Quinzième Congres International des Sciences Historiques
Van zondag 10 tot zondag 17 augustus 1980 werd te Boekarest het vijftiende internatio
nale historische congres gehouden, dat door ruim tweeduizend historici (waaronder
ook enige archivarissen) werd bezocht. Een groot deel van de Nederlandse groep was al
op 8 augustus van Schiphol vertrokken, omdat de vluchten van zaterdag waren volge
boekt. Dit schiep niet alleen de mogelijkheid, wat nader met elkaar kennis te maken,
maar ook om enige rapporten reeds in te zien1Hieronder waren er verscheidene die
voor archivarissen van belang zijn: de federale structuur van de Republiek, de ontwik
keling van het Duitse huwelijksrecht, zeegeschiedenis, regels ontworpen voor het uitge
ven van financiële bescheiden, en bijdragen betreffende demografie en 'oral history'.
Bij de opening op 10 augustus wees congrespresident Erdmann op de zich steeds uit
breidende 'ecumene' der historici; China was ditmaal voor het eerst vertegenwoordigd.
Een boodschap van president Ceausescu werd voorgelezen, waarbij de historici als taak
het bevorderen van de vrede en het in stand houden van de nationale onafhankelijkheid
werd voorgehouden. Bij de vele televisieuitzendingen van dit congres werd geprobeerd
de indruk te wekken dat deze presidentiële boodschap een onuitputtelijke bron van bui
tengewone inspiratie voor de aldaar verzamelde historici vormde.
Maandag en dinsdag vergaderden de talrijke geaffilieerde internationale commissies.
Niet elke groep kon behoorlijke accommodatie worden geboden. Slechte akoestiek en
het ontbreken van microfoons maakten de bijeenkomst van de International associati
on of the history of law and institutions minder geslaagd; hierbij kwam nog, dat som
mige bijdragen vervielen omdat de auteurs niet aanwezig konden zijn2Dergelijke
klachten hoorde men meer. Goed geoutilleerd daarentegen was de vergaderruimte in
het stedelijk museum, waar de International commission on town history bijeenkwam.
Geoffrey H. Martin vatte hier enige hoofdlijnen uit de geschiedenis der steden samen in
een rapport, dat nog moet worden gepubliceerd. De International commission on
maritime history discussieerde op grond van een lijvige gestencilde bundel 'Seamen in
society'3 dat bij de aanvang van het congres onder geïnteresseerden was verspreid. Een
1 XVe Congrès international des sciences historiques, rapports (Boekarest, Comité inter
national des sciences historiques, 1980; 3 delen).
2 Deze zijn wel afgedrukt; zie met name Helmut Coing, 'Die Auseinandersetzung um kirch-
liches und staatliches Eherecht in Deutschland des 19. Jahrhunderts', Rapports, 3, 96-106.
3 Te bestellen via prof. dr. J. R. Bruijn te Leiden. Een korte samenvatting in Rapports, 3, 161-
172.
[36]
vertegenwoordiger van de Nederlandse sectie krijgsgeschiedenis was actief in de Inter
national commission on comparative military history. Andere commissies hielden zich
bezig met o.a. sociale bewegingen, de geschiedenis van de universiteiten, en vergelijken
de kerkgeschiedenis.
Voor het archiefwezen was vooral de International commission on diplomacy interes
sant, die van maandag tot donderdag een groot aantal zittingen hield. Helaas kent deze
commissie geen actieve leden uit Nederland. Behandeld werden de voortgang van het
werk aan een lijst van pauselijke oorkonden in verschillende landen (de 'Index actorum
pontificum Romanorum'), regels voor het uitgeven van financiële documenten, waar
bij vooral leggers met hun vele doorhalingen en aanvullingen de aandacht kregen4en
een ontwerp voor een 'Vocabulaire international de la diplomatique'. De meeste tijd
werd besteed aan de discussie over de definities in het vocabulaire. Gefotocopieerde
lijsten met dergelijke definities werden daartoe rondgedeeld. De directe discussies in
een kleine groep, de informele contacten en het ontbreken van politieke tegenstellingen
op dit technisch terrein maakten deze bijeenkomsten tot een genoegen. Het vocabulai
re, dat vele archieftermen bevat (zoals série, volume, dossier, inventaire d'archives;
soms enigszins afwijkend van de Nederlandse archiefterminologie) zal over ruim een
jaar worden uitgegeven.
Deze commissie organiseerde op dinsdagmiddag een excursie naar het Muzeul arhive-
lor, dat vrijwel geheel bestaat uit facsimiles van Roemeense oorkonden. Vrouwelijke
mediëvisten moeten het hiermee doen, daar het hun niet is toegestaan de originelen, die
nog bij de kloosters berusten, te zien! Tevens werd aldaar een film over zegels ver
toond. In contrast met dit alles waren er ook enige vitrines gewijd aan automatisering;
met name het soort gegevens dat bij ons in archiefgidsen is te vinden wordt in Roemenië
geautomatiseerd verwerkt5
De groeperingen die zich vanaf woensdag met bepaalde perioden bezighielden, hadden
te kampen met slechte accommodatie en soms ook al te toegeeflijke voorzitters. Voor
de middeleeuwse geschiedenis valt een heldere bijdrage te noemen van Robert Fossier,
'Les structures de la familie en Occident au Moyen-Age'6voor de moderne tijd voor
drachten over 'Asian trade, 15th-18th centuries' door Niels Steensgaard7 en 'Buy or
breed? Alternative sources of slave supply in the plantation societies of the new world'
door Magnus Mörner8
Betere ruimten, met simultaanvertaling, waren beschikbaar voor bijeenkomsten over
methodologie en belangrijke thema's in de geschiedenis. Het thema 'Federative and
4 R. H. Bautier, 'Pour une normalisation internationale des régies de publication des docu
ments financiers, domaniaux et administratifs et des lettres et recueils de correspondance',
Rapports, 3, 361-368 (het voorbeeld op blz. 367 is onduidelijk doordat twee liggende streepjes
ontbreken).
5 Publicaties hierover, met Engelse summaries, in de Revista arhivelor 1979-2 en 1980-1.
6 Rapports, 2, 115-132.
7 Rapports, 2, 488-500.
8 Rapports, 2, 463-468. De bijbehorende tabellen werden apart in gestencilde vorm uitgereikt.
[37]
