Kerkelijke archieven
De Church of England heeft in 1978 een besluit genomen waarbij bepaald wordt
dat in elk diocees een archiefbewaarplaats moet worden ingericht. Alle beschei
den ouder dan 100 jaar moeten daarnaar worden overgebracht. In veel geval
len is het County Record Office als bewaarplaats van het diocees aangewezen.
Overige archiefbewaarplaatsen
Tenzij archiefbescheiden vallen onder de Public Records Act staat het ieder
vrij de taak op zich te nemen archieven te beheren. Als gevolg daarvan kennen
veel (nationale) musea, wetenschappelijke bibliotheken en universiteiten een
afdeling waar archieven en collecties van allerlei herkomst worden bewaard.
1 2 Opleiding
Archivaris
Behalve voor het pro dat zijn eigen huisopleiding kent berust de opleiding tot
archivaris bij een viertal universiteiten. Het is een éénjarige dagopleiding met
als toelatingseis tenminste het bezit van een bachelors' degree, wat te vergelij
ken is met ons kandidaatsexamen oude stijl. In overleg tussen de universitei
ten en de Society of Archivists wordt jaarlijks het maximum aantal toe te laten
studenten vastgesteld, dat doorgaans omstreeks 40 bedraagt. Het aantal gega
digden is ongeveer tienmaal zo groot. De opleidingsprogramma's besteden veel
aandacht aan paleografie, records management, institutionele geschiedenis en
methodiek van het bronnenonderzoek. Aan ordenen en beschrijven wordt niet
al te veel aandacht besteed, praktijkstages zijn van korte duur. Bij het examen
behoeft niet een inventaris als proeve van bekwaamheid te worden overgelegd.
De Society of Archivists kent daarnaast ook nog een schriftelijke cursus voor
zittende archivarissen. Bij een succesvol afgelegd examen wordt het diploma
archive administration toegekend.
Restaurator
Er bestaan twee mogelijkheden om een opleiding tot restaurator te volgen, te
weten een volledige dagopleiding bij twee instituten en een in-service training
onder auspiciën van de Society of Archivists. Hierbij is de leerling werkzaam
bij een archiefdienst en krijgt in regionaal verband nader praktisch en theore
tisch onderricht. De duur van deze opleiding is twee jaar en wordt afgesloten
met een examen dat wordt afgenomen door een commissie bestaande uit restau
ratoren en archivarissen.
1 3 Zorg en beheer; enige indrukken
Huisvesting
De door ons bezochte archiefbeherende instellingen zijn heel verschillend ge
huisvest, variërend van de onvermijdelijke voormalige kerk tot kelders en zol
ders die onbruikbaar geacht worden voor enig andere functie. Geen van de
bewaarplaatsen voldoet aan de in Nederland gestelde eisen. Een inspecteur kan
zijn hart ophalen bij het zien van alle waterleidingen en elektrische installaties
in de depots. Geen enkele deur voldoet aan de hier geldende eis van zes uur
brandwerendheid. Sterker nog: een deur met een brandwerendheid van 30 mi
nuten is niet ongewoon. Frappant was de bewaarplaats van het Royal Green
wich Observatory: een diepe kelder, zonder verhoogde drempel, geen ventila
tie en afgesloten door een soort tochtdeur. Het is des te opmerkelijker omdat
deze uiterst waardevolle archieven vallen onder de Public Records Act.
Een ander hoogtepunt in negatieve zin was de bewaarplaats van het Win
chester College, een privaatrechtelijke instelling waar een omvangrijk archief
van de dertiende eeuw tot heden in allerlei kisten, hokken en vertrekken in matige
wanorde ligt opgeslagen. Aanmerkelijk beter was de tot archiefbewaarplaats
verbouwde kerk van het Hampshire Record Office te Winchester. De huisvesting
en presentatie van de archiefdienst van Portsmouth gaat de Nederlandse stan
daard benaderen. De bewaarplaats van East-Sussex te Lewes waar onze gast
heren werkzaam zijn bestaat uit een enigszins aangepaste achttiende eeuwse
moutschuur, op zich genomen misschien nog niet onaardig maar met een to
taal onvoldoende capaciteit. Niet minder dan drie kelders en krochten verspreid
over de stad zijn dientengevolge als hulpdepot in gebruik.
Materiële verzorging
Veel archiefdiensten hebben een restauratie-atelier waar vakwerk geleverd
wordt. De achterstanden zijn groot (waar niet?) en ook daar wordt het pro
bleem verergerd door slijtage van de stukken veroorzaakt door frequente raad
pleging. Substituutverfilming vindt plaats, maar het tempo waarin dit geschiedt
verschilt per archiefdienst en is sterk afhankelijk van de beschikbare finan
ciën. Menige Engelse archiefdienst kan een voorbeeld nemen aan Portsmouth.
Acquisitie
Zoals reeds gezegd zijn de plaatselijke besturen niet verplicht hun archiefbe
scheiden over te brengen naar een archiefbewaarplaats, waardoor al gauw de
situatie ontstaat dat afdelingen die op grote schaal routine-stukken vormen
hun afscheidingsproducten wel doorsluizen naar de archiefdienst, terwijl be
leidsafdelingen (bijna) niets overdragen. Eén archivaris vertelde ons ronduit
dat afdelingschefs eerst in hun eigen archief gaan huishouden alvorens het over
te dragen aan de archiefdienst.
Van het inbewaringnemen van magnetisch opgeslagen informatie is ons niets
gebleken. Desgevraagd werd steevast een bedenkelijk gezicht gezet en klonk
de verzuchting: het bestaat, maar ik weet niet wat ik er mee aanmoet.
321
320
