Onder leiding van een directeur en onder toezicht van een curatorium is een zelf
standige Rijks Archie/school tot ontwikkeling gekomen. Ingevolge het Reglement
Rijks Archiefschool (van 19 maart 1970) bestaan thans ook officieel een docenten
vergadering, een leerlingenoverleg en leerlingencommissies. Vooral de directeur,
maar ook de docenten onderhouden veelvuldiger dan voorheen directe contacten
met mentoren en leerlingen en met de beheerders van de archiefdiensten, waar die
leerlingen hun stage lopen.
Met Engeland is Nederland het land, waar een zeer gedecentraliseerd archief bestel
historisch gegroeid is. Aan gemeente- en waterschapsbesturen is de zorg opgedragen
voor hun eigen archieven overeenkomstig door hen zelf vast te stellen regelingen en
onder toezicht van de provinciale inspecteurs. De gemeentearchivaris oefent (inge
volge art. 25, 2e lid Archiefwet 1962) toezicht uit op het beheer van de gemeentelijke
nog niet overgebrachte archiefbescheiden.
Dit stelsel van locale archiefzorg, dat uitstekend heeft gewerkt, valt in ons land niet
meer weg te denken en wordt van rijkswege zelfs gestimuleerd door in bewaring
geving van rijksarchiefbestanddelen bij gemeentearchieven.
Voor ons, Nederlanders, zou een Frans of Russisch stelsel, waarin geen plaats is
voor zelfstandige locale archieven, onaanvaardbaar zijn.
Dat neemt niet weg dat voor niet-Nederlanders het bestaan van vele tientallen zelf
standige locale archiefdiensten naast een Rijksarchiefdienst meestal een onbegre
pen zaak is.
De Vereniging van Archivarissen in Nederland heeft tussen de grote zuilen en
kleine zuiltjes, die ons archiefwezen schragen, in. een eigen niet wettelijk bepaalde
taak. Als forum van vakgenoten ziet zij er nauwlettend op toe of de belangen van
het Nederlands archiefwezen, voorzover wij archivarissen daarbij direct betrokken
zijn, niet geschaad worden. Gevraagd en ongevraagd tracht zij naar eer en geweten
beslissingen en maatregelen uit te lokken of te voorkomen. Uw bestuur meent in
1971 zo diligent mogelijk geweest te zijn. Aan goede samenwerking met de instan
ties die de belangen van het Nederlands archiefwezen in een ander verband of in
zijn totaliteit behartigen, heeft het niet ontbroken, ook al divergeerden de inzichten
in een enkel geval wel eens. Dat laatste is overigens een gezond verschijnsel omdat
de discussie zo op gang gehouden wordt.
Archief raad
De minister is in 1971 aan onze wens dat de adviezen van de Archiefraad sneller ge
publiceerd zouden worden dan in 1970 tegemoet gekomen. Advies nr. 15, verreweg
het belangrijkste en meest opzienbarende, handelende over de problematiek rond de
Rijksarchiefdienst, oplossingen en prioriteiten, is door mij reeds ter sprake gebracht
in de laatste ledenvergadering te Maastricht.
In positieve zin heeft de Archiefraad geadviseerd op ons verzoek aan de minister
om t.a.v. de registers van de burgerlijke stand, die overgebracht zijn naar een ar
chiefbewaarplaats, niet alleen de beheerders van de rijksarchiefbewaarplaatsen,
maar ook de beheerders van de gemeentelijke archiefbewaarplaatsen aan te wijzen
als bewaarders in de zin van het Burgerlijk Wetboek.
[92]
Op ons hierna uitvoeriger te vermelden verzoek aan de minister om stagiaires bij
rijks-, gemeente- en waterschapsarchieven in aanmerking te doen komen voor gel
delijke tegemoetkoming ex art. 42 Archiefbesluit, zal door de Archiefraad naar zich
laat aanzien ook in positieve zin geadviseerd worden.
Rijksarchiefdienst
Voor de Rijksarchiefdienst is helaas ook in 1972 minder geld disponibel dan brood
nodig is. Bezuiniging over de hele linie is er de oorzaak van dat het personeelsbe
stand opnieuw niet mag worden uitgebreid met de toegezegde 20 medewerkers. Voor
1972 zijn het er 14.
De Rijksarchivarissen in Limburg en in Groningen werden door personeelsgebrek
bijzonder getroffen; zij hebben hun service aan bezoekers tijdelijk moeten beper
ken, wat aanleiding heeft gegeven tot het stellen van vragen door een Tweede Ka
merlid.
Een mijlpaal was de officiële ingebruikneming op 15 november van het Utrechtse
archiefcomplex.
Met de bouw van een nieuw Algemeen Rijksarchief zal hopelijk nog in 1973 be
gonnen worden; wanneer de overige bouwplannen verwezenlijkt zullen worden is
nog onzeker.
Rijks archiefschool
Het aantal leerlingen dat dit jaar deelneemt aan de cursus van de Rijks Archief
school, is zeer bevredigend. De cursus ving op gelukkige wijze aan met een werk
week in de jeugdherberg Rhijnauwen bij Bunnik. Degenen die zoals ik de open
huis'-dag bijwoonden, waren enthousiast; de wegblijvers hadden ongelijk.
Materiële positie stagiaires
In feite ontvangen thans vele stagiaires een acceptabele honorering, hetzij via de
rijksbeurzenregeling hetzij via aanstelling op een formatieplaats.
Op de bijeenkomst van 12 januari 1971 te Rotterdam werd het idee gelanceerd om
de benodigde gelden voor honorering van boventallige stagiaires te putten uit van
rijkswege ex art. 42 Archiefbesluit te verstrekken geldelijke tegemoetkomingen.
Het bestuur heeft daarop aansluitend op 14 juni de minister van Cultuur, Recreatie
en Maatschappelijk Werk verzocht op de sector archiefwezen van de departements
begroting een bedrag uit te trekken waaruit bedoelde stagevergoedingen kunnen
worden betaald aan candidaten die hun stage doorbrengen aan een rijks-, gemeen
te- of waterschapsarchief, zonder dat zij op een formatieplaats zijn aangesteld. Het
gaat er ons om dat de geldelijke tegemoetkomingen van art. 42 Archiefbesluit gere
aliseerd worden naast de beurzen die sinds enige jaren door de minister ten behoe
ve van stagiaires bij de Rijksarchiefdienst ter beschikking gesteld worden.
Wij deden de minister de suggestie bij de toekenning van die tegemoetkomingen ex.
art. 42 Archiefbesluit gebruik te maken van een commissie, waarin zeker zitting
zouden moeten hebben: een vertegenwoordiger van het ministerie, de directeur van
[93]
