Jaarrede van de voorzitter
-S 5-/
I. W.L. A. Caminada
96
Dames en heren,
Ik wil beginnen met een citaat: 'Een statisch archief is een dichtgetimmerde
kist en waar die kist staat, dat weten we niet. Het Rijksarchief heeft overal
in het land panden gehuurd en die staan vol met kisten van alle departemen
ten. Je moet er niet te licht over denken: daar liggen honderden meters papier
en je kunt er niet zomaar project x in stad y van belegger z uit halen'.1
Het kan ons archivarissen tot troost strekken dat een gezagsdrager die zich
op deze wijze over archieven uitlaat zijn politieke carrière snel beëindigd ziet.
Mogelijk had de gewezen staatssecretaris Gerrit Brokx het als een grapje be
doeld, maar achteraf bezien zal hij wellicht toch getwijfeld hebben over de de
gelijkheid van het dichttimmeren van die kisten, want nog vóórdat de inhoud
grondig werd onderzocht vonden zijn partijgenoten het nodig hem de politie
ke luwte in te sturen. Beschikte de fractieleider van het cda Bert de Vries mis
schien over een reeds geopend kistje?
De opmerking van Brokx is overigens niet geheel van waarheid gespeend. In
mei vorig jaar werd bij toeval in een voor iedereen toegankelijk deel van een
militair documentatiecentrum in de Amerikaanse staat Maryland een index ge
vonden van de commissie voor oorlogsmisdaden van de Verenigde Naties.2 Het
archief van de commissie zelf is geheim, maar secretaris-generaal Perez de Cu-
ellar overlegt met de zeventien landen die destijds lid van de vn waren over
openbaarmaking van het archief nu de index ook openbaar is geworden. De
index bestaat uit tachtig gestencilde lijsten, samen ongeveer drieduizend blad
zijden, die tezamen een soort Who is who van de As-mogendheden vormen.
Tal van bekende Nazi's komen erin voor zoals Alois Brunner, een vroegere as
sistent van Adolf Eichmann, die nu vermoedelijk in Syrië woont, Walter Kutsch-
mann, een van de leiders van de Gestapo, die in november '85 in Buenos Aires
werden aangehouden, en Hans Willem König, die assistent was van Josef Men-
gele, de beruchte kamparts van Auschwitz. Ook de naam van de Oostenrijkse
president Kurt Waldheim komt op een van de lijsten voor, hetgeen extra opval
lend is, omdat nu moet worden aangenomen dat Amerikaanse inlichtingen
diensten kennis hadden van het oorlogsverleden van Waldheim, ook in de ja
ren dat hij secretaris-generaal van de Verenigde Naties is geweest.
Een vergelijkbaar geval van tot dan toe onbekende kisten met archief werd
eind september bekend door de publikatie van Alexandre graaf de Marenches
Dans le secret des princes, waarin hij onthult dat in de kelders van de Franse
97
