ordening van haar archief vertoont dan ook grote overeenkomst met die van een
familiearchief. E. van Grieken bespreekt het werk van de in januari 1963
overleden Afrika-specialist Théodore Heyse. Th. Delforge, die Ph. Schmitz
opvolgde als bibliothecaris van de Benedictijner abdij van Maredsous, beschrijft
in de rubriek Mélanges/ Mengelingen een door hem kort na zijn ambtsaanvaarding
op aanwijzing van een zijner confraters in zijn bibliotheek aangetroffen Hier-
archiae ecclesiasticae assertio per Alberlum Pighium campensem, die blijkens het
ex-libris lo. Grolierii et amicorum eens toebehoorde aan de bbliofiel Jean Grolier
(1479-1565), Trésorier de France, beschermer van de Venetiaanse drukker, aldus
Manutius en vriend van de classicus Guillaume Budé. Van de 3000 boeken, die
Grolier zou hebben bezeten, zijn er thans nog ongeveer 600 bekend. Boek
besprekingen en ledenlijst besluiten deze aflevering. Ten einde de verschijning
niet te vertragen werden geen mededelingen over vergaderingen of kroniek opge
nomen- J. H. v. d. HO
Archivmitteilungen XIV, 1964, (D.D.R.). Deze jaargang bevat in zijn zes afleve
ringen weer verschillende interessante bijdragen. Meer dan bij ons vertellen de
archivarissen van hun werkzaamheden en hoe ze de problemen waarop zij stuiten
trachten op te lossen. Afl. 1 bevat o.a. een artikel van E. Schetelich over Die Auf-
gaben der 'Archivmitteilungen' bei der Festigung des sozialistischen Archivwensens.
In 1963 is onder de lezers van de 'Mitteilungen' een rondvraag gehouden over de
inhoud van het tijdschrift. Aan de hand van de binnengekomen antwoorden geeft
schr. een beschouwing over hetgeen het tijdschrift reeds doet en over hetgeen
het nog meer kan bieden. De lezing zij onze eigen redacteur aanbevolen. In
een communistische staat nemen de bedrijfsarchieven uiteraard een belangrijke
plaats in. Dit blijkt uit het artikel van A. Ostrowski, Die Arbeit der Betriebs-
archivare im Spiegel der Betriebszeitungen. Schr. pleit voor een grotere mede
werking van de bedrijfsarchivarissen aan de kranten van hun bedrijven en geeft
daarvoor verschillende wenken. J. Wachter, Betrifftvermerk Enthaltvermerk
Darinvermerk. Onze handleiding kondigt zich aan als een kleingeestig boek.
Met recht zou ze het zijn wanneer ze paragrafen zou bevatten als dit artikel,
waarin richtlijnen gevraagd worden voor aanvullende beschrijving als 'betreft',
'bevat', 'hierin', waarbij nog weer onderscheid wordt gemaakt tussen 'bevat ook',
'bevat slechts' en 'bevat o.a.'. E. Woitinas, Das Archivwesen der Sozialistischen
Einheitspartei Deutschlands. Het archief van de S.E.D. wordt zeer belangrijk en
is dat reeds. Niet alleen voor de geschiedenis sinds 1945, maar ook daarvóór,
want het bevat ook vroegere bronnen voor de arbeiderbeweging. Verder stukken
uit nalatenschappen van voormann, foto's, films, geluidsbanden enz.
