Mocht een dergelijke cursus nog eens herhaald worden dan behoeft koppeling
aan een ander internationaal archiefgebeuren in de nabijheid derhalve geen
voorwaarde te zijn.
De samenstelling van de groep was als volgt: Noorwegen (2), Zweden, Ber
lijn, Groot-Brittanië (2), UNO Genève, Israel, Nederlandse Antillen (2), Cana
da, Australië, Vanuatu, Indonesië, Maleisië, Lesotho, Ethiopië. Op één deel
nemer na die in het bedrijfsarchief van Shell in Londen werkte, hadden alle
deelnemers een overheidsbetrekking. Het aantal bedroeg aanvankelijk ruim
20 maar op het laatste moment zei een aantal deelnemers alsnog af; één deelne
mer werd door de vreemdelingenpolitie in Londen teruggestuurd.
De ervaringen van de Engelse cursus van 1980 hadden geleerd dat het goed
zou zijn een of meer Nederlandse archivarissen aan de cursus deel te laten ne
men, opdat een intensiever contact met Nederlandsers mogelijk zou zijn. De
heer S. F. M. Plantinga werd als zodanig bereid gevonden en de ervaringen wa
ren van dien aard dat er bij een herhaling zeker voor gezorgd moet worden dat
er een of twee Nederlandse archivarissen deelnemen.
De cursus
Na een informele ontvangst met een koud buffet op zondagavond in het Bad
hotel in Scheveningen en een algemene introductie de volgende ochtend in de
Rijks Archiefschool bleek al spoedig dat het merendeel van de deelnemers gro
te interesse vertoonde voor record management, voor het functioneren van de
moderne registratuur, de inspectie en de relatie tussen het archief en de re
gistratuur. Het duidelijke onderscheid dat in Nederland gemaakt wordt tussen
registratuur en archief bleek voor de meesten niet op te gaan. Het programma,
dat sterk op ons begrip van archief was gericht, vroeg om aanpassing. Doordat
dit in een vroegtijdig stadium al duidelijk werd, kon hierop gereageerd wor
den.
De maandagmiddag werd gewijd aan een introductie in de Nederlandse ge
schiedenis door prof. dr. I. Schöffer, een rondleiding langs de Eerste Afde
ling, Tweede Afdeling en de Kaartenafdeling van het Algemeen Rijksarchief
en tot slot een kleine receptie in de school. Ook de tweede dag was bestemd
voor het geven van algemene kaders. Drs. B. Woelderink gaf 's ochtends een
lezing over de organisatie van het Nederlandse archiefwezen, terwijl 's mid
dags dr. F. C. J. Ketelaar sprak over de Nederlandse archiefwetgeving. In de
namiddag werden de deelnemers ontvangen door de heer Woelderink in het
Koninklijk Huisarchief, waarna in de Fagelkoepel onder het genot van een
heerlijk glas wijn of, naar keuze, andere spiritualiën de discussies voortgezet
werden.
Na deze eerste twee 'introductiedagen' werd overgegaan op het onderwerp
inventarisatie en andere methoden van toegankelijk maken. Op woensdag
morgen wijdde de heer P. J. Horsman de deelnemers in de geheimen van de
Nederlandse inventaris in. Daaraan was gekoppeld een demonstratie, waarbij
met behulp van een computer een archief geordend werd. Ondanks het feit dat
dit de eerste keer was dat dit systeem getoond werd, verliep de demonstratie
vlekkeloos. Dankzij de medewerking-van het Computer Centrum Limburg
316
(CCL) kon voor deze gelegenheid over een groot beeldscherm beschikt worden,
waardoor alle handelingen goed te volgen waren. De middag konden de deel
nemers vrij besteden. Sommige maakten van de gelegenheid gebruik om in
Den Haag te gaan winkelen, anderen toonden belangstelling voor bepaalde ar
chiefbestanden in het Algemeen Rijksarchief of voor het functioneren van de
studiezaal of de bibliotheek.
Op donderdag vertrok het gehele gezelschap per touringcar naar Nijmegen,
alwaar in het universitair rekencentrum door dr. P. Soetaert en J. A. M. van
Well van het Katholiek Documentatie Centrum een demonstratie gegeven
werd van het aldaar ontwikkelde RAPiDE-systeem. Het RAPiDE-systeem is
vooral een retrieval-systeem. De ingevoerde gegevens - archiefbeschrijvingen,
boektitels en foto's-kunnen hier op onderwerp opgeroepen worden. Het
kdc kan voor dit werk beschikken over de grote mainframe-computer van de
universiteit.
Een aantal deelnemers uit ontwikkelingslanden trok het nut van beide com
puterdemonstraties in twijfel, omdat zij inschakeling van de computer bij hun
werkzaamheden voorlopig als een utopie beschouwden. Daar werd van andere
zijde tegen in gebracht dat de demonstraties toonden dat de achterstand van
de derde wereld voor zover het de toepassing van de computer bij archieven
betreft, bepaald niet zo groot is, omdat ook hier het gebruik van de computer
in archieven nog maar net op gang is gekomen. Daarnaast is de kans dat hetzij
mainframe-computers hetzij microcomputers ingevoerd gaan worden in ont
wikkelingslanden, wellicht minder veraf dan gedacht. Immers microcompu
ters worden steeds krachtiger en relatief steeds goedkoper, terwijl de aanschaf
van een mainframe-computer door een overheid of een universiteit, al was het
maar uit politieke overwegingen, bepaald niet onmogelijk geacht mag wor
den. Het is dan zaak als archief met mogelijke toepassingen gereed te staan.
In de middag werd een excursie gemaakt naar het vestingstadje Heusden, al
waar de heren Caminada en Van Albada zich als verdienstelijke rondleiders
ontpopten. In het streekarchief werd de groep ontvangen door streekarchiva
ris G. M. van der Aalst en werd de Engelstalige versie van de film Het Archief
vertoond. Zoals te verwachten was leverde deze uiteenlopende reacties op (zo
viel de typering 'post modern surrealism'), maar de communis opinio was dat
het een 'bijzondere' film was die men niet licht zou vergeten.
Op vrijdag stond een ander 'documentatiecentrum' centraal en wel het
foto- en filmarchief van de Rijksvoorlichtingsdienst, 's Ochtends hield het
hoofd van deze afdeling, de heer R. M. J. Egeter van Kuijk, een lezing over de
problemen die conservering van dit gevoelige materiaal meebrengen terwijl te
vens werd ingegaan op de mogelijkheden tot beschrijving en ontsluiting,
's Middags werd een bezoek gebracht aan het in Scheveningen in de duinen ge
situeerde archief, waar men na vertoning van de Nederlandse audiovisuele in
zending voor Bonn, Audiovisuals, a challenge for archives, kennis kon maken
met de werkwijze van het film- en fotoarchief. Interessant waren hier vooral
de speciaal voor het conserveren van films ingerichte kluizen en de toepassing
van de beeldplaat bij de ontsluiting van het fotomateriaal.
Op zaterdag organiseerde de afdeling Internationale Betrekkingen van wvc
een excursie naar Amsterdam. Speciale vermelding verdient op deze dag de
ontvangst ten huize van de familie Woelderink in Zeist, alwaar een onvervalste
317
