17 Voormalig depot van het rijksarchief te Assen (1897). Dwarsgang op de
beganegrond. Let op roostervloer, Kluft met metaalgaas, opstapijzers
en - eenvoudig gevormde - handgrepen.
Foto Rijksarchiefdienst.
Daarnaast is met name het depot van wetenschappelijke betekenis als voor
beeld van utiliteitsbouw, constructiewijzen en techniektoepassingen aan het
einde van de vorige eeuw, een betekenis die door het bewaard zijn van nage
noeg alle oorspronkelijke bouwtekeningen nog extra gewicht krijgt.
Na zijn 'vingeroefeningen' op het gebied van de depot-bouw in Maastricht,
Groningen en Den Bosch is Van Lokhorst, blijkens het ara, meester in het
genre. Dat hij zelf en anderen doorgaan op de 'Haagse weg' mag geen verba
zing wekken: het concept, zoals dat bij het ARA-depot gestalte kreeg, is nog
verscheidene jaren voor toepassing geschikt. Het is ook daarom dat er betrek
kelijk veel vergelijkbare objecten zijn aan te wijzen; alle zijn echter van min
dere omvang en vaak van mindere technische perfectie. Natuurlijk zijn er in
binnen- en buitenland wegbereiders geweest (in Nederland met name het 'Wit
te gebouw' van de UB-Leiden uit 1875); het Haagse depot blijft echter een bij
zondere plaats in de reeks innemen.
Noten
De auteur, ir. E. J. Nusselder, is als bouwhisto-
ricus verbonden aan het Bureau Rijksbouw
meester. Adres: Rijksgebouwendienst, Postbus
20952, 2500 EZ Den Haag, tel. (070) 61 42 21.
Op verzoek van het bestuur van de van heeft
de minister van wvc beschikt dat het voormali
ge ARA-depot op de voorlopige monumenten
lijst is geplaatst (volgens brief d.d. 19 juli
1985, nr. mma/mo 1500).
1 Handbuch der Architektur, deel 4, band 6, afl.
4: Archive und Bibliotheke (Darmstadt 1893).
Bronnen en literatuur
ara, archief van het archief, archief van de
opzichter, 1895- 1905.
ra Overijssel, archief van de Fa. Stork,
Hengelo, inv. nrs. 570-571.
Centrale Directie Rijksgebouwendienst, oud
archief, correspondentie betreffende diverse
rijksarchieven.
Rijksgebouwendienst, directie 's-Gravenhage
en omstreken, tekeningenarchief, tekeningen
betreffende het ara.
ga 's-Gravenhage, archief van de gemeentelijke
dienst bouw- en woningtoezicht,
bestektekeningen van het ara, 1895- 1911.
Academia Groningana 1614 -1914.
Gedenkboek bij het 300-jarig bestaan van de
Universiteit (Groningen 1914).
s.giedions, Raum, Zeit, Architectur
(Ravensburg 1965).
e.j. nusselder, Beknopte inventarisatie van
bouwtekeningen betreffende het voormalig
archiefgebouw aan het Bleyenburg te Den
Haag (Rijksgebouwendienst, okt. 1982).
e. j. nusselder, Bouwhistorische aantekening
betreffende het voormalig rijksarchief
gebouw aan het Bleyenburg te 's-Gravenhage
(Rijksgebouwendienst, apr. 1983).
e.j.nusselder, Bouwhistorisch onderzoek
Plein 23, 's-Gravenhage
(Rijksgebouwendienst, febr. 1983).
Rijksarchiefgebouwen in Nederland. Uitgave
ter ere van jhr. Mr. V. E. L. de Stuers
(Haarlem 1900).
Saxa Loquuntur. Feestbundel ter gelegenheid
van het 25-jarig ambtsjubileum van J. van
Lokhorst (Nijmegen 1903).
j.w. schaap, 'Het nieuwe bibliotheekgebouw te
Groningen', Bouwkundige bijdragen nr. 15
(1892) kol. 59 e.v.
c.schadtlich, Das Eisen in der Architectur
des 19. Jahrhunderts (Weimar 1967).
w.schlusen, De hydraulische
veiligheidsinrichtingen van het nieuwe Rijks
Centraal Archiefgebouw, Jaarverslag kivi
(1903).
a.thompson, Library buildings of Britain and
Europe, Londen 1963.
a. van der voorst, De geschiedenis van het
oude boekendepot van de ub (Leiden, z.j
r. wieder, Afstudeerrapport betreffende de ub
te Leiden (th Delft, 1983).
Zie over Van Lokhorst ook De Prins der
geïllustreerde bladen 2 (1902/03) 517-519,
De Wereldkroniek 12 (1905/06), aflevering
23 februari 1906, en De Opmerker,
bouwkundig weekblad 41 (1906), nr. 8.
Summary
The former building of the General State Archives and its importance for the
construction of archival repositories at the end of the nineteenth century
In 1979 the General State Archives moved to a new building in the center of
The Hague. The author, historian at the Bureau of the State Architect,
investigated the historical and monumental value of the old building at
Bleyenburg, which was built in the late nineteenth century. He stresses the
unique character of the repository in the Netherlands and in Europe. In this
connection he gives a survey of the archival and library repositories, which
were built in the nineteenth century in the Netherlands and in Europe.
357
