inventaris is beschreven, terwijl de periode februari 1812 tot eind 1813 in een
volgende deel-inventaris is ondergebracht. Bij de drie kwartieren/onder
prefecturen heeft 1811 geen enkele invloed: de archieven van de onderprefec
ten worden steeds samen met die van hun voorgangers, de kwartierdrosten,
over 1807-1813 in een drietal deel-inventarissen beschreven.
Over de kwestie van het primaat van bestuurlijke dan wel archivistische ce
suren zouden interessante theoretische discussies mogelijk zijn. Ik volsta hier
met op te merken, dat het Gelderse model althans ten aanzien van 1811 (ten
zuiden van de grote rivieren mei 1810) afwij kt van de andere inventarissen van
gewestelijke bestuursarchieven. -
Inleidingen
Elk van de 23 deel-inventarissen heeft een eigen inleiding. Daarnaast is in
deel i een samenvattende inleiding opgenomen, die mét bijlagen toch nog al
tijd zo'n dikke 90 pagina's telt. De indeling van alle inleidingen is min of meer
uniform, met paragrafen over respectievelijk bestuursorganisaties, bureau
organisatie en werkwijze, taken, geschiedenis van het archief, archiefvor
ming, verantwoording van de inventarisatie, aanwijzingen voor de gebruiker,
noten, bron- en literatuuropgave en tenslotte bijlagen zoals lijsten van functi
onarissen, organisatieschema's e.d.
Deze methode heeft als konsekwentie, dat uiteraard bepaalde informatie
nogal eens wordt herhaald. Bovendien vindt men in kopnoten bij de rubrieken
in de diverse inventarissen zelf nog specifieke informatie over bepaalde
taakonderdelen. Toch is het toe te juichen, dat de samenstellers niet alle insti
tutionele en archivistische informatie in één grote inleiding hebben samenge
perst. De samenvattende inleiding in deel i is nu overzichtelijk en zeer leesbaar
gebleven. Bijlage 1.72 geeft een knap schematisch overzicht van de bestuurs
organisatie in de gehele periode 1795-1818, voor respectievelijk bestuur, fi
nancieel beheer en rechtspraak.
Institutioneel moest diepgaand onderzoek worden verricht: de Neder
landstalige literatuur is bepaald niet overvloedig en bovendien nogal verou
derd. Uitgegeven bronnen, ten dele ook van Franse origine, moesten worden
bestudeerd, naast onuitgegeven archivalia niet alleen in de Gelderse archieven
zelf, maar ook in de Bataafs-Franse archieven op het ara. Het resultaat is
zonder meer indrukwekkend te noemen: een onmisbaar apparaat voor elke
onderzoeker van de Gelderse geschiedenis in het tijdvak 1795-1813 en een zeer
nuttige bron voor andere categorieën historici.
En nu maar hopen, dat de archiefonderzoekers die informatie ook inder
daad tot zich zullen nemen. Niets is nagelaten om het hun zo aantrekkelijk
mogelijk te maken. Zo zijn de paragrafen 'Aanwijzingen voor de gebruiker'
steeds voor de duidelijkheid op groen papier gedrukt, evenals de daarbij ho
rende schema's die de 'loop der stukken' aangeven. Erg nuttig zijn de aanwij
zingen hoe men stukken in het archief kan vinden met behulp van eigentijdse
ingangen en hoe men te werk moet gaan in gevallen waarin die ontbreken.
260
Systematiek binnen de deel-inventarissen
Het zou te ver voeren elk van de 23 deel-inventarissen de revue te laten pas
seren. Globaal kunnen twee groepen archieven worden onderscheiden: die
van de bestuursorganen met een meer algemene taak en die van organen met
een specifieke taak, bijvoorbeeld op het terrein van de belastingen of de do
meinen In hoeverre is er nu bij de eerste groep gestreefd naar een min of meer
uniforme rubricering binnen de afdelingen 'Bijzonder'? In deel vi, blz. 1680
valt te lezen, dat de rubricering van de archieven van de onderprefecten ach
teraf is aangepast aan die in de inventaris van het archief van de prefectuur
1812-1813. Bij vergelijking blijkt dit echter maar ten dele op te gaan, terwijl
ook de rubricering binnen de archieven van de onderprefecten onderling nogal
verschilt.
Een en ander is ongetwijfeld beïnvloed door de aanwezigheid van stukken:
veel, weinig of niets; in sommige gevallen ook door de bureau-organisatie. Zo
wordt de indeling van de inventaris van het archief van de landdrost c.q. pre
fect 1807-(jan.) 1812 primair bepaald door de afdelingen binnen de admi
nistratie. Bij het archief van de prefect (feb.) 1812-1813 kon de bureau-organi
satie (geheel terecht) niet model staan voor de systematiek van de inventaris:
hier zijn door de inventarisator zelf rubrieken gevormd, ten dele ontleend aan
het rubriekenstelsel van het archief van Gedeputeerde Staten van Gelderland
1814-1949 (iv, blz. 1130).
Het zou mijns inziens ten behoeve van het onderzoek, maar ook met het oog
op indicering/automatisering toe te juichen zijn, als de (hoofd)rubrieken in
inventarissen van vergelijkbare archieven een zekere uniformiteit zouden ver
tonen. De projectgroep Thesaurusbouw heeft begin 1983 in een advies (gepu
bliceerd in het nab 1983, 160-162) een voorstel gedaan vooreen 15 a 20-tal on
derwerpsrubrieken, die qua naamgeving nogal aanleunen tegen de code vng.
Wat de interne ordening binnen de (sub)rubrieken betreft: deze is in het al
gemeen chronologisch; als daar soms van wordt afgeweken, is niet steeds dui
delijk waarom dat is gebeurd.
Beschrijvingen
De beschrijvingen van de archivalia zijn duidelijk en informatief. In nota
bene's wordt waar nodig verwezen naar gegevens in de paragraaf 'archiefvor
ming' van de inleiding. Erg nuttig is ook de verklarende lijst van Franse ter
men in de inventaris van de prefectuur.
Uit de concordans met de nu vervallen inventaris-Nijhoff uit 1832 (sic)
blijkt, dat oude inventarisnummers soms zijn gesplitst in tientallen nieuwe
nummers. Gegevens over de omvang van de archieven heb ik in de inventaris
niet kunnen ontdekken (een kleine omissie in een overigens complete publica
tie): blijkens de provinciale archiefgids is dat 160 strekkende meter voor het
gehele conglomeraat. Is het totale aantal nummers van 8129, derhalve 51 per
strekkende meter archief, niet wat aan de hoge kant, vooral als we bedenken
dat een fors gedeelte bestaat uit pakken notulen, verbalen e.d.? Ter vergelij
king: 96 m Zeeuwse bestuursarchieven 1799-1814 zijn in 1963 nummers be
schreven (gemiddeld ruim 20 per strekkende meter) en 140 m in Noord-
261
