Technisch nieuws
archieven van overheidsorganen, maar ook over die van personen of partikuliere instel
lingen, zoals allerlei verzamelingen van kaarten, prenten, boeken, kranten, foto's, etc.
Zowel de professionele als de amateur onderzoeker zal dan ook voldoende informatie
vinden om zich toegang te verschaffen tot de voltooid verleden tijd.
Uitgegeven bij Samsom Uitgeverij B.V. Postbus 4, 2400 MA Alphen aan de Rijn, tele
foon 01720-62120.
Restauratieatelier in Tilburg
Op 19 december 1980 is in de zogenaamde 'Tiendschuur' van de 'Tongerlose Hoeve'
aan de Reitse Hoevenstraat 129 te Tilburg officieel een atelier geopend, dat zal gaan
functioneren als opleidings- en werkplaats voor de restauratie van cultuurvoortbrengse
len van papier, textiel, perkament en leer.
Het betreft hier een gezamenlijk initiatief van de Gemeentelijke Archiefdienst Tilburg
(daarin gesteund door de Kring van Brabantse Archivarissen) en het Nederlands Tex
tielmuseum. Een en ander is mogelijk geworden door ruime voorziening van middelen
zowel door de Gemeente Tilburg als uit het Europees Sociaal Fonds. Een belangrijk
aspect van dit specifieke project is immers het behoud van ambachtelijke werkzaam
heden en werkwijzen die dreigen uit te sterven.
Het project heeft tot doelstelling gekregen, haanlozen de gelegenheid te bieden zich te
bekwamen in het verrichten van restauratiewerkzaamheden. Een dergelijke opleiding is
in zijn aard geheel nieuw en zal een deel van de opgeleide deelnemers in staat stellen,
hun verworven vaardigheden aan te wenden in nieuw te scheppen arbeidsplaatsen bij
overheids- en particuliere instellingen, waar nog zoveel restauratiewerk op uitvoering
ligt te wachten. Na een aanloopperiode zal het restauratie-atelier werk kunnen gaan
bieden c.q. de opleiding verzorgen voor ongeveer twintig personen.
De begeleiding van het project zal geschieden door de directeur van het Nederlands
Textielmuseum en de gemeentearchivaris van Tilburg in samenwerking met vertegen
woordigers van andere betrokken instellingen. Het team van vaste medewerkers wordt
geleid door de heer P. van Daal.
Aanvulling en rectificatie van de vorige aflevering
Op blz. 545 moet bij de vermelding van gemeentearchieven, waar aspirant-middelbare
archiefambtenaren praktisch werkzaam zijn, Gorinchem worden toegevoegd.
In de inhoud van de vierde aflevering zowel als in de jaarinhoud is de titel van de bijdra
ge van de heer F. R. Biesta (blz. 567-571) verkeerd overgenomen. Deze luidt niet: De
verantwoording van ordeningsbeginselen, maar De verantwoording van ordenings-
beslissingen. Het zou jammer zijn als hierdoor verwarring ontstond, die lezers ervan
zou weerhouden op de waardevolle opmerkingen van de heer Biesta te reageren.
[94]
Conserveren in planorama
Van charter tot kledingstuk
Het is gebleken dat stukken met grote en zware opgedrukte zegels, transfixen, gepragde
zegels, abnormale formaten, stukken met uitzonderlijk veel zegels, oude en nieuwe
kaarten, aquarellen, pentekeningen, affiches, kranten, postzegels, munten, cliché's,
herbaria, vlinders en insekten en zelfs kant, vlaggen en oude kledingstukken het beste
in plano (vlakliggend) bewaard kunnen worden.
Hoe is dit gebleken?
Op de eerste plaats is er het materiële aspect.
a Perkament is een materiaal dat duidelijk onderhevig is aan veroudering en ge-
bruiksslijtage. Het verhardt, breekt op de vouwen, schilfert, etc. hetgeen tekstver
lies veroorzaakt, aangezien de hechting van de inkt aan het perkament niet zo sterk
is als bij papier, verkleurt, vervuilt en kan worden aangetast door schimmels en bac
teriën. Door de traditionele wijze van bewaren in opgevouwen toestand, bijvoor
beeld op elkaar in kartonnen dozen, was het perkament sterk onderhevig aan ge
noemde beschadigingen. Daar komt nog bij dat bijna alle charters voorzien zijn van
meestal fragiele zegels, die een verantwoorde wijze van bewaren sterk medebepalen.
b Ook papier is een materiaal dat duidelijk onderhevig is aan veroudering en ge-
bruiksslijtage. Het vergeelt, de kleuren vervagen, scheurt, brokkelt af en kan wor
den aangetast door schimmels, bacteriën en insekten. Bovendien zijn na 1800 papier
en inkt van een dusdanige kwaliteit, dat het restaureren bemoeilijkt is.
c Metaal oxydeert, krast en deukt makkelijk. Vlakliggend en gescheiden opgeborgen
vormt een muntenverzameling een overzichtelijk geheel,
d Vlinders en insekten zijn erg lichtgevoelig, verkleuren en nemen gemakkelijk stof
aan. Ook hier speelt de overzichtelijkheid een grote rol.
e Textiel hangt uit, vergaat, de opgebrachte verf barst, schilfert en laat los. Kan wor
den aangetast door mot.
Op de tweede plaats is het inhoudelijke aspect van bovengenoemde zaken medebepa
lend voor de zorg die aan de bewaring dient te worden besteed. Vooral betreffende de
charters, veelal de oudste bestanddelen van een archief en daarmee de meest waarde
volle.
Tevens is het noodzaak dat zoveel mogelijk éénzelfde materiaal wordt gebruikt.
Ook hiervoor hebben wij gezorgd: de planoramakast bestaat geheel uit aluminium,
evenals de laden, welke bespannen zijn met een zuurvrij polyester-folie, zonder één en
kele plooi of vouw.
Zelfs de (standaard)maten van de kasten zijn tot stand gekomen na een uitgebreide re
search en aan de hand van metinglijsten van verschillende kaartcollecties.
R. F. Zoetmulder.
[95]
