Hollandse Indische rijsttafel werd genuttigd, besprenkeld met veel bier. Met
het zingen van een canon werd de algemene verbroedering tot slot stemmig
gestalte gegeven.
Overigens moet opgemerkt worden dat door alle deelnemers werd verklaard
dat juist de vele informele contacten tijdens deze cursus als een groot pluspunt
werden ervaren. Een zekere vergelijking valt hier te trekken met grote congres
sen waar de gesprekken in de wandelgangen zeker zo waardevol zijn als de of
ficiële lezingen. In dit kader werd het ook als zeer prettig ervaren dat alle deel
nemers in een en hetzelfde hotel waren ondergebracht.
Na een vrije zondag werd de tweede week begonnen met een inleiding van
drs. R. M.E. Raaff over de bouw van archiefbewaarplaatsen. Tevens werd
hier aandacht besteed aan de positie en de werkwijze van de provinciale ar
chiefinspecteur. De Nederlandse pragmatische aanpak waarbij redelijkheid en
deskundigheid samen gaan, oogstte de nodige bijval. Voor deze schakelfunc
tie tussen archief en registratuur toonde men zeer veel belangstelling.
's Middags werden twee archiefbewaarplaatsen bezocht. In Zoetermeer be
zichtigde men de pre-fab bewaarplaats van deze gemeente die gebruikt wordt
in afwachting van het gereedkomen van het nieuwe stadskantoor. Deze pre
fab kluis - te beschouwen als een garagebox voor een auto - is voorzien van
klimaatbeheersing en temperatuurregeling en kan dankzij verrijdbare stellin
gen ruim 200 meter archief herbergen. Het gehele gebouw kan op een diepla-
der vervoerd worden. In Leidschendam wachtte het gezelschap een gastvrije
ontvangst. Daar werd de archiefkluis bezichtigd en tevens kennis gemaakt met
de werking van de registratuur in een Nederlandse gemeente.
De volgende dag toog het gehele gezelschap, getooid met dassen en shawls
met daarop het gemeentewapen van Leidschendam, naar het gemeentearchief
in Dordrecht. De spirituele voordracht van dr. Th. E. Jensma over de functie
en organisatie van een gemeentearchief leverde naderhand de nodige gesprek
stof op. Drs. H. G. van der Hert lichtte vervolgens de acquisitiepolitiek van
het gemeentearchief toe. Hierop ontspon zich een interessante discussie over
de acquisitiecriteria. Jensma's provocerende opmerking dat hij archieven be
waarde voor de latere generaties historici en dat dit een criterium voor hem
was bij de beoordeling om wel of niet te vernietigen, stond lijnrecht tegen de
eerder in de cursus onder andere door Ketelaar verkondigde opvatting van de
Rijksarchiefdienst waar gesteld wordt dat men, als verlengstuk van de admi
nistratie, in principe alleen dat bewaart wat voor de administratie later van be
lang kan zijn. Na een apéritief in de Staten-zaal, aangeboden door het ge
meentebestuur van Dordrecht, en een lunch in het schitterend gelegen restau
rant Bellevue alsmede een bezoek aan de in de film Het Archief optredende
eigenaresse van de antiekwinkel - voormalig bordeel-sprak 's middags drs.
P. Schotel over de educatieve taak van het gemeentearchief. Een rondleiding
door het dépot beëindigde dit bezoek.
Ook woensdag stond in het kader van een excursie, ditmaal naar Schoonho
ven alwaar de heer C. R. Schoute en zijn medewerkers de werking van een
streekarchief zouden toelichten. Na een ontvangst in de raadzaal door burge
meester Schouwenaar van Schoonhoven en een toelichting op de ontstaansge
schiedenis van de Krimpenerwaard, werden de cursisten in de gelegenheid
gesteld hun buitenlandse valuta tegen solide Schoonhovens zilver in te ruilen.
318
Een bezoek aan het carillon in de toren van het gemeentehuis, dat voor de gele
genheid bespeeld werd door J. van der Ende, besloot het ochtendprogramma.
Na de lunch in restaurant Belvédère aan de Lekdijk begaf de groep zich naar
het archief alwaar de heer Schoute een exposé gaf over het fenomeen streek-
archief/streekarchivariaat. Deze praktische oplossing sprak velen aan. Ook
hier werd veel gevraagd over de relatie registratuur en archief en de rol die de
archivaris daarin speelt. Uiteraard kwam ook de taak van de streekregistrator
aan bod. Een bezoek aan een werkende watermolen gelegen in een typisch
groen Hollands polderlandschap, vormde een waardige afsluiting van dit dag
je 'streekarchief'.
De laatste twee dagen van de cursus werden doorgebracht in Den Haag in de
archiefschool. Op donderdagochtend sprak ir. J.Lodewijks, rijksadviseur
voor conservering en restauratie van het ministerie van wvc, over conserve
ring en restauratie van archiefmateriaal. Na een bezoek aan het restauratie
atelier van het Algemeen Rijksarchief volgde nog een korte voortzetting van
dit onderwerp na de lunch.
Omdat aan het begin van de cursus gebleken was dat er veel interesse
bestond voor de problematiek rond privacy en openbaarheid was op deze mid
dag ruimte vrijgemaakt voor een discussie over dit onderwerp. De heer
Plantinga gaf een kort overzicht van de situatie in Nederland waarna aan de
hand van actuele voorbeelden verder werd gediscussieerd. Interessant was te
vernemen dat in Maleisië de overheidsarchieven pas geraadpleegd kunnen
worden nadat door de onderzoeker toestemming is verkregen van het ministe
rie van Binnenlandse Zaken. Deze ook door onze Maleisische collega betreur
de situatie houdt verband met de situatie van het land: een jonge staat in op
bouw die nog zoekende is naar een eigen identiteit. Het politieke belang van de
archieven in Maleisië werd extra duidelijk toen verteld werd dat het Staatsar
chief van Maleisië dagelijks, 's avonds in aansluiting op de uitzending van de
nieuwsberichten - dus prime-time- 10 tot 15 minuten zendtijd heeft. Hierin
wordt een programma getoond met gebeurtenissen die op dezelfde datum,
vijftien, twintig of meer jaren geleden in de nationale geschiedenis plaats heb
ben gehad. Dit alles om het nationaliteitsbesef te vergroten.
's Avonds werd in het Badhotel voor het laatst gezamenlijk gedineerd.
Hierbij waren ook aanwezig de heer Van Raalte en mevrouw Zoetjes van de
afdeling Internationale Betrekkingen van het ministerie, dankzij wier inspan
ningen de organisatie een vlekkeloos en soepel verloop had gekend. De maal
tijd werd opgeluisterd met vele toespraken en toasts. Tot in de late uurtjes
werd daarna nog gekeken naar door de deelnemers zelf meegebrachte dia's.
Ook de slotdag werd gekenschetst door een geïmproviseerd programma,
aangepast aan de wensen van de deelnemers. Reeds op donderdagnamiddag
was door de groep onder leiding van dr. Paula en buiten aanwezigheid van de
cursusleider (i.e. de directeur van de archiefschool) een evaluatie gehouden
naar aanleiding van een tevoren rondgedeelde vragenlijst, 's Ochtends nu wer
den de resultaten in aanwezigheid van de cursusleider doorgesproken. Vervol
gens werd door drs. W.E.Goelema en de heer P.M.H. Waters uiteengezet
hoe de registratuur in Nederland werkt, welke criteria bij selectie en vernieti
ging een rol spelen, hoe de vernietigingslijsten worden samengesteld en gehan
teerd en welke rol de inspectie hierbij speelt. Ter afsluiting van de cursus zette
319
