Preventie heeft de bedoeling de risico's, die nu eenmaal onvermijdelijk zijn, ook in uw
sfeer, zo veel mogelijk te beperken en in elk geval binnen aanvaardbare grenzen te hou
den en dat tegen de laagste, althans aanvaardbare kosten.
Wie moet er nu voorzorgen, dat er ineen bedrijf of instelling minder risico wordt gelopen?
Men kan stellen, dat in een bedrijf de ondernemer de verantwoordelijkheid draagt
voor:
- de veiligheid van de daar aanwezige personen,
- de continuïteit van de onderneming,
- het ongestoorde bezit van de eigendommen van het personeel en van toevallig aan
wezige derden.
Op overeenkomstige wijze dragen de bestuurders van een instelling de verantwoorde
lijkheid voor:
- de veiligheid van het personeel en de bezoekers,
- leefbare werk en woongelegenheid,
- het ongestoorde bezit van eigendom en cultuurgoed.
Voor een bedrijf of instelling begint de systematische aanpak van schadepreventie bij
het opstellen van een risicoanalyse.
De risicoanalyse voltrekt zich in vier fasen:
1 Het identificeren en kwantificeren van de aanwezige risico's.
Hierbij denke men aan de aard en omvang van het gevaar dat in het risico schuilt; hoe
groot de kans is dat dit gevaar toeslaat en welke maximale gevolgen dit kan hebben.
Bij de risicoidentificatie en kwantificering gaat men als volgt te werk:
Voor de verschillende onderdelen van het object worden de risico's vastgesteld. Men den
ke zich in welke schadelijke gebeurtenissen zoal zouden kunnen optreden, welke oorza
ken daarachter zitten en waardoor men zulke gebeurtenissen zou kunnen voorkomen.
Daarna kan men bezien tot welke maximale schades ieder van deze risico's aanleiding
kan geven. Gevolgen kan men in categorieën onderbrengen, bijvoorbeeld:
a catastrofaal verlies van onvervangbaar bezit,
b ernstig grote financiële of materiële schade,
c overkomenlijk te overkomen verliezen, diefstal van kopieën.
Vervolgens tracht men aan te geven hoe groot de kans is dat zich een dergelijk schade
lijk gevolg kan voordoen.
Beide elementen: gevolg en kans, geven aan hoe ingrijpend de te nemen maatregelen
dienen te zijn, alsook de urgentie waarmee die maatregelen moeten worden verwezen
lijkt.
2 De tweede fase van de analyse bestaat uit het nagaan op welke wijzen deze risico's
zouden kunnen worden opgeheven of verminderd. Hierbij dient men rekening te
houden met een kosten/batenraming en met mogelijke bijeffecten.
De maatregelen kunnen van administratief-organisatorisch dan wel van bouwkundige
of technische aard zijn.
Van deze maatregelen moeten drie dingen bekend worden:
a hoe het beoogde schadeverminderende effect kan worden bereikt?
en zoals ik al eerder zei:
b welke globale kosten brengen zij met zich mee en welke besparingen bewerkstelligen
zij?
c welke bijeffecten hebben die maatregelen?
Voor wat betreft punt b wil ik nog het volgende opmerken:
Men zal niet alleen moeten kijken naar directe kosten, maar ook naar de indirecte:
schadeposten door rechercheonderzoek bij een inbraak: er kan niet gewerkt worden
i.v.m. het veilig stellen van de sporen op de plaats van het delict, overwerk door het
personeel om e.e.a. weer in orde te krijgen bij overhoop halen van archieven. Maar ook
immateriële schadeposten zoals werksfeer en angst.
Verder wil ik u niet een voorbeeld van bijeffecten onthouden:
de maatregel druist in tegen de gevoelens van het personeel omdat deze onnodig in hun
vrijheid wordt beknot, dan wel omdat de personeelsleden vinden dat de maatregel niet
vér genoeg gaat om het gevaar te keren.
3 De derde fase van de analyse is het vergelijken van de verschillende mogelijkheden
en het kiezen van de maatregelen die zullen worden uitgevoerd.
Alvorens tot een keuze te komen moeten de risico's en de ontworpen tegenmaatregelen
in de onderlinge samenhang worden bezien. Vaak zal een maatregel, die in het ene on
derdeel wordt ingevoerd, ook effect hebben in andere. Zo zal een strenge toegangscon
trole, opgezet om de kans op diefstallen te verminderen, er tevens toe bijdragen, dat het
minder waarschijnlijk wordt, dat een saboteur de gelegenheid krijgt materialen het be
drijf binnen te brengen.
Verder spelen bij de keuze een rol:
- de door mij al eerder genoemde kosten/batenvergelijking en bijeffecten,
- de bouwkundige, ruimtelijke technische mogelijkheden,
- de eis het object optimaal te laten functioneren,
- commerciële overwegingen,
- sociale overwegingen (eigen personeel, omwonenden),
- eisen gesteld door derden (brandweer, assuradeuren, overheid),
- hulp en bijstand van buiten (buren, overheidsdiensten).
Deze veelheid van beïnvloedende factoren maakt het treffen van compromissen bij het
doen van de keuze noodzakelijk. Om die reden is een absolute beveiliging of veiligheid
niet mogelijk en kan men hoogstens trachten optimale waarden te bereiken.
4 De vierde en laatste fase van de analyse houdt in, dat, nadat de gekozen maatregelen
zijn uitgevoerd en getoetst, de risico's opnieuw worden geïdentificeerd en gekwanti
ficeerd, zodat een beeld wordt verkregen van de nieuwe situatie. In feite een herha
ling van de eerste fase.
Heeft een ongewenste gebeurtenis plaats gevonden, dan dient te worden onderzocht of
de risicoverminderende maatregelen kunnen worden verbeterd. Niet alleen daar waar
[231]
[230]
