terwijl tevens het Centraal Bureau voor Genealogie voor een bijdrage aan deze ten
toonstelling had gezorgd. Daarna bezichtigde Hare Majesteit de Koningin verschillende
modellen van restauratie van archiefbescheiden die in de Kaartenstudiezaal waren geëx
poseerd. Een toelichting gaven de restaurateurs G. de Bruin en J. L. Pronk. Aan het
slot van deze rondleiding werd een depot van de Kaartenafdeling getoond, waar de
nieuwe, speciaal voor de nieuwbouw van het ARA ontworpen kaartenkasten centraal
in de belangstelling stonden.
Tijdens het informeel samenzijn dat volgde op deze rondleiding konden enkelen, onder
wie de architect van het gebouw, de heer Sj. Schamhart, en verschillende rijksarchiva
rissen, aan Koningin Beatrix worden voorgesteld. Met haar vertrek om 17.00 uur werd
de receptie besloten die geanimeerd mocht heten. De openingsplechtigheid was als ge
heel door de aanwezigheid van de Koningin, door de toespraken en door de organisatie
van de tentoonstellingen en de rondleiding indrukwekkend en zal als onvergetelijke dag
gegrift blijven in het geheugen van velen, die zich jarenlang voor de nieuwbouw van het
Algemeen Rijksarchief hebben beijverd.1
H. M. Brokken
Openingswoord van de Algemene Rijksarchivaris
Majesteit, het is een grote eer, dat U dit nieuwe archiefgebouw wilt openen. De aan
wezigheid van een vorstin uit het Huis van Oranje heeft voor het openbaar archief
wezen een heel eigen, historische betekenis. De vrijheidslievende politici, die in de acht
tiende eeuw in verzet tegen een autoritaire bureaucratie streden voor wetten als de
zweedse openbaarheidswet van 1766 en de franse archiefwet van 1790, beriepen zich
immers graag en terzake op de argumenten, die Willem de Zwijger en koning
stadhouder Willem III in hun strijd tegen het absolutisme van hun tijd gebruikten.
Excellenties, mevrouw de directeur van het Arsip Nasional van de republiek Indonesië,
dames en heren,
voor Uw aanwezigheid bij dit feestelijke en voor het archiefwezen belangrijke gebeuren
betuig ik U ook uit naam van allen, die in dit gebouw dagelijks werkzaam zijn, dank.
Het woord is nu aan de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.
Toespraak van de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening
Majesteit, dames en heren! Begrip voor wat ons heden beweegt, berust op onze ken
nis van het verleden. Archieven zijn voor het verkrijgen van deze kennis een welhaast
onmisbare schakel. Aangezien de toekomst ook eenmaal een heden zal zijn, verdienen
archieven onze voortdurende aandacht en zorg. Daarom verheug ik mij dat ik vandaag
aan de Staatssecretaris van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk de nieuwe
behuizing van het Algemeen Rijksarchief officieel in gebruik kan overdragen. Ik acht
een compliment aan het adres van de architect, de heer Schamhart en aan de Rijks-
1 Zie ook Trefpunt van december 1980 blz. 337-338.
[6]
gebouwendienst voor het realiseren van dit doordachte eigentijdse gebouw, zeker op
zijn plaats. Het Algemeen Rijksarchief was hiervoor gevestigd aan het Bleijenburg, in
een hecht doortimmerd gebouw dat in 1902 in gebruik werd genomen. In 1914 schreef
de toenmalige adjunct-rijksbouwkundige voor de Gebouwen van Onderwijs dat aller
minst de vrees hoefde te worden gevoeld dat, en nu citeer ik 'niet voor onafzienbare tijd
door de bouw van het nieuwe Algemene Rijksarchief zou zijn voorzien in de behoefte
aan een volkomen veilige en doeltreffende gelegenheid tot bewaring en bewerking der
historische bescheiden'.
Een zin die ik ten aanzien van dit gebouw gaarne wil herhalen met de waarschuwing
enige relativiteit in het oog te houden met betrekking tot de onafzienbaarheid van de
tijdsduur.
De bouw van het Algemeen Rijksarchief startte in mei 1976. Het gebouw kwam in het
najaar 1979 gereed, waarna met de inhuizing van de archieven kon worden begonnen.
Totaal moest 68 km archiefmateriaal, waarvan 36 km uit Schaarsbergen moest komen,
in het nieuwe gebouw worden gebracht. Bij gebruik van de normale vaste stelling is er
ruimte voor 120 km. Door het invoeren van de verrijdbare stellingen is te zijner tijd
65% meer opslag mogelijk. De indeling en constructie zijn erop berekend.
In een apart gebouw zijn de drukkerij en de archiefschool ondergebracht. De totale
bouwkosten van het gebouw hebben 34 miljoen bedragen.
In het ontwerp is gestreefd naar optimalisatie van het gebouw met zijn specifieke tech
nische installaties. Er is gestreefd naar een zo laag mogelijk energiegebruik, rekening
houdend met de economie van de energiebesparende maatregelen.
Door het optimaal benutten van de specifieke eigenschappen van het gebouw is het
mogelijk gebleken bij het ontwerp van de technische installaties de grootst mogelijke
eenvoud te bereiken, uiteraard onder handhaving van de gewenste kwaliteit.
Tijdens de bouw is besloten een aansluiting te geven op het nieuw aan te leggen stads-
verwarmingsnet, hetgeen inmiddels is geschied. Nu het gebouw bijna een jaar in ge
bruik is, geven de verbruikscijfers een zeer gunstig beeld aan. Het energieverbruik van
het Algemeen Rijksarchief bedraagt slechts 20% van het gemiddelde energieverbruik
van rijksgebouwen.
Na vermelding van dit voor de toekomst zo belangrijk gegeven draag ik thans gaarne
het gebouw officieel over aan de Staatssecretaris van Cultuur, Recreatie en Maatschap
pelijk Werk, met de wens dat dit Algemeen Rijksarchief vele jaren tot volle tevreden
heid zal functioneren.
Toespraak van de staatssecretaris van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk
Majesteit, dames en heren. Het is met veel genoegen dat ik vandaag van de minister
van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening fiet materieel beheer van het nieuwe ge
bouw van het Algemeen Rijksarchief overneem.
Een langdurig proces kan hiermede als voltooid worden beschouwd. Het aan het eind
van het vorige jaar verlaten gebouw aan het Bleijenburg, voldeed al lang niet meer aan
redelijke eisen van doelmatigheid. Zo was zelfs het depot afgekeurd door de brand-
[7]
