In de tweede plaats is niet iedere openbaarmaking van een werk een au
teursrechtelijke openbaarmaking (zie 2.1.2.-3.), noch is, in de derde plaats,
iedere auteursrechtelijke openbaarmaking ongeoorloofd (zie 2.7.4.-5.)- In
de vierde plaats laat de Auteurswet 1912 in bepaalde gevallen verveelvou
diging van een werk toe: zie 2.8.
2.7. O penbaarmaken
2.7.1. Onder openbaarmaking van een werk valt ook (zie 1.5.2.1.) de verbrei
ding van het werk of de verbreiding van een verveelvoudiging van het
werk, zolang het niet in druk verschenen is. Wanneer iemand dus een
in de archiefbewaarplaats berustend stuk waarop auteursrecht rust (en dit
is, zoals gezegd, lang niet altijd het geval) kopieert en deze kopie ver
breidt, pleegt hij ongeoorloofde openbaarmaking. Ook het kopiëren zelf
kan ongeoorloofd zijn: zie hierna onder het verveelvoudigen.
2.7.2. Voorstelling in het archiefgebouw
Als voordracht, op- of uitvoering of voorstelling in het openbaar geldt
niet (zie 1.5.2.3. en 1.5.2.4.) die welke uitsluitend dient tot het onderwijs
(voor zover de voordracht enz. deel uitmaakt van het leerplan) of tot
een wetenschappelijk doel. In artikel 12, derde lid, van de Auteurswet
1912 is alleen sprake van voordracht, op- of uitvoering of voorstelling,
niet van een tentoonstelling. Gezien de ratio van de bepaling lijkt het
mij echter gerechtvaardigd ook een tentoonstelling welke uitsluitend dient
tot het onderwijs enz. of tot een wetenschappelijk doel dus voor een
wetenschappelijk, kritisch gezelschap niet te begrijpen onder een voor
dracht enz. in het openbaar.
Foto's, films, tekeningen, brieven enz. waarop auteursrecht rust, mogen
m.i. daarom zonder toestemming van de maker of diens rechtverkrijgen
den geëxposeerd dan wel vertoond worden in het archiefgebouw: zulk
een voorstelling kan immers geacht worden te dienen tot een weten
schappelijk doel. Of de voorstelling in het archiefgebouw in besloten of
open kring wordt gehouden doet dan niet ter zake.
Een expositie of filmvoorstelling voor een klas die in schooltijd het ar
chiefgebouw bezoekt kan deel uitmaken van het leerplan (wanneer der
gelijke demonstraties daarin voorzien zijn) en dus geoorloofd zijn. Wat
precies onder 'deel uitmaken van het leerplan' moet worden verstaan,
zal eerst door de rechtspraak verduidelijkt kunnen worden. Een expo
sitie of filmvoorstelling voor leden van een historische vereniging is ge
oorloofd indien zij dient tot een wetenschappelijk doel. Of daarvan sprake
is, hangt af van de omstandigheden. Ook op dit punt zal de rechtspraak
de nodige precisering kunnen geven. Overigens moet men erop bedacht
zijn dat, wanneer een film wordt vertoond onder het ten gehore brengen
van op een afzonderlijke plaat of band vastgelegde muziekfragmenten,
zich het geval kan voordoen dat op de film geen auteursrecht (meer)
rust, terwijl de muziekuitvoering ongeoorloofd is. Soms zelfs dubbel on-
geoorloofd: na een ongeoorloofde verveelvoudiging heeft ook een onge
oorloofde openbaarmaking plaats.
2.7.3. Uitlening van archiefbescheiden enz. voor een tentoonstelling of voor
stelling buiten het archiefgebouw zal, gesteld al dat dit onder openbaar
making valt, ook geacht kunnen worden te dienen tot een wetenschappe
lijk doel en zal dus auteursrechtelijk geoorloofd zijn. Er geldt dus voor
een voordracht, voorstelling enz. die dient tot een wetenschappelijk doel
geen beperking tot vertoning 'within the premises' (zoals bv. geldt in
het British Institute of recorded sound).
2.7.4.1. Laat ons hetgeen vermeld is in 1.8.5. over openbaarmaking van een ver
veelvoudiging van een blijvend aan de openbare weg zichtbaar gesteld
beeldhouw- of bouwwerk vóór en na 7 januari 1973, op een concreet ge
val toepassen.
In het door de gemeentelijke archiefdienst van Rotterdam, namens het
Historisch genootschap Roterodamum, uitgegeven (vóór de inwerking
treding van de herziening van de Auteurswet 1912) boek 'Standbeelden,
monumenten en sculpturen in Rotterdam' zijn foto's opgenomen van een
groot aantal beeldhouwwerken die op of aan de openbare weg blijvend
zichtbaar zijn opgesteld. Dit boek mag men blijven verkopen. Ook een
eventuele volgende druk in geheel dezelfde vorm is geoorloofd. Het in
een nieuwe druk opnemen van nieuwe foto's van thans bestaande beel
den is, zonder toestemming van de rechthebbende (in bepaalde gevallen
kan de gemeente als zodanig gelden zie 1.4.2.) ongeoorloofd. De foto
graaf heeft overigens auteursrecht op de vervaardigde foto's. In dit ge
val is het een fotograaf van de gemeentelijke archiefdienst, zodat het
auteursrecht op de foto's toekomt aan de gemeente.
2.7.4.2. Een ander geval is dat waarin de archiefdienst opdracht geeft aan een
tekenaar om een bepaald bouwwerk te tekenen. De tekening wordt ver
volgens in het jaarverslag van de archiefdienst gepubliceerd. Zonder toe
stemming van de rechthebbende op het auteursrecht op het bouwwerk
en zonder toestemming van de rechthebbende op het auteursrecht op de
tekening is zulks niet geoorloofd. De rechthebbenden kunnen bij of na
het aanvaarden van hun opdracht het auteursrecht hebben overgedragen
of een licentie hebben verstrekt. In het geval van een opdracht door
de archiefdienst is het geraden het auteursrecht te doen overdragen,
daar dan alle rechten aan de gemeente toekomen (ook bv. inzake com
mercieel gebruik van de vervaardigde prent). Levert dit problemen,
dan is in elk geval een licentie tot openbaarmaking en verveelvoudiging
voor wetenschappelijke doeleinden (waarbij dan uitdrukkelijk te vermel
den publikatie in een door de gemeente uit te geven werk) aan te raden.
Ontbreken van een uitdrukkelijke licentie hoeft geen ramp te zijn: onder
omstandigheden kan een stilzwijgende licentie worden aangenomen.
[282]
[283
