Moderne media als archiefbescheiden in de zin der wet
■Vir te baie argivarisse is die geskrewe of getikte woord op papier alleen die
ware argiefstuk en word hedendaagse finale dokumentsvorme sy dit 'n
film, band, gedrukte materiaal of rekenaaruitdruk nie in eie reg as ar
giewe gesien me, maar as kopieë van argiewe, op sy beste tweedeklas ar-
giewe. Die oorspronklikheid van argiewe lê nie soseer in hul besondere vorm
me want dié verander van dag tot dag, maar in hul aard as unieke skeppinge.
Om sy rol te b!y vervul in die beheer en bestuur van moderne argiewe moet
die sentimentele verknogtheid aan die tradisionele vorme van argiefstukke
derhalwe nou beëindig word.'
(S.A. Argiefblad/S.A. Archives Journal, 1972, 7-8
Op de 13e internationale 'Table ronde des archives'! in 1971 werd een resolutie
aangenomen waarin ervan uitgegaan wordt dat documenten in de vorm van pons
kaarten, magnetische banden enz. evengoed archivalia zijn als documenten in de
vorm van papier en dat de bestaande voorschriften dus ook voor de nieuwe media
van kracht zijn 2.
Voor vele landen biedt deze resolutie niets nieuws. De Nederlandse archiefwet
geving echter gaat nog uit van de 19e-eeuwse opvatting van het begrip archiefstuk
Hierna wordt onderzocht of in het buitenland en in Nederland ook moderne media
als registraties van bewegend beeld en geluid, ponskaarten, magnetische banden
enz. vallen onder het begrip archiefbescheiden in wettelijke zin (de doctrine komt
hier slechts zijdelings ter sprake). Tenslotte wordt aanbevolen de Nederlandse de-
finitie in artikel 1 van de Archiefwet 1962 aan te passen.
1 Zie R. A. D. Renting in: Nederlands archievenblad 75 (1971) 266-273
IJïLv^Wlo™ isP/-fiSlng inf°™ation in machine language form, in: The American
T, 35-43. Zie ook A. Alldredge, Inventorying magnetic-media records
m. The American archivist 35 (1972) 337-345.
R. H Bautier, in: Manuel d'archivistique (Paris 1970) 23. Zie aldaar ook biz. 518-562
met literatuuropgaven.
[54]
1. Buitenland
In vele landen begrijpt de archiefwetgeving onder archiefbescheiden ook moderne
media. Daarbij zijn twee hoofdvormen te onderscheiden:
a. zeer ruime definitie van archiefbescheiden, waarin de uiterlijke vorm niet van
belang is, zodat behalve traditioneel materiaal ook moderne media als archief
bescheiden (kunnen) worden aangemerkt;
b. enuntiatieve of limitatieve opsomming van soorten archiefbescheiden, waaron
der ook moderne media (veelal alléén registraties van bewegend beeld en geluid).
ad a
In Hongarije 3 worden als archiefbescheiden mede beschouwd 'tout texte écrit, serie
de données chiffrées, carte, plan, notation musicale quels que soient le support,
la forme et le procédé graphique de ces documents, a l'exception des manuscrits
d'auteur destinés a la publication', alsmede 'les données enregistrées par des moyens
mécanographiques'. 'En cas de doute, le ministre des Affaires culturelles décide si
un document écrit, ou un enregistrement sonore ou visuel, doit être considéré
comme objet protégé par le décret-loi.'
In Zweden 4 bepaalt een circulaire van het algemeen rijksarchief uit 1968 (ter aan
vulling op het bij regeringsbesluit vastgestelde reglement voor de archieven): 'II ne
sera pas tenu compte de la forme matérielle d'une pièce pour juger s'il s'agit d'un
document d'archives. Sont considérés comme documents d'archives, non seulement
les écrits, mais aussi, par exemple les films et photocopies, les fiches perforées,
phonogrammes, bandes magnétiques et autres supports matériels d'information uti-
lisés pour le traitement automatique de 1'information.'
De archiefwet van Ghana en de daarop gebaseerde wetten van Gambia, Nigeria en
Sierra Leone5, alsmede die van Fidji6 definieren archiefbescheiden ruim: 'all pu
blic records, documents and other historical material (matter) of every kind, nature
and description.'
Met deze definitie komt de in de Franstalige Canadese wetgeving 7 gebruikelijk
overeen. Daarnaast geldt in Canada deze bepaling van 'public records': 'corres
pondence photographs, films, microfilms, sound recordings, tapes, computer
cards or other documentary material, regardless of physical form or characteris
tics 8
Een zelfde ruime definitie (met minder voorbeelden) wordt ook in de Verenigde
3 Archivum 17 (1967) 227.
4 Archivum 19 (1969) 139.
3 Archivum 20 (1970) 53, 57, 100, 120.
0 Archivum 21 (1971) 200.
7 Archivum 21 (1971) 47.
8 Archivum 21 (1971) 48.
[55]
