6 Instelling van een coördinerend orgaan voor onderzoek en te zijner tijd
oprichting van uitvoerende instituten. Hierin dienen zitting te hebben verte
genwoordigers uit het archief- en bibliotheekwezen (beheerders en restaurato
ren), participerende wetenschappelijke instellingen, waaronder het Centraal
Laboratorium, en eventueel de subsidiërende organen. Dit orgaan kan tevens
als begeleidingscommissie voor de onder 1 aangediende functionaris dienen.
7 Voor de creatie van uitvoerende instituten op plaatsen waar aanwezige
diensten niet tot regionale of wellicht landelijke (dit hangt af van de omvang
van de investeringen en de aard van de ontwikkelde apparaten) instellingen
kunnen worden uitgebouwd is het nog te vroeg. Daar de normen en de procé
dés onbekend zijn is nog geen prognose van de hoeveelheid werk, de omvang
en de personeelsbezetting te maken.
8 Blijvende samenwerking met de wetenschappelijke bibliotheken. Hoewel de
ze onder een ander ministerie valt, zou het een verspilling van ervaringen en
onderzoekscapaciteit zijn de bibliotheken niet bij de gehele papierproblema-
tiek te betrekken.
4 Preventie: bewaarcondities
Het is noodzakelijk een herhaling of vergroting van de behoefte aan conserve
rende behandelingen te voorkomen. De werkgroep dringt er dan ook op aan
meer aandacht te besteden aan de bewaarcondities; dit kan met name door de
vaststelling van een algemene maatregel van bestuur ex artikel 6 van de Ar
chiefwet 1962. Het eindrapport van een VAN-commissie is in 1982 gepubli
ceerd, maar nog niet in een wettelijke maatregel vastgelegd.
Apparatuur om relatieve vochtigheid te beheersen wordt tegenwoordig in
nieuwbouw algemeen toegepast. Met de werking van deze machines doen zich
veel problemen voor. Onderzoek naar verbeteringsmogelijkheden is zeer ge
wenst. Ook isolatie is een belangrijk punt.
Nog niet toegepast wordt een filtering van verontreinigde lucht. Op te mer
ken is dat zowel de Koninklijke Bibliotheek als het Algemeen Rijksarchief
vrijwel op de sterkst vervuilde plaatsen van heel Nederland staan Handelin
gen Tweede Kamer, zitting 1979- 1980, nr. 15834, p. 58-59). De filtering van
stofdeeltjes is betrekkelijk goedkoop. Zwavel- en stikstofoxyden en andere
gassen zijn vrijwel alleen met zeer veel energie kostende watergordijnen op te
vangen; onderzoek naar een betere en goedkopere methode is noodzakelijk.1
Aandacht verdient ook de wijze van opstelling in de bewaarplaatsen en de
regelmatige controle van het bestand. Verder is het noodzakelijk door middel
van regels voor gebruikers, zowel ambtenaren als bezoekers, de schade door
gebruik van de stukken zoveel mogelijk te beperken.
5 Preventie: kwaliteit papier
Voorts is het noodzakelijk, dat de minister gebruik maakt van de mogelijk
heid geboden in de artikelen 30 en 31 van het Besluit algemene secretarie-aan
gelegenheden rijksadministratie (Stb. 1980, 182) om eisen voor de kwaliteit
van de informatiedragers van voor permanente bewaring bestemde archiefbe
scheiden vast te stellen. Op het ogenblik kunnen zelfs organisaties van enige
212
omvang (grotere gemeenten, provincies) niet aan behoorlijk materiaal ko
men, omdat de industrie en de tussenhandel niet aan de nu nog te incidentele
en verspreide vraag naar papier van goede kwaliteit kunnen voldoen. De rijks
overheid als grootverbruiker zou ter voorkoming van hoge conserverings-
kosten voor zichzelf en mede ten voordele van de lagere overheden een verbe
tering van de papierkwaliteit bewerkstelligen. Daar afschriften van uitgaande
stukken tegenwoordig algemeen via droogkopieersystemen worden vervaar
digd, moet ook het kopieerpapier in de voorschriften worden begrepen, af
hankelijk van het doel waarvoor de kopieën worden gemaakt. Sommige soor
ten kringlooppapier, die terecht niet meer voor permanent te bewaren
archiefbescheiden gebruikt worden, zijn nog beter dan veel soorten kopieer
papier.
In het buitenland blijkt het mogelijk te zijn normen te stellen (onder andere
in de vs en West-Duitsland). In Nederland bestaan NEN-normen voor halo-
geen-zilver mikrofilms. Voor papier moet iets dergelijks ook mogelijk zijn.
De overheid accepteert ook van wegenbouwers of leveranciers van kantoor
machines geen ondeugdelijk materiaal. Er is geen reden, waarom dit voor an
der werkmateriaal, in casu papier, anders zou moeten zijn.
6 Slotopmerking
De bovengenoemde aanbevelingen ondersteunen of preciseren de aanbevelin
gen onder hoofdstuk 7.3 van het iVA-rapport (met name de nummers 6- 10)
en die van de begeleidingscommissie onderzoek behoud culturele voorwerpen
van 31 maart 1981, met name 1.1, 1.2.1-3, 1.3 en 3.
De werkgroep is er zich van bewust dat de uitvoering van sommige aanbeve
lingen (veel) geld zal kosten, dat nu niet beschikbaar is. Met name het voorbe
reidende onderzoek zal toch op de een of andere wijze verricht kunnen wor
den zodat men voorbereid van start kan gaan, wanneer er wat verbetering in
de economische toestand komt.
Noot
1 Intussen is gebleken, dat hierbij een kantteke
ning te plaatsen is. Sinds kort bestaat een be
trekkelijk goedkoop actief koolstoffilter, geïm
pregneerd met kaliumcarbonaat. Dit vangt ook
de stikstofoxyde redelijk weg. Een meer metho
disch onderzoek blijft echter ondanks dat
noodzakelijk.
213
