zicht van de archiefdienst in Zuid-Afrika besluit de artikelenreeks, waarna be
richten enz. Daarbij gegevens over nieuwe archiefgebouwen in Wiesbaden, Aurich
en Detmold (met plattegrond en foto), verslag van de Nederlandse studiedagen
over de educatieve taak van het archiefwezen en bibliografie van publicaties op
archiefgebied, verschenen in 1961 en 1962, welke wordt voortgezet in aflevering 2/3.
De gecombineerde aflevering 2/3 heeft het karakter van een feestbundel voor
dr. Rudolf Grieser, die wegens het bereiken van de 65-jarige leeftijd op 31 mei
1964 de leiding van het Nedersaksische Staatsarchief neerlegde. Bovendien werden
exemplaren van dit nummer als teken van de verbondenheid van de Duitse
archivarissen met hun buitenlandse collega's aan de deelnemers aan het archief
congres te Brussel uitgereikt. Voor hen vooral schreef K. G. Bruckmann, de voor
zitter van onze Duitse zustervereniging, een overzicht van de veranderingen en
ontwikkelingen in de Duitse archiefwereld gedurende de laatste jaren. Hierbij komt
vooral het snel in betekenis toenemen van de parlcmentsarchieven, de bedrijfsar
chieven en de pers- en radioarchieven naar voren. M. Miller, die er in de
vorige jaargang ter ere van dr. Papritz op wees, dat archieven steeds een wezenlijk
deel van de administratie zijn, bespreekt nu hun taak voor de geschiedvorsing en
de wetenschap. 'In früheren Jahrhunderten hat man wohl das Archiv 'Herz, Trost
und Schatz des Landesherrn' genannt, und mancher Archivar es waren nicht die
slechtesten wurde und war Hofhistoriograph. Auch heute und gerade heute
scheinen mir Archiv und Archivar eine besondere Verpflichtung zu haben, in
ihrem Forschen und ihrer wissenschaftlicher Arbeit dem Staat, Bund und Land,
zu dienen und ihren Teil zur politischen Bildung beizutragen'. De bijdrage van
G. Schnath over die Niedersachsischen Staatsarchive und die Landesgeschichts-
forschung 1946-1964 sluit daarbij aan.
S. Döi ffeldt. Rechtsgrundlagen des Archivschutzes nach geltendem Recht der
Bundesrepublik, bespreekt de mogelijkheden tot bescherming van waardevolle
archiefbestanddelen tegen de nalatigheid of het onverstand van hun eigenaren,
die de Duitse wetgeving biedt, zolang de sinds 1936 nagestreefde Archivschutzge-
setz niet tot stand is gekomen. Evenzeer op de nichtstaatliche Archive richt zich
Carl Haase met Archivpflege-heute, waaruit wij citeren: lm 19-Jahrhundert kam
es zugleich mit dem Ubergang der Archive aus den Handen der Juristen als Sach-
walter staatlicher oder stiidtischer Interessen in die Hande der Historiker als
Erforscher der Vergangenheit, mit der Akzentverschiebung der Archive von Riist-
icammern fiir Rechtstitel zu RListkammern für die Geschichtsforschung, zu einer
'Verwissenschaftlichung' des Archivwesens. Erst diese öffnete den Bliek auch für
diejenigen Archivalien, die nicht als Verwaltungsunterlagen in öffentlichem Besitz
warenbei der Nichtstaatlichen Archivpflege aber gilt es, zu handeln, die
Imtiatieve zu ergreifen. Kontakte aufzunehmen usw., das alles in einer Situation,
wo sowieso Arbeit mehr als genug vorhanden ist. K. Stadler behandelt de op
leiding aan de archiefscholen van Marburg en München, terwijl G. Wrede schrijft
over de opleiding, die gegeven wordt aan het Nedersaksische Staatsarchief in
Osnabruck en die alleen op de praktijk gericht is. J. Papritz maakte enige be
hartigenswaardige opmerkingen zum Massenproblem der Archive, dat volgens de
