aantal bezoekers bedroeg 184 (v.j. 185), die 1250 (v.j. 1171) bezoeken brachten.
Vlaardingen. Gedurende geheel 1964 werden de aan de functie van ge
meentearchivaris verbonden werkzaamheden verricht door de adjunctcommies
A. Soeteman, daar nog geen opvolger van de de naar Zieriksee vertrokken
archivaris C. Postma werd benoemd. Met de inventarisatie- en indicerings-
werkzaamheden, het verschaffen van inlichtingen en adviezen aan gemeentelijke
instanties en particulieren en de inspectie der archieven bij de diensten en be
drijven werd voortgegaan. Bij de uitvoering vermelde aanwinsten zijn onder
het hoofd 'Museale collectie' gevelstenen, tegels en andere realia opgenomen.
De leeszaal werd bezocht door 109 bezoekers (v.j. 153), die 422 (v.j. 512)
bezoeken brachten.
Gemeenschappelijk archivariaat 'Nassau-Brabant', omvattende de Nassau-gemeen-
ten Zevenbergen en Steenbergen, de Baronie-gemeenten Zundert en Rijsbergen,
de Markiezaats-gemeenten Oud- en Nieuw Gastel en Halsteren, het hoogheem
raadschap 'De Brabantse Bandijk' en de heemraadschappen 'Mark en Dintel'
en 'Roosendaalsche en Steenbergsche Vliet'. De gemeente Halsteren trad op
1 januari 1964 tot het archivariaat toe; de dienstenverlening aan de drie water
schappen begon officieel op 1 juli 1963, maar kon eerst op 1 januari 1964 vol
ledig doorgang vinden. Een ambtenaar van de secretarie van Steenbergen werd
bij het archivariaat gedetacheerd. Het ligt in de bedoeling, dat hij zich voor het
examen archiefambtenaar tweede klasse voorbereidt. Voor de geografische en
topografische studie van de gebieden der gemeenten en waterschappen is een
begin gemaakt met het aanleggen van een topografische verzameling.
Van de vele werkzaamheden, die collega Delahaye en zijn assistent verrichtten,
noemen we uit de jaarverslagen 1963 en 1964 van de ordenings-, inventarisatie-
en vernietigingsarbeid: de voltooiing van de inventarisatie van het archief van
het Armbestuur van Rijsbergen, de ordening van het nieuw-archief van Zeven
bergen (1811-1929), voltooiing van de definitieve redactie van de inventaris
van het nieuw-archief van Rijsbergen en van die van het nieuw-archief en het
rechterlijk archief van Oud- en Nieuw Gastel (dit laatste berust op het rijksarchief
in 's-Hertogenbosch). In Zundert verhuisde het archief in verband met de afbraak
van het gemeentehuis en de bouw van het nieuwe tijdelijk naar de brandweer
garage. In Steenbergen werd de ordening en inventarisatie van de polderarchieven
voltooid. In januari 1964 verscheen de inventaris van het oud-archief van Steen
bergen in druk, met de ordening van het nieuw-archief (1811-1950) werd be
gonnen. Voor het hoogheemraadschap 'De Brabantse Bandijk' werd begonnen
met de ordening van de archieven van de polders, waarvan het hoogheemraad
schap de waterkerende functie heeft overgenomen. In die archieven zijn stukken
opgenomen van oudere polders, die in de bestaande waterschappen zijn geïncor
poreerd.
Bij de jaarverslagen van 1963 en 1964 is als historische bijdrage, waartoe de
archiefcommissie Nassau-Brabant enige jaren geleden opdracht gaf, gevoegd een
170]
studie van de streekarchivaris Albert Delahaye over Kruisland. Dit voor een
zo breed mogelijk publiek geschreven historische overzicht dankt zijn ontstaan
aan een verzoek van het bestuur van 'De Gewijzigde Cruyslands Polders' welker
geschiedenis terug gaat tot 1487. 'Bijzonder om nutschap van onse stad ende
ingezetenen van Steenbergen' gaf Engelbracht II van Nassau op 10 maart 1487
de nieuwe polder uit. Het dorp Kruisland behoort dan ook tot de gemeente
Steenbergen, al zijn er in 1850 en 1919 pogingen tot afscheiding geweest. Sedert
het midden van de 16de eeuw voelen de inwoners trouwens een bijzondere band
met Roosendaal en het is opmerkelijk, dat juist in de huwelijksgebruiken de kerk
van Kruisland de gewoonten van Roosendaal volgde. Engelbrechts gemalin
Simburga van Baden gebruikte in 1488 voor het eerst de naam Kruisland, zeker
wel uit devotie tot het Heilig Kruis.
Streekarchivariaat 'De Liemers en Doesburg Het verslag over 1964 vermeldt
belangrijke aanwinsten voor het archief van Zevenaar. In depot werden ont
vangen het archief van het Wezenfonds en de archieven van de St. Andreas-
parochie en haar armbestuur. Hierbij zijn een kleine honderd oorkonden, voor
het grootste deel uit de 16de eeuw, maar ook eerdere, de oudste is van 1486.
Aangezien het stadsarchief uit de 17de eeuw en vroeger nagenoeg geheel ont
breekt is deze aanwinst van veel belang. In Zevenaar en de andere gemeenten
werden de reeds eerder begonnen inventarisatie- en indiceringswerkzaamheden
voortgezet, wegens afwezigheid van de assistent om gezondheidsredenen echter
in verlangzaamd tempo. In Doesburg en Westervoort zijn plannen tot verbetering
van de archiefbewaarplaatsen in verschillende stadia van uitvoering. Wehl beschikt
thans over een voortreffelijk archiefdepot.
Met ingang van 1 juli 1964 werd de inspectie in Zeeland door Gedeputeerde
Staten definitief aan de rijksarchivaris opgedragen. De heer G. Stadermann, die
bijna twee decennia lang in Zeeland werkzaam is geweest en een indrukwekkende
reeks archiefinventarissen heeft samengesteld, verliet op 1 september de dienst
wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. De inspecteur vroeg zich
af, of niet de voorkeur verdiende het beheer van gemeente- en waterschaps
archieven voortaan los te maken van de provinciale inspectie. Zowel Gedeputeerde
Staten als de gemeentebesturen van Goes, Tholen en Hulst verenigden zich met
dit standpunt.
Aan de opmerkingen over de onderscheidene gemeente- en waterschaps
archieven is het volgende ontleend. In Axel maakt het archief, dat op stalen
rekken in een kelder staat, een uitstekende indruk en getuigt van een voorbeeldige
archiefzorg. Het nieuwe gemeentehuis van Breskens kwam gereed en de in de
noodsecretarie aanwezige archieven werden reeds naar de nieuwe bewaarplaats
overgebracht. Het tijdelijk aan het Rijksarchief in bewaring gegeven archief 1814
1918 werd geïventariseerd samen met de stukken tot 1925, van welk jaar af het
dossierstelsel van de VNG wordt toegepast. Het gemeentebestuur liet de inven
taris cyclostyleren. In Bruinisse werden de in de inventaris-Stadermann als
[171]
