BOEKBESPREKING
92
ondergebracht bij de Staatsuniversiteit te Sofia. Voor publikaties dient het
Bulletin of the State Archives. David S. Macmillan geef een beschouwing
over Australian Business Archives. Problems and solutions". In 1954 is de
Business Council of Australia opgericht, die zich bewaring van bedrijfs
archieven ten doel stelt, welke van vitaal belang zijn voor de kermis van de
geschiedenis van het land tussen 1850 en 1890. De Council heeft sindsdien
belangrijke directieven gegeven voor beheer, bewaring en gebruik dezer
archieven.
Archeion, het orgaan van het Poolse archiefwezen, XXVII (1957), brengt
een 15- tal bijdragen in het Pools, die ons slechts ten dele door een resumé
in het Frans toegankelijk zijn. Zij betreffen: A. Kaminski, Quelques problèmes
concernant le classement des documents modernes des administrations (ont
staan door het weder zelfstandig worden van het land in 1918); M.Czaplinski,
Les principes fondamentaux du classement des documents des administrations
prussiennes en XIX-me et XX-me siècle en Silésie; M. Kolodziejczak, Le pro-
blème de conservation et de classement des feuilles volantes aux Archives
départementales d'Etat a Lodz (heterogene verzameling eind 19e begin 20e
eeuw); Prazak, Das freie Provenienzprinzip (n.a.v. het boek van Bren-
neke); K. Gorska, L'amendement de l'instruction concernant le classement des
collections cartographiques; K. Kaczmarczyk, Les pertes des archives de ville
a Poznan (strijd in Posen, waarbij 1376 middeleeuwse documenten verloren
gingen en veel moderne archivalia); J. Stojanowski, L'histoire de l'ancienne
provincie prussienne soi-disant ,,Provinz Grenzmark Posen Westpreussen"
(1919-1944, na Wereldoorlog II verdeeld over vier staatsarchieven); S.
Miczulski, Les archives de la familie des Pinocci (in staatsarchief te Krakau,
waar deze familie uit Lucca zich in het begin der 16e eeuw had gevestigd);
J. Tomaszewski, Documents des institutions de crédit, conservés aux archives
d'Etat (opgave van vestigingen in de 20e eeuw); A. Wielopolski, Les maté-
riaux de source pour servir a l'histoire de Pologne aux archives départementales
d'Etat a Szczecin (de v.m. Hanzestad Stettin, van belang voor politieke en
economische geschiedenis); Z. Raczka, Les matériaux documentaires concer-
nants les grèves en 1917-1922 dans les papiers de Mines de Charbon ,,Habia
Renard" aux archives du District d'Etat a Bedzin; Zb. Wojas, La chancel-
lerie du gouvernement a Cracovie sous la Starostie de Jan Firley (1572-1574),
(welke kanselarij zowel rechterlijke als administratieve functies' heeft uitge
oefend; in genoemde jaren trad wijziging in de organisatie in, die tot twee
soorten registers: relationes en inscriptiones heeft geleid); B. Smolenska, Ad
ministration de la propriété foncière de Wilanow et sa chancellerie des comptes
et de controle (thans enorm staatsdomein, met belangrijke oude economische
archieven ,,qui peuvent être considerées comme le type des archives de latifun-
dia'H. Altman, Illme Congrès International d'Archives a Florence); J.
Dimitrow e.a., Les Archives de la République Populaire de Bulgarie. Gaarne
hadden wij hiervan een uitvoerig referaat gegeven, maar het Franse resumé
geeft niet veel meer dan de titel1).
U.
Zie echter het artikel van P. Mijatev in Archives III nr. 19 (hiervóór p. 91).
93
Mr. H. van den Hoek Ostende. Inventaris van de Archieven der Hersteld-
Evangelisch Lutherse Gemeente te Amsterdam, 1791-1952, Stadsdrukkerij,
1957 72 blz.
Met het samenstellen van de hierboven vermelde inventaris is een keurig
en zeer verdienstelijk werk verricht.
In de voorafgaande inleiding wordt een beknopt maar duidelijk en over
zichtelijk beeld gegeven van het ontstaan en de geschiedenis van de Hersteld-
Evangelisch Lutherse Gemeente te Amsterdam, waarbij duidelijk uitkomt, hoe
dit ontstaan zijn oorsprong vond in een sterke reactie tegen de uit Duitsland
alhier in het laatst der 18e eeuw doorgedrongen rationalistische gezindheid,
waardoor de Oud-Lutherse geloofsgemeenschap zeer werd beïnvloed, ten ge
volge waarvan in 1791 een scheiding tussen „rechtzinnigen" en „modernen"
zich voltrok. Dit leidde dan tot de stichting, te Amsterdam, van de Hersteld-
Evangelisch Lutherse Gemeente.
Duidelijk wordt vervolgens uiteengezet, hoe de Amsterdamse gemeente ook
andere Lutherse gemeenten voor haar idealen wist te winnen en zich van
een grote en blijvende invloed op de gang van zaken in die gemeenten wist
te verzekeren. Een waardevolle literatuurlijst betreffende de Lutherse kerk
geschiedenis in Nederland in het algemeen en van de Hersteld-Evangelisch
Lutherse Kerk in het bijzonder, volgt op de inleiding.
Doordat de Hersteld Ev. Lutherse Gemeente op 31 jan. 1953 terugkeerde
tot het Ev. Lutherse kerkgenootschap en ophield als zelfstandig kerkgenoot
schap te bestaan, was het mogelijk een inventaris te maken van een afgesloten
archief. De onderscheiden rubrieken, waarin de inventaris is verdeeld, geven
een overzichtelijk beeld van de gevoerde administratie, verdeeld over de ver
schillende daartoe gevormde colleges, terwijl onder een afzonderlijke hoofd
rubriek enige kleinere, gedeponeerde achieven, administratief in betrekking
staand tot werkzaamheden, van belang voor de kerkelijke gemeenschap, zijn
geplaatst.
Het verdient opmerking, dat, in tegenstelling tot de archieven van de ge
meenten, behorend tot de Ned. Hervormde Kerk, bij de kerkelijke administra
ties van de Evangelisch-, zowel als van de Hersteld-Evangelisch Lutherse Ge
meenten, het college van Kerkvoogden een onbekend begrip is.
Zo zijn dan ook in deze inventaris de stukken, betrekking hebbend op het
beheer van het kerkgebouw benevens andere kerkelijke onroerende goederen
en van dat van schenkingen, erfstellingen en legaten ondergebracht bij de ru
briek: „Eigendommen", aan welke een plaats is ingeruimd onder de hoofd
rubriek Littera D: Archief van het College van Ouderlingen.
Waar de hier besproken archieven de neerslag vormen van een beheer, dat
in feite eerst een aanvang neemt in het laatste decennium van de 18e eeuw,
stellen ordening en beschrijving van het geheel de archivaris niet voor een
ingewikkelde structuur of bijzondere moeilijkheden. Zodoende voldoet deze
inventarisatie ook in hoge mate aan de eis, gesteld in de Handleiding, dat,
zo mogelijk, de orde, zoals deze werd geschapen in de periode, toen het nu
afgesloten archief nog een levend geheel vormde, gehandhaafd en, zo nodig,
hersteld dient te worden. Dit kon in deze praktisch overal geschieden.
Als sprekend voorbeeld van praktische, „moderne" archiefordening verge-