[212]
Bamberger Archivvorstand Oesterreicher reeds in 1814 bestond. - - E. Pitz komt
in zijn bijdrage, Probleme der Bestandslibersichten, tot de conclusie, dat deze voor
archivistische leken begrijpelijk moeten zijn. Over zegelverzamelingen in west-
duitse archieven schrijft E. Kittel; over de methodiek van archieftentoonstellingen
E. Crusius (hierbij enige afbeeldingen van affiches). Het oude probleem van de
grens tussen archief en bibliotheek wordt besproken door K. Forstreuter, vooral
n.a.v. kranten. E. Weise: Die Auswertung von Reichskammergerichtsakten;
W. Deeters: Cellische Urkundenordnung um 1700, en H. Koeppen: Das Preussische
Urkundenbuch zijn vooral van belang voor hen, die zich met de diplomatiek
bezig houden. Problemen rond de bouw en de inrichting van nieuwe archief
bewaarplaatsen worden behandeld door H. Kleinau: Massnahmen zum inneren
Aufbau des Niedersachsischen Staatsarchivs in Wolfenbüttel; G. Möhlmann: Der
Neubau des Niedersachsischen Staatsarchivs in Aurich (met afb.) en F. Engel:
Die Errichtung des Niedersachsischen Staatsarchivs in BLickeburg, J. König
tenslotte geeft een beredeneerde bibliografie van Rudolf Grieser. Bij de Archiv-
berichte und Tagungen een uitvoerige bespreking door H. Meinert van de Neder
landse Archiefterminologie, bij de boekbesprekingen idem van de Archivverwal-
tungslehre van Gerhart Enders door G. Engelbert.
Aflevering 4 begint met een verslag door Ilse Barleben over de Deutsche Wirt-
schaftsarchivtag te Dortmund van 24 tot 27 juni 1964 gehouden. Er werd een over
zicht gegeven van hetgeen sedert de eerste Wirtschaftsarchivtag, die in oktober
1913 in Keulen werd gehouden, op het gebied van de bedrijfsarchieven is tot stand
gebracht. Dr. P. H. Mertes, hoofd van het Westfaalse Wirtschaftsarchiv, wees op
de in 1913 ingeslagen weg van centralisatie van alle bedrijfsarchieven, terwijl men
nu bij de bedrijven zelf belangstelling en zorg voor de archieven heeft gewekt.
Over de ontwikkeling in Frankrijk, waar in 1949 bij de Archives Nationales een
afdeling voor bedrijfsarchieven werd opgericht, berichtte Robert Marquant. Prof.
dr. W. O. Henderson vertelde over het Engelse National Register of Archives2
en de sedert 1934 bestaande Business Archives Council. Prof. dr. 1. J. Brugmans
besprak het Economisch-Historisch Archief in 's-Gravenhage, dat in 1914 werd
opgericht en thans 180 bedrijfsarchieven in beheer heeft, hoofdzakelijk uit de 19e
eeuw, en daarnaast ook verzamelingen van afbeeldingen, prijslijsten, adverten
ties en polissen. Spreker roerde ook even de rivaliteit aan, die bestaat tussen het
Economisch-Historisch Archief en de rijks- en gemeentearchieven over het op
nemen van bedrijfsarchieven, maar wees erop dat het eerste als Rettungsgesell-
schaft werkt in de gevallen waar door opheffing, fusie of plaatsgebrek economisch-
historisch waardevol materiaal dreigt verloren te gaan. Tenslotte vermelde hij ook
de Vereniging voor Textielgeschiedenis in Twente, het Sociaal-Historische Centrum
voor de Provincie Limburg in Maastricht en het Agronomisch-Historisch Instituut
te Groningen, die zich bezig houden met het bewaren van bedrijfsarchieven. Over
de in Zwitserland reeds sinds 1910 bestaande zorg voor bedrijfsarchieven berichtte
dr. Hans Zehntner uit Basel, hoofd van het Zwitserse Wirtschaftsarchiv. Sedert
3 Zie Ned. Archievenblad 1960, blz. 171 vlg.
[213 J
