rijker worden van de nummers naarmate de tijd vordert, van de hand onder
verwijzing naar de oude orde die zoveel mogelijk is gehandhaafd. Een derde
hoofdpunt betreft de indeling binnen de rubrieken, waar soms van de chrono
logische volgorde zou zijn afgeweken, met het doel stukken van gelijke aard
ten behoeve van de gebruiker bij elkaar te plaatsen. Bervoets had daar liever
verzamelbeschrijvingen of verzamelkopjes gezien.
Over de inhoudelijke meningsverschillen kan ieder zelf oordelen. Maar het
is vooral de vorm van de recensie, het feit dat de inventaris van Sandberg naar
de hel werd verwezen, terwijl de beide andere inparadiso enpurgatorio moch
ten vertoeven, dat veel kwaad bloed heeft gezet in Zeeland.
Is het dat de hel in Zeeland een levender begrip is dan elders, dat de redactie
de Danteske vergelijking niet zo zwaar heeft opgenomen? Past deze pet Jan
Bervoets eigenlijk? Wij hebben de vergelijking gelaten voor wat zij is: een grapje.
En de kwaliteit van Bervoets' humor is geen onderwerp voor het nab.
Eerste oogst uit Winschoten
CENTALE archief selectiedienst, Inventaris van het archief van de Kanse
larij der Nederlandse Orden, 1815 1969, Winschoten, 1985.
centrale archief selectiedienst, Inventaris van het archief van het Corps
van de Waterstaat in Friesland, 1803 1849, Winschoten, 1984.
centrale archief selectiedienst, Inventaris van het archief van de afde
ling Nationale Militie en Schutterijen van het Ministerie van Binnenlandse Za
ken, (1828) 1865-1911, Winschoten, 1985.
centrale archief selectiedienst, Inventaris van het archief van de afde
ling Volksgezondheid en Armwezen van het Ministerie van Binnenlandse Za
ken, (1892) 1910-1918, Winschoten, 1985.
centrale archief selectiedienst, Inventaris van het archief van de afde
ling Maatschappelijke Zorg van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, (1946)
1948-1952, Winschoten, 1985.
centrale archief selectiedienst, Inventaris van het archief van de hoofd
afdeling Dienstplichtzaken van het Ministerie van Oorlog, 1913-1940,
1945-1957, Winschoten, 1985.
centrale archief selectiedienst, Inventaris van het archief van de Direc
tie Dienstplichtzaken van het Ministerie van Defensie, (1922) 1957—1982, Win
schoten, 1985.
centrale archief selectiedienst, Inventaris van de archieven van de Staats
commissie voor de Pensioen wetgeving, (1936) 1949-1958 (1960) en de Werk
groep Voorbereiding Nieuwe Pensioenwet, (1945) 1958 1966, Winschoten,
1985.
In de loop van dit jaar zijn enkele inventarissen uitgekomen, welke zijn ver
vaardigd door de Centrale Archief Selectiedienst in Winschoten. Wat deze in
ventarissen bijzonder maakt is dat een aantal van hen met behulp van een com
puter tot stand is gekomen én dat ze in collectief door zogenaamde
archiefbewerkingsgroepen zijn gemaakt. Aangezien het hier een nieuw feno
meen in het archiefwezen betreft en de computer-inventaris ook voor de Rijks-
archiefdienst en enige gemeentelijke archiefdiensten in het verschiet ligt, is het
nuttig deze inventarissen eens wat nader te bekijken.
Bij het openslaan van een willekeurige inventaris valt al spoedig op dat ge
bruik is gemaakt van een printer, in plaats van een conventionele typemachi
ne. Dit blijkt geen enkel bezwaar te zijn voor de duidelijkheid van de typogra
fie en de lay-out, het enige is dat men niet de mogelijkheid heeft om in een
inventaris verschillende lettertypen te gebruiken.
Als men vervolgens enkele beschrijvingen vluchtig doorleest stuit men op
het, vooral onmiddellijk achter het veel voorkomende 'stukken betreffende
ontbreken van lidwoorden. Dus: Stukken betreffende afwijzing i.p.v. de af
wijzing; stukken betreffende verbouwing i.p.v. de verbouwing, enzovoorts.
Dit geeft een nogal 'computer-achtige' en 'telegramstijl-achtige' indruk, die
gemakkelijk vermeden kan worden. De beschrijvingen winnen daardoor aan
leesbaarheid. Overigens is in enige gevallen wél een lidwoord tussengevoegd
zodat de weglatingen niet consequent zijn toegepast.
Een enkele maal wordt gezondigd tegen de beschrijvingsregels, zoals bijvoor
beeld in 'stukken betreffende armenraden'Afgezien van het opnieuw ontbreken
van een lidwoord is het gebruik een handeling en geen zelfstandige naamwoor
den te beschrijven.
Hier zal ik het wat betreft het zoeken van met zout bestrooibare slakken
bij laten, omdat anders ten onrechte de indruk gewekt zou worden dat het om
slechte inventarissen gaat. Dit is zeker niet het geval. De CAS-inventarissen kun
nen zich goed meten met de toegangen zoals deze bij de diverse archiefdiensten
gemaakt worden. Ze zijn voorzien van tamelijk uitvoerige inleidingen waarin
de geschiedenis van de archiefvormende instantie, van het archief zelf, alsme
de de verantwoording van de bewerking helder uiteen worden gezet. Soms gaat
dit gepaard met organisatie-schema's of andere voor het begrip van de inven
taris nuttige schema's, lijsten van personen die op de afdelingen werkzaam zijn
geweest en af en toe een kaartje of een illustratie. Opvallend is wel dat slechts
één van de acht inventarissen een persoons- en plaatsnamenindex rijk is. Bij
erg kleine archiefjes hoeft dit niet altijd nuttig te zijn, maar het is misschien
toch verstandig ook hierin consequent te zijn en iedere inventaris van een in
dex te voorzien.
Wat de indeling betreft kan men zeggen dat er geen wezenlijke verschillen
bestaan met de tot nu toe door andere archiefdiensten toegepaste indelingen.
Bij onderlinge vergelijking van de inventarissen merkt men wél enige verschil
len op. Globaal is soms een indeling in 'stukken van algemene aard' en 'stuk
ken betreffende bijzondere onderwerpen' gevolgd, soms ook in Organisatie-
Personeel-Taak of in een mengvorm van deze twee. Deze indelingen blijken
afgestemd te zijn op het wel of niet voorkomen van stukken van algemene aard.
Ontbreken deze, dan is de Organisatie-Taak-indeling gevolgd. Toch is dit niet
steeds consequent gedaan, want in de inventaris van de Kanselarij der Neder
landse Orden staan de in dat archief voorkomende indices onder 'Organisatie'
(en dus in dit geval impliciet onder stukken betreffende bijzondere onderwer
pen). In de inventaris van de afdeling Volksgezondheid en Armwezen echter
zijn deze bij de stukken van algemene aard ondergebracht. Inzake de indeling
Organisatie-Personeel-Taak komt mij overigens het gebruik van 'Personeel'
als hoofdafdeling enigszins vreemd voor, daar deze mijns inziens meestal een
onderafdeling van 'Organisatie' hoort te zijn.
379
378
