gevolg treft men nu in het archief van de Staten-Generaal twee identieke ver
balen aan over eenzelfde zending! Deze handelwijze werd aan het licht gebracht
door Theo Thomassen bij zijn inventarisatiearbeid aan de archieven van de
Staten-Generaal bij de Eerste Afdeling van het Algemeen Rijksarchief.
Het zal inmiddels duidelijk geworden zijn dat de ordening van de archieven
van de Staten van Holland naar de huidige archivistische normen en inzichten
een ware Sisyphus-arbeid mag heten, te meer wanneer men de lotgevallen van
de archieven van de landsadvocaten en raadpensionarissen daarbij in beschou
wing neemt. Zoals gezegd werden deze beschouwd als particulier archief en
moesten de Staten in vele gevallen overgaan tot terugvordering of koop uit
handen van erfgenamen dan wel inbeslagname zoals na de dood van Olden-
barnevelt en De Witt. Derhalve doet zich een grote variatie voor. Soms resteert
er van de in totaal 22 landsadvocaten en raadpensionarissen die tussen 1480
en 1795 in dienst zijn geweest, geen of een heel gering archief, zoals van An-
thonie Duyck, Adriaan Pauw en Jacob Gilles, dan weer is dit archief ten zeerste
vermengd met het familiearchief, zoals bij Oldenbarnevelt, Fagel en Van Slin-
gelandt. De lotgevallen van al deze archieven zal ik de lezer besparen. Belang
rijker lijkt mij iets te zeggen over de indeling, tevens in weerwoord op de re
cente kritiek van mevrouw J. Roelevink in het Nederlands Archievenblad op
dit Staten-project naar aanleiding van Kaajans inventaris van het archief van
Oldenbarnevelt.55 Dit is trouwens de eerste, serieuze en derhalve ons zeer wel
kome kritiek in druk op dit project. Naar haar mening kan men bij dergelijke
ambtenaren of functionarissen tijdens het ancien régime de diverse hoedanig
heden die het ambt of de functie behelsde, niet ontkoppelen en op taakonder
delen uit elkaar halen. 'In het ancien régime', aldus mevrouw Roelevink, 'is
het niet goed mogelijk deelfuncties binnen één ambt van elkaar af te zonde
ren' (bladzijde 88). Zij pleit ervoor binnen het functiemodel geen onderscheid
te maken tussen de Staten van Holland en de Staten-Generaal en grote rubrie
ken te vormen als financiën, militaire zaken en buitenlandse zaken, 'steeds aan
gepast aan de kenmerken van de archieven van de afzonderlijke raadpensio
narissen' (bladzijde 91). Zij wil, kortom, binnen het functiemodel een indeling
naar object van bemoeienis.
Vooropgesteld zij dat het hier, hoe dan ook binnengekomen en ingevoegd
in het Statenarchief, ambtsarchieven betreft. Wij zijn gewoon bij collecties per
soonlijke papieren van staatslieden of politici een onderscheid aan te brengen
tussen ambtelijk of publiek leven en privé- of familieleven. Deze ambtsarchie
ven worden echter ontdaan van de familiepapieren, die apart worden uitgege
ven; ze worden beschouwd de papieren neerslag te zijn van de uitoefening van
het pluriforme ambt van raadpensionaris. In de tweede plaats is de indeling
simpelweg naar de hoofdmoten van de functie: als advocaat/pensionaris van
Holland, als leider van de Hollandse afvaardiging ter Staten-Generaal en als
pensionaris van de Ridderschap, soms gelardeerd met bijkomende taken als
grootzegelbewaarder en stadhouder van de lenen. In de eerste afdeling, onder
Holland, treft men dus het binnenlands bestuur en buitenlandse zaken aan en
derhalve ook financiën, belastingen en militaire zaken, die men eveneens in
de tweede afdeling, maar nu met betrekking tot de Generaliteit of Republiek
kan aantreffen. Vanzelfsprekend viel het soms moeilijk uit te maken in welke
188
Organisatieschema van de Staten van Holland
Ad-hocr
cie j
Ad-hoc^
t cie
Ontvanger
generaal
Ad-hocr
cie y
cie
cie
'Ad-hoc
cie j
cie
Staten van Holland
en West-Friesland
cie
Gecommiteerde
Raden van het
Zuiderkwartier
cie
cie
cie
cie
cie
cie
cie
Financie
cie
Raadpensionaris
Secretaris
Secretariekantoor
e.g. contarolleur-generaal in te|d door
finantie kantoor van de finantie van Holland
cie commissie =advies|ijn
O -colleges ambtelijke ondersteuning
ambtenaren en kantoren contro|e ov0r
Schema W. E. Meiboom
Staten van Holland en West-Friesland bestaan uit gedeputeerden uit de Ridderschap -
Dordrecht - Haarlem - Delft - Leiden - A msterdam - Gouda - Rotterdam - Gorinchem
- Schiedam - Schoonhoven - Den Briel - A Ikmaar - Enkhuizen - Hoorn - Medemblik -
Edam - Monnikendam - Purmerend - ieder met één stem. De Staten hebben vaste com
missies met een vaste bezetting en ad-hoc commissies.
Gecommitteerde Raden van het Zuiderkwartier bestaan uit negen leden uit de Rid
derschap en de steden en worden volgens een vast roulatieschema samengesteld. Con
troleren lagere organen, adviseren de Staten, voeren besluiten uit en zijn dagelijks bestuur.
De Gecommitteerde Raden hebben vaste commissies met een vaste bezetting en ad-hoc
commissies
De raadpensionaris is in dienst van de Staten en Gecommitteerde Raden, voorzitter
van de vergaderingen en onder hem vallen de secretaris en het secretariekantoor. Bo
vendien heeft hij eigen personeel op zijn raadpensionariskantoor. Dit laatste geldt ook
voor de secretaris.
189
