylzink Ontzuringsfabriek', in: De Restaura
tor 1986, nr. 2, 462-464.
11 nab, 1975, p. 336.
12 h. ten boom, De reformatie in Rotterdam 1530-
1585. Hollandse Historische Reeks, deel 7,
Amsterdam 1987.
g. w. van der meiden, Betwist bestuur, een
eeuw strijd om de macht in Suriname 1651-
1753, Amsterdam 1987.
a.c.m.kappelhof, De belastingheffing in de
Meierij van Den Bosch gedurende de generali-
teitsperiode (1648-1730), Tilburg 1986.
F. keverling buisman, De Etstoel en zijn ordel-
boeken in de vijftiende eeuw, Zutphen z i
(1986).
106
De opvatting dat het historisch-wetenschappelijk en cultureel belang van par
ticuliere archieven niet onderdoet voor dat van overheidsarchieven is thans ook
onder archivarissen van de overheid gemeengoed. De Nota archiefbeleid
rekent - onder voorwaarden - de acquisitie van particuliere archieven tot de
normale taken van het openbaar archiefwezen.' Van deze archieven zijn het
de bedrijfsarchieven die de archivaris, vanwege hun aantal en omvang, voor
de grootste problemen stellen. Voor een goed inzicht in de geschiedenis van
de moderne Nederlandse samenleving zijn bedrijfsarchieven onontbeerlijk. De
particuliere onderneming, het bedrijfsleven, is immers niet alleen in economisch,
maar evenzeer in sociaal en cultureel opzicht sterk medebepalend geweest bij
de inrichting van onze samenleving.
De acquisitie van bedrijfsarchieven is de laatste vijftien jaar in een geweldi
ge versnelling geraakt. Deze ontwikkeling is gestart aan het begin van de jaren
zeventig, toen het omvangrijke bestand bedrijfsarchieven van het Nederlandsch
Economisch-Historisch Archief is overgedragen aan de gemeente- en rijksar
chieven. In 1975 berustten er 983 bedrijfsarchieven met een gezamenlijke lengte
van circa tien kilometer in de openbare archiefbewaarplaatsen.2 Eind 1983 is
alleen al het aantal bedrijfsarchieven uit de negentiende en twintigste eeuw toe
genomen tot 1831 en de omvang daarvan tot 19,5 kilometer.3 Dat betekent
een gemiddelde groei van ruim één kilometer per jaar! Ter vergelijking: de rijks-,
gemeente- en streekarchieven beheerden tesamen eind 1983 naar schatting zo'n
285 kilometer archief; de jaarlijkse groei bedroeg op dat moment circa 4,5 ki
lometer.4
De hoeveelheid bedrijfsarchieven die nog voor overname in aanmerking
komt, is bij de huidige stand van zaken zelfs niet bij benadering te schatten.
Momenteel bestaan er in ons land tussen de 3 a 400.000 ondernemingen van
uiteenlopende ouderdom en omvang.5 Zelfs als slechts een miniem percenta
ge daarvan over een historisch interessant archief zou beschikken, dan zou over
name van die archieven nog tot een verveelvoudiging van het huidige bestand
leiden. Het is uitgesloten dat al die bedrijfsarchieven zonder meer in openbare
archiefbewaarplaatsen kunnen worden opgenomen.
Acquisitie van bedrijfsarchieven betekent kiezen uit overweldigende mas
sa's archief. Een selectief, structureel en samenhangend beleid is geboden, ze-
107