Afl. 2. A. Ostrowski, Arbeitsgemeinschaften der Betriebsarchivare eine Form
der sozialistischen Gemeinschaftsarbeit. Dit artikel gaat over de functie en werk
zaamheden van de bedrijfsarchivarissen. De 'Arbeitsgemeinschaften' zijn van be
lang voor de coördinatie. De bedrijfsarchieven vertonen onderling grote verschil
len. Men denkt er over de beste bedrijfsarchieven te maken tot 'Leitarchive'; de
staatsarchieven kunnen evenwel de algemene leiding houden. J. Charous ver-
[202]
telt in Das Massenproblem der modernen Akten und seine Lösung het een en
ander over het archiefwezen in Tsjecho-Slowakije. Voornamelijk spreekt hij over
het vernietigingsprobleem, dat op grote schaal wordt aangepakt. F. Beek,
Bestandsbildung und Bestandsabgrenzung im Brandenburgischen Landeshaupt-
archiv Potsdam. Dit archief is het jongste der staatsarchieven in de D.D.R. Het
bestaat nu tien jaar. Het voordeel bij de ordening was. dat er geen Pertinenzpro-
blemen waren. Moeilijk was wel de afgrenzing met het centraal archief doordat
er instanties waren met zowel centrale als regionale bevoegdheden. Nog meer
moeilijkheden leveren organen die aanvankelijk centraal waren, maar met de groei
van Brandenburg tot Pruisen regionaal geworden zijn. De oorkonden waren aan
vankelijk in het centraal archief gebleven, maar zijn nu ook zo veel mogelijk
naar Provenienz verdeeld. F. Wiegand wijst er in zijn Erfahrungen bei der Be-
nutzerbetreuung im Stadtarchiv Erfurt op, hoe slecht de bezoekers vaak de archie
ven gebruiken. Hij geeft aanwijzingen op welke punten de ambtenaren de aan
dacht moeten vestigen. A. Schlegel geeft in Sicherungsverfilmung in den Staats-
archiven 1963 verslag over de voortgang van het vormen van schaduwarchieven
in de staatsarchieven over 1963. Ruim 7.277.000 kleinbeeld opnamen zijn gemaakt
(1500 str. meter). In alle staatsarchieven staan I tot 4 opnameapparaten. Van de
films wordt bovendien een negatieve en een positieve kopie gemaakt, de eerste
voor het maken van vergrotingen, de tweede voor gebruik in leeslampen. Een
beschamend voorbeeld dus voor ons land. Ueber die Entwicklung des Kreis-
archivs Aue vertelt H. Ramm. Op te merken valt, dat in de Kreisarchiven ook de
archieven bewaard worden van de gemeenten die geen eigen archivaris hebben.
Bij de recensies moet de aandacht gevestigd worden op de bespreking van het boek
van G. Enders, Archivverwaltungslehre. Dit boek verdient ook een behandeling
in ons Archievenblad.1
Afl. 3. H. Brumme und G. Börnert, Die Archivarbeit in den Vereinigungen
Volkseigener Betriebe. Deze verenigingen leiden een of meer takken van produktie.
Uit hun werkzaamheden ontstaat archief van hoge waarde. Nodig zijn Aktenplane
en Verwaltungsarchive. Ruimte in deze Verwaltungsarchive moet er zijn voor tien
jaar. E. Teubner, Zu den Aufgaben der Verwaltungsarchive zentraler Staats-
und Wirtschaftsorgane. Zij vertelt over de taak van deze archieven: medewerking
aan opstelling van Aktenplane in samenwerking met de administratie, ordenen en
vernietigen. De overbrenging van de stukken van de Verwaltungsarchive naar de
centrale archieven geschiedt in de regel twee maal per jaar. De vernietiging be
draagt 30 a 40 U. Hess, Die archivischen Quellen zur Geschichte der Ar-
beiterbewegung in Thiiringen in der Zeit von 1871 bis 1917. In een politiestaat
als Duitsland is uiteraard veel meer over de arbeidersbeweging te vinden in de
archieven dan bij ons. Maar ook in Duitsland zelf zijn verschillen. Hoe liberaler
een Thürings staatje was, hoe minder er over de politieke kant van de arbeiders
beweging in de overheidsarchieven te vinden is. J. Hartmann und R. Engel-
hardt, Zur Frage der Anwendung des Provenienzpinzips auf Urkundenbestande.
1 Dat is inmiddels gebeurd, zie blz. 119-123 van deze jaargang.
[203
