te leveren voor het provinciaal verslag. In 1959, toen aan het provinciale wapen
de zinspreuk Vigilate Deo Confidentes werd toegevoegd, gaf hij onder de titel
Insignia Hollandiae een verlucht relaas van de zinnebeelden, die in de loop der
eeuwen zijn gevoerd door het gewestelijk bestuur van Holland. In 1961 waren het
de overzetveren in Zuid-Holland, in 1962 de grenzen van deze provincie, die een
rijk geïllustreerde en gedocumenteerde behandeling vonden. Van der Gouw heeft
zijn onderwerpen vervolgd tot de huidige dag toe, waardoor wij de brug bij Gor-
kum en het arrest van de Hoge Raad van 27 maart 1939, waarbij werd uitgespro
ken, dat de behoefte van de gemeente moet uitmaken hoever in zee het strand
tot de gemeente, dus tot de provincie behoort, verbonden zien met gebeurtenissen
en ontwikkelingen uit perioden, waarvan wij weinig weten. De in oktober 1963
op de studiedagen te 's-Gravenhage aan de orde gestelde educatieve taak van het
archiefwezen is bij een dergelijke opvatting van geschiedenis schrijven ten zeerste
gebaat.
Het verslag betreffende de inspectie van archieven van gemeenten en waterschap
pen in Gelderland over 1962 begint met de verheugende mededeling, dat zorg en
belangstelling van de besturen voor hun archieven gestadig toenamen. De nood
zaak van een goed archiefbeheer wordt allerwege gevoeld. Het streekarchief werd
een vertrouwd begrip bij de Gelderse gemeentebesturen, die zich om inlichtingen
over dit instituut tot de provinciale inspecteur wendden. De gemeente Westervoort,
waar met het optreden van de nieuwe burgemeester-secretaris verbetering is ge
komen in de zorg voor het archief, wil toetreden tot het streekarchivariaat De
Liemers en Doesburg. Het streekarchivariaat Tiel-Buren-Culemborg kwam op gang.
Bij de bijzonderheden betreffende de archieven, die geinspecteerd werden of waar
mede de inspecteur op andere wijze bemoeiing had, valt op, dat vocht wel de
meest voorkomende belager van de archieven is. En dan in sluipender vorm, dan
te Zutphen, waar op Tweede Kerstdag door het springen van een buis van de
brandblusleiding een ernstige lekkage ontstond in het pand, waarin tijdens de
bouw van de nieuwe gemeentesecretarie een gedeelte der administratie was on
dergebracht,waaronder ook een deel van het nieuwe archief. Dat kreeg veel water
over zich heen, maar door snel optreden kon erger worden voorkomen. Onder
leiding van de secretaris werden de bescheiden met vereende krachten overge
bracht naar de Burgerzaal, waar ze werden gedroogd. De schade bleek tenslotte
nog mee te vallen. Ook brandgevaar is nog reëel aanwezig in sommige Gelderse
archiefbewaarplaatsen. In Ubbergen stonden in een der archiefruimten met zuur
gevulde apparaten opgesteld. We hopen dat ze intussen verwijderd zijn, zoals in
Ermelo op verzoek van de inspecteur gebeurde met de fotocopieerapparatuur. In
Gendt was een gedeelte van de archiefkluis tot noodverblijf van het gemeente
bestuur ingericht. De inspecteur verzocht de daarvoor op zolder geplaatste archi
valia weer naar de kluis terug te brengen.
In Apeldoorn hebben burgemeester en wethouders een registratuurambtenaar
in de gelegenheid gesteld de opleiding tot wetenschappelijk archiefambtenaar te
volgen. Tijdens zijn stage te Zutphen inventariseert hij het oude archief van Apel-
L 50 j
doorn. In Aalten, Nijmegen en Wisch bracht betere toegankelijkheid mede, dat de
archieven meer geraadpleegd werden. Hetgeen verder over de gemeenten Bergh,
Doetinchem, Doornspijk, Ede, Ewijk, Gorssel, Groenlo, Haaften, Hengelo, Heu-
men, Hummelo en Keppel, Kerkwijk, Lichtenvoorde, Putten, Rozendaal, Scher-
penzeel, Steenderen, Varik, Wageningen en Zevenaar wordt opgemerkt illustreert
het hoopvolle geluid, waarmede mr. P. J. W. Beitjes zijn verslag begon.
Kerkelijke archieven
Herv. gemeente Amsterdam. In het verslag over 1962 wordt melding gemaakt van
het overlijden op 9 oktober van de heer J. F. Neumann F. Czn., die van 1930
tot 1958 als koster van de Nieuwezijds Kapel belast is geweest met de bewaring
van de archieven van de Hervormde gemeente. Ook daarna was hij tot zijn over
lijden nog ten behoeve van deze archieven werkzaam. De in de bijlage vermelde
aanwinsten omvatten 19 archiefbestanddelen, 5 handschriften en 11 bibliotheek
bestanddelen; zij werden alle geordend, beschreven en geplaatst. De handschriften,
geschonken door de heer D. H. Zwitsers te Apeldoorn, zijn afkomstig van A. P.
van Ingen (1793-1862), lidmaat der Amsterdamse Hervormde gemeente. Daar zij
van particuliere aard zijn, konden zij niet bij enig archief worden geplaatst, weshalve
zij geordend en beschreven werden als een afzonderlijke categorie, welke voor
uitbreiding vatbaar is. Van Ingens dagboeken 1836-1838 bevatten grotendeels
uitingen van het godsdienstig gemoedsleven van de schrijver en zijn dus in een
kerkelijk archief stellig op hun plaats. Een handschrift met leerredenen van de
Doopsgezinde predikant ds. J. ter Borg was door de schenker eerst aan de Doops
gezinde gemeente aangeboden; aangezien deze er echter niet op reflecteerde, kon
het zonder bezwaar door de Hervormde gemeente worden aanvaard. Het aantal
bezoekers toonde een stijging. Gegevens werden o.a. verstrekt over kerkgeschie
denis van Nieuw-Nederland na 1665, de kerkgeschiedenis van Ghana en Poolse
socinianen te Amsterdam in de 17e eeuw. Dr. R. B. Evenhuis zette de studie van
de geschiedenis der gemeente voort.
Examens
Voor het eerste deel van het le kl. examen zijn geslaagd op 3 december 1963
drs. Th. E. Jensma en mr. A. G. L. G. M. van Agt; op 4 maart 1964 drs. J. J.
Temminck.
Voor het tweede deel van het examen le kl. op 18 maart 1964 mevr. drs. E. P.
Polak-de Booy, drs. G. J. Mentink en drs. H. R. van Ommeren.
Het examen tweede klasse werd met goed gevolg afgelegd op 18 december 1963
door A. E. Burgrust en B. J. de Groot; op 20 december 1963 door W. van Muiken
en op 26 februari 1964 door J. B. W. Hollestelle.
Personalia
Provinciale inspectie der gemeente- en waterschapsarchieven in Zuid-Holland. Op
verzoek is met ingang van 1 augustus 1963 aan P. E r n s t i n g ontslag verleend
als adjunct-commies ter inspectie.
Met ingang van 1 februari 1964 is benoemd tot commies A ter inspectie J. H.
Streefland te Woerden.
[51